بسم الله الرحمن الرحیم

قضیه بسیار جالب از جرعه‌ای از دریا راجع به اینکه قرائت ابن مسعود به کربلائی کاظم داده شده بود

محاورة

بسمه تعالی
درباره این قضیه محضر حاج آقا سؤال و وجوابی انجام شد که قرار می دهم:

**********
m.mahdi:
آنچه مشهور شده خلاف برداشت آقای رازی است به طوری که منقول است که آقای بروجردی فرموده بودند : خیالمان راحت شد از اینکه قرآن همین قرائت است چون کربلایی کاظم به همین قرائت رایج می خوانده است و قرائات دیگر را نمی دانسته.

**********

hosyn:
هر دو کلام مبنی بر برداشت معروف زمان ما از حدیث انما هو حرف واحد است، و تفاوت این است که کلام آقای بروجردی دقیقا نمیدانیم و آیه اش هم چند تا بوده؟ اما این نقل بلاواسطه است، حتی از والدشان هم نیست، خودشان سؤال کردند، و اعطاء یکی از قرائات مفردة مثل مفردة أبان که در نجاشی هست، امری روشن طبق مبنای بحث هایی که در مباحثه شده است میباشد، یعنی هم حرف آقای بروجردی درست میشود و هم این قضیه آقای شبیری. و الله العالم

m.mahdi:
من از یکی از اساتید شنیده ام . ولی مستندی جز این دو صفحه پیدا نکردم که با آنچه محضر مبارک عرض کردم تفاوت دارد:
رابطه ی کربلایی کاظم و آیت الله بروجردی منقول از نواده آیت الله  
خاطرات فرزند کربلایی کاظم از پدر بزرگوارشان رحمة الله علیه

***********
m.mahdi:
البته به منبع قوی تری دست پیدا نکردم
من در مبانی بحث ندارم . فقط عرض من این است که با توجه به اینکه خود کربلایی کاظم تصریح می کند که به قرائت رایج ، قرآن را حفظ دارم . و در سائر نقل ها شاید موردی ، خلاف قرائت حفص نباشد . با توجه به این دو امر ، شاهدیت نقل آقای .شبیری شاید کم گردد . خصوصا در رابطه با برداشت آقای رازی که گفته شود : قرائت ابن مسعود را حفظ داشته است .
علاوه می شود در این صورت ، احتمال سهو برداشت سامعین یا لهجه ی کربلایی کاظم رحمةالله علیه

بسم الله
البته تلاوت یک آیه به قرائت ابن مسعود دلیل براین نمی شود که کل قرآنی که به او افاضه شده به قرائت ابن مسعود بوده باشد ای چه بسا به قرائت های مختلف
چنانچه درسایت حوزه نقل شده ازکربلایی کاظم که سلام علی آل یاسین و یا ویلنا مِن بعثِنا من مرقدنا خوانده است .

قرائت کربلایی کاظم به غیر روایت حفص از عاصم

مجله موعود نویسنده: سید ابوالحسن مهدوی

تحریف در قرآن به معنی اضافه شدن کلمه یا حرفی یا حذف آن، به هیچ وجه وجود ندارد. و این مطلب علاوه بر آنکه دلیل های متعددی دارد و کتبی هم در این زمینه نوشته شده است، توسط خواندن کربلائی کاظم نیز قابل اثبات است. زیرا او قرآن را به همین کلمات، آیات و حروفی که موجود است تلاوت می کرده است. در حالی که این تلاوت به واسطه انتقال قرآن از ولی الله الاعظم ـ ارواحنا فداه ـ به سینة او بوده است.

البته قابل توجه است که بعضی کلمات قرآن را با اعراب دیگری می خوانده است؛ بدون آنکه حروف آن کلمه تغییر کند. و این به خاطر اختلاف قرائت قراء سبعه و غیر آنان است که یک کلمه را گاهی به چند اعراب تلاوت می کردند و برای هر اعرابی، یک معنایی را هم توجیه می نمودند. مؤسس این اختلاف و

آنان خیانت بزرگ، به طور عمده مخالفین اهل بیت(ع) اند، برای حفظ مریدان خویش، آیات را گاهی با اعراب دیگری تلاوت می کردند و آنها را سرگرم می نمودند. گرچه در صدر اول اسلام قرائت اصلی قرآن برای مردم معلوم بود اما به مرور زمان کم کم اختلاف قرائات باعث فراموشی قرائت اصلی شد و امروزه به عنوان یک معضل به این مسئله نگاه می شود. البته غالب مراجع قرائت نوشتة قرآن فعلی را کافی می دانند و خواندن آن را در نماز و غیر آن جایز می دانند.

یکی از علما می گفتند، از کربلائی کاظم آیة 131 سوره «والصافات» را پرسیدم و او این گونه خواند: «سلامٌ علی آل یس» در حالی که در قرآن های فعلی غالباً این گونه نوشته است: «سلامٌ علی اِل یس». البته روایت هم در تأیید خواندن کربلایی کاظم وجود دارد. چنان که عالم دیگری می فرمودند: کربلایی کاظم آیة 53 سورة یس را این گونه خواند: «قالوا یا ویلنا مِنْ بعثِنا من مرقدنا» در حالی که در قرآن های فعلی این گونه است: «قالوا یا ویلنا مَنْ بَعَثَنا من مرقدنا».

و باز بنده به روایت در ذیل آیه مراجعه کردم و تأیید قرائت کربلائی کاظم را از زبان معصوم(ع) نیز یافتم.

موارد تصریح به قرائت عاصم در کلام کربلائی کاظم

معجزه قرآن در عصر حاضر-حمیدرضا مرادی-ص 138-139

ما از فرزند ارشد کربلایی کاظم در این باره[اختلاف قرائات] سؤال هایی کردیم او گفت که هر  آنچه در حفظ پدرم بود از قرائت عاصم می باشد که علمای زیادی هم از جمله آیت الله بروجردی و دیگران آن را تأیید کرده اند.

ایشان گفتند برخی از اغلط هایی هم در چاپ و یا کم توجهی برخی نویسندگان در قرآن ها راه یافته و یا اختلاف قرائت در برخی کلمات و مسائل دیگر در این باره پدرم در زمان حیات خودش بیان کرده است،‌در روزنامه های آن زمان موجود است.

لذا ما بر آن شدیم که این بحث را در روزنامه های آن وقت جتسجو کنیم،‌آن را در روزنامه ندای حق به صورت مفصل یافتیم که مشروح آن به قرار ذیل است.

آقای غله زاری برخی از اختلافت قرائتی و یا اغلاظی که در اثر کم توجهی نویسندگان در قرآن وارد شده و یا کلماتی را که به دو وجه قرائت می شد را می پرسد و کربلایی اذغان می دارد که فقط این یک وجه به ما رسیده است و ما فقط آن را می دانیم:

١. یلوون(آیه ٧٨ سوره آل عمران)، تلوون(١۵٣ آل عمران)، تلوو(١٣۵ نساء)،ووری(٢٠ اعراف) همگی باید با اشباع قرائت شود.

٢ . ضَعف و ضَفاً‌ در آیه ۵۴ سوره روم باید به فتح ضاد قرائت گردد ، نه به ضمّ آن

٣. کلمه فیه در آیه ۶٩ سوره فرقان استثنائاً باید با اشباع حرف «هاء» خوانده شود که طرز قرائت آن می شود«فیهی» اما در کتابت همان فیه باید نوشت و در تمام قرآن فقط همین مورد استثناست.

۴.  من حلیّهم (اعراف، آیه ١۴٨)، ولیی (اعراف آیه ١٩۶) و کلمه حسنیین(در سوره توبه آیه ۵٢) باید با دو یاء خوانده شود

۵. بئس الاسم در سوره حجرات آیه ١١ باید «بئس لِلْسم» خوانده شوده؛ یعنی در کتابت زیر حرف لام کسره بگذارند برخلاف اغلب قرآن ها که روی لام علامت سکون و زیر همزه علامت کسره گذاشته اند. باید دانست که همزه کلمه اسم در ئبیس الامس ماننده همزه اسم اسم در بسم الله الرحمن الرحیم در درج کلام ساقط می شود،‌ولی قرائت همزه را هم جایز شمرده اند. از لحاظ دستوری هر دو وجه جایز است یعنی هم بئس للسم و هم بئیس الاسم ولی کربلایی کاظم در این گونه موارد فقط به یک وجه می خواند.

همان طور که ملاحظه شد کربلایی کاظم این گونه کلمات را فقط به یک وجه و آن وجهی را که  عاصم قرائت کرده است می خواند و وجوه دیگر را می گفت به ما نرسیده است.

ص 142-143

جناب آقای عباس غله زاری،‌.. قرآنی که را به خط آقای طاهر خوشنویس نوشته شده را به کربلایی کاظم می دهد تا اغلاط احتمالی آن را درآورد، ایشان بعد از یک مدتی می گوید: این قرآن خوب نوشته شده است.

حجه الاسلام و المسلمین آقای نوروزی می گوید: هنگامی که کربلایی کاظم خدمت آیت الله بروجردی آمدند خود من آنجا حضور داشتم که آیت الله بروجردی بعد از امتحانات مکرر ضمن تصدیق ایشان فرمودند: آقایان هر کس می خواهد حمد و سوره اش را آن طور بخواند که رسول الله خوانده است،‌باید قرآن از زبان کربلایی کاظم بشنود، قرائت قرآن کربلایی کاظم همان است که به رسول اکرم نازل شده است.

جناب آقای آیت الله خالصی زاده که خود هم حافظ قرآن بوده و در میان همه حافظانی که کربلایی کاظم آن ها را ملاقات کرده و کربلایی حفظ ایشان را صحیح تر می داند،‌یک دوره کامل قرآن موجود را با قرآن محفوظ کربلایی کاظم مقابله و برابر کرده است که کاملاً‌ مطابق و برابر بودهاست و هیچ اختلافی وجود نداشته است.

شاهد بر این مطلب، قرائت «فیه» در آیه ۶٩ سوره فرقان(مورد سوم در متن بالا) است که بنا بر تصریح کربلایی کاظم به اشباع هاء خوانده می شود، در حالی که اشباع قرائت عاصم به روایت حفص است و در روایت شعبه، هاء اشباع نمی شود:
مجمع البیان، ج ٧، ص ٢٧۶
و يخلد بالجزم و قرأ ابن كثير و حفص فيهي مهانا بإشباع كسرة الهاء و ذلك مذهب ابن كثير في جميع القرآن و وافقه حفص في هذا الموضع فقط و قرأ يبدل الله بسكون الباء البرجمي عن أبي بكر مختلفا عنه و الباقون بالتشديد.

شرح طیبة النشر، ص ۶۶

صل ها الضّمير عن سكون قبل ما حرّك (د) ن فيه مهانا (ع‍) ن (د) ما أي أشبع حركة هاء الضمير الواقعة بعد ساكن و قبل محرك لابن كثير تحركت نحو «فيه هدى» و «عليه آيات» و «منه آيات، فاجتباه ربه» و «هداه إلى» و «خذوه فاعتلوه» و الباقون بالقصر: أي بكسر منه و ضم ما ضم من غير إشباع. و وجهه التخفيف، و وجه قراءة ابن كثير الأصل، و قوله عن سكون: أي بعد ساكن، و احترز بذلك عما قبله متحرك نحو إنه، و «قال له صاحبه، و هو» و «به» فإنه لا خلاف في إشباع حركة الهاء منه و هو الأصل فيه، و قوله قبل ما حرك: أي قبل محرك، و احترز بذلك عما قبل ساكن نحو «على عبده الكتاب، و إليه المصير، و نصره اللّه، و تذروه الرياح» فإنه لا خلاف في قصره قوله: (دن) أي جاز، و يحتمل أن يكون من الإذلال من قولهم دانه: أي أذله، لأن في إشباع حركة الهاء إذلالها قوله: (فيه مهانا) يعني قوله تعالى: «و يخلد فيه مهانا» في الفرقان، اتفق حفص و ابن كثير على الصلة فيه، و وجه تخصيص حفص هذا الحرف بالصلة مع اتباع الأثر مد اللفظ بالصلة شناعة على من خالف أمر اللّه من العصاة و تحذيرا لغيرهم قوله: (دما) جمع دمية: و هي الصورة الحسنة.

نور ملکوت قرآن، ص ۴٣٠

[ قرائات سبعة، از روى اجتهاد نيست ] حفص كه از عاصم روايت مى‌كند، در سورۀ فرقان يَخْلُدْ فِيهِ مُهٰاناً به إشباع كسره هاء در فِيهِ قرائت نمود؛ با آنكه مى‌دانست بدون اشباع به موافقت قاعده عربيّت صحيح است. و اگر يخْلُدْ فِيهِ مُهَانًا مى‌خواند بلا اشباع، ابداً خلافى ننموده بود. امّا قرائت نكرد، چون سماع او با اشباع بود. و در سورۀ فتح بِمٰا عٰاهَدَ عَلَيْهُ اللّٰهَ و در سورۀ كهف وَ مٰا أَنْسٰانِيهُ إِلاَّ الشَّيْطٰانُ با ضمّه هاء ضمير قرائت كرد؛ و خوب مى‌دانست كه كسرۀ هاء در عَلَيْهُ و أنسَانِيهُ نيز جائز است. امّا نخواند، چون سماع وى و روايتش اين‌طور بود. امّا در سائر مواضع قرآن در امثال فِيهِ بدون اشباع و در امثال عَلَيْهُ و أَنسَانِيهُ با كسره هاء قرائت كرد با كثرت موارد آنها؛ فقط در اين سه مورد اين‌چنين خواند. اگر اجتهاد او اين‌طور بود، بايد همه جا باشد نه فقط تنها اينجا. و نظير اين موارد چنانكه بيان خواهيم كرد، بقدرى زياد است كه احصائش مشكل است. در اين صورت چگونه تصوّر دارد كه بگوئيم: اين اختلاف از آراء و نظريّه‌هاى خود قاريان بوده است‌؟!

إعراب القراءات السبع و عللها، ج‏2، ص: 411

قرأ أبىّ بن كعب‏: إذا أدبر بزيادة ألف.

ــــــــــــــــــــــــــــــــ

کافی:

ِ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنْ كَانَ ابْنُ مَسْعُودٍ لَا يَقْرَأُ عَلَى قِرَاءَتِنَا فَهُوَ ضَالٌّ فَقَالَ رَبِيعَةُ ضَالٌّ فَقَالَ نَعَمْ ضَالٌّ ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع أَمَّا نَحْنُ فَنَقْرَأُ عَلَى قِرَاءَةِ أُبَيٍ