بسم الله الرحمن الرحیم

جلسات تفسیر-بحث تعدد قراءات-سال ۹۴

فهرست جلسات مباحثه تفسیر

تقریر سابق آقای صراف، در ذیل صفحه است

آقای سوزنچی:
125-تقریر جلسات فروردین از آقای سوزنچی
مباحث جلسه چهارشنبه 19 فروردین 1394
- نکاتی درباره ابن مقلع و اینکه او قطعا شیعه نیست. (فقط در طبقات اعلام الشیعه نقلی از مقدمه مرحوم افندی بر صحیفه ثالثه سجادیه آمده که وی می گوید صفحیف سجادیه ای به خط ابن مقلع دیدم. اما واقعا این دلیل بر شیعه بودنش نیست و شواهد متعددی از زندگیش در دشمنی با شیعه هم یافت می شود.)
دیروز سوال شد: چرا عثمانی ها قرائت حفص از عاصم را ترویج دادند؟
اما پاسخ: قبلا به عثمانهای ثلاث (بن عفان، عثمان حافظ و عثمان طه) و نقششان در مصحف کنونی اشاره شد. اما اینکه چرا حافظ عثمان مصحف حفص را نوشت؟ سایت یکی از علمای سوریه به نام محمد امین هست که کتابی از یکی از علمای حنفی به نام ابن عابدین آورده به نام «الرد علی المختار» در این کتاب از کتابی به نام «التاتارخانیه» که تالیف یکی از علمای حنفی در قرن 7 است این جمله را نقل کرده که ومشایخنا قد اختاروا قرائة حفص عن عاصم و ابی عمرو ابن العلاء [ظاهرا سهو البیانی در فرمایش استاد رخ داده. سخن وی این است: «ومشایخنا قد اختاروا قرائة ابی عمرو حفص عن عاصم» ابی عمرو لقب ابن العلاء بصری هست اما لقب حفص هم هست و اینجا این مد نظر بوده است. فایل صفحه مذکور را در ادامه قرار داده ام] شیخ محمد امین توضیح می دهد که خود ابوحنیفه قاری اش عاصم بوده و لذا میل حنفیها به استاد ابوحنیفه بیشتر است.
سوال: چرا ابوحنیفه که شاگرد عاصم بوده قرائت ابن مسعود را می خوانده است؟
پاسخ: خود عاصم زمان خودش قرائت مصحف ابن مسعود را هم می خوانده است و هم قرائت ابن مسعود از مصحف عثمان را.
بعد چنانکه قبلا بیان شد حکومت عثمانی آمد و تا قرن 9 هم خبری نبود چنانکه ابن جزری (متوفی قرن 9) صریحا می گوید اغلب بلاد قرائت نافع حاکم است. اما در قرن 11 هم خطاط حکومتی (حافظ عثمان) مصحف حفص را بی غلط نوشت و هم صنعت چاپ آمد.
اما چرا حفص از عاصم و نه قرائت شعبه از عاصم؟ تاتارخانیه که صریحا گفت حفص عن عاصم. این نشان می دهد خود حفص هم در حنفیها قبل از عثمانیها هم یک موضوعیتی داشته است و اینکه جلسه قبل گفتیم وجهی که مطرح کرده اند که برای ترکها خواندن این ساده تر بوده ظاهرا توجیه چندان محکمی نیست.
در آفریقا قرائت نافع خیلی شایع است و اغلب هم به لحاظ مذهب مالکی هستند و مالک هم اهل مدینه بوده و احتمال دارد به همین جهت این قرائت شایع شده.
- تذکراتی درباره فضای حوزه و اینکه باید این بحثها جدی شود و ابراز ناراحتی از غفلت از این بحثها که کار به جایی رسیده که برخی در حاشیه عروه فتوا داده اند که فقط قرائت حفص از عاصم در نماز جایز است و مروری مجدد بر برخی بیانات آیت الله خویی در البیان که به نظر می رسد ناسازگاری ای وجود داشته باشد (ابتدا می گویند جمهور قرائات سبع در نماز (ملک و مالک) را جایز دانسته اند. بعد می گویند اقتضای قاعده این است که هر دو را بخواند یا دوبار نماز بخواند اما از این جهت که ائمه اجازه داده اند به هر قرائتی که در میان مردم رایج شده عمل کنیم می شود گفت که هر دو جایز است. اشکال این است که خود ایشان در جواب ابن حاجب تواتر در هیات را منکر شدند. اگر تواتر نباشد از کجا قطع داریم که زمان ائمه همین قرائات را می خوانده اند؟)



بسم الله الرحمن الرحیم
در جلسه 19 فروردین مطلبی از کتاب الفتاوی التاتارخانیه نقل شد و حاج آقا فرمودند اگر کسی به اصل کتاب دسترسی دارد در اختیار بقیه قرار دهد.
اصل کتاب را یافتم. این کتاب نوشته فریدالدین عالم بن علاء است که در دو تصحیح منتشر شده. یکی تصحیح شبیر احمد القاسمی نشر هند، دیوبند، مکتبه زکریا که در 20 جلد است و مطلب در جلد2 صفحه 72 آن آمده است. در لینک زیر می توانید این نسخه از کتاب را صفحه به صفحه مطالعه کنید
https://archive.org/details/Fatawatatarkhania
دوم تصحیح قاضی سجاد حسین نشر هند، حیدر آباد دکن، مطبعه مجلس دارالمعارف العثمانیه است که در چهار جلد منتشر شده و این مطلب در جلد اول (ص455) آمده که این جلد را می توانید در قالب فایل پی دی اف از لینک زیر دانلود کنید (بقیه مجلداتش هم در فهرست درون همین صفحه وجود دارد و قابل دانلود است)
http://www.al-mostafa.info/data/arabic/depot3/gap.php?file=i001604.pdf

تصویر صفحه مربوطه نیز بر اساس این نسخه دوم به ضمیمه تقدیم می شود. (لازم به ذکر است که صفحه بعد وارد فصل جدید می شود لذا نیاوردم)
ضمنا ظاهرا همان اسهل بودن دلیل ترجیح این مصحف بوده و لزوما نه در عثمانیها بلکه زمان نویسنده الفتاوی التاتارخانیه نیز همین دلیل مطرح شده چنانکه در پاراگراف آخر صفحه ضمیمه مشاهده می شود.