آية بعدآية [3585] در مصحف از مجموع [6236]آية قبل

سوزنچی, [۱۶.۰۹.۱۷ ۰۷:۱۵]
[Forwarded from یک آیه در روز]
541) لا يَحِلُّ لَكَ النِّساءُ مِنْ بَعْدُ وَ لا أَنْ تَبَدَّلَ بِهِنَّ مِنْ أَزْواجٍ وَ لَوْ أَعْجَبَكَ حُسْنُهُنَّ إِلاَّ ما مَلَكَتْ يَمينُكَ وَ كانَ اللَّهُ عَلی‏ كُلِّ شَيْ‏ءٍ رَقيباً

سوره احزاب (33) آیه 52
1396/6/25
ترجمه
نه [این] زنان بر تو حلال‌اند از این پس، و نه اینکه با آنان همسری را جایگزین کنی هرچند حُسن‌شان اعجابت را ‌برانگیزد مگر آنچه صاحب اختیارش شدی [= تحت ملکیت و زیر دست تو است]؛ و خداوند همواره بر هر چیزی مراقب است.

/YekAaye

سوزنچی, [۱۶.۰۹.۱۷ ۰۷:۲۰]
سلام عليكم
در مورد ایه فوق تقریبا همه مارجمان و اغلب مفسران این ایه را دالربر حرمت ازدواج جدید برای پیامبر دانسته‌اند اما در روایات بشدت با این تلقی مخالفت شده و النساء را نساء مذکور در آیه حرمت علیکم امهاتکم ... دانسته اند
بسیار کوشیدم ترجمه به نحوی باشد که به این معنا نزدیک باشد اما دو سوال
1. استثنای ما ملکت یمینک بر این اساس چگونه توجیه میشود.
2. من در نکاتی که در کانالم مینویسم بسیار روی چند معنایی و امکان اعتبار همگی تاکید دارم اما با توجه به فضای احادیث به نظر میاید این برداشت رایج اصلا غلط است نه صرفا معنایی مستقل. آیا نظر شما هم همین است و در این صورت ایا پیشنهاد می کنید که نظرات دیگران را نقد کنم از این حیث




Hosyn, [۱۶.۰۹.۱۷ ۱۱:۱۹]
سلام علیکم
خیر، اینگونه نیست، شاید تفاسیر متاخر چنین کرده باشند، اما تفاسیر متقدم که مهمترینش تفسیر طبری است مفصل بحث کرده و این معنا را قبول نکرده است، و روایات هم جلوی این معنای غلط را گرفته اند، و روایات اهل سنت از ابی بن کعب متعدد است، و از غیر او نیز، تفسیر ابن کثیر هم اقوال را نقل کرده و کذا روایات خودشان را، و واضح است نزد خیلی از مفسرین فریقین که: من بعد، زمانی نیست، و تبدل هم مبادله زن کردن با دیگر مردهاست، که هم مرسوم بود و هم درخواستش به حضرت داده میشد. مراجعه فرمایید

Hosyn, [۱۶.۰۹.۱۷ ۱۱:۲۶]
الدر المنثور في تفسير المأثور، ج‏5، ص: 212
قوله تعالى وَ لا أَنْ تَبَدَّلَ بِهِنَّ مِنْ أَزْواجٍ‏

أخرج البزار و ابن مردويه عن أبى هريرة رضى الله عنه قال كان البدل في الجاهلية ان يقول الرجل تنزل لي عن امرأتك و أنزل لك عن امرأتي فانزل الله وَ لا أَنْ تَبَدَّلَ بِهِنَّ مِنْ أَزْواجٍ وَ لَوْ أَعْجَبَكَ حُسْنُهُنَّ قال فدخل عيينة بن حصن الفزاري على النبي صلى الله عليه و سلم و عنده عائشة بلا اذن فقال رسول الله صلى الله عليه و سلم أين الاستئذان قال يا رسول الله ما استأذنت على رجل من الأنصار منذ أدركت ثم قال من هذه الحميراء إلى جنبك فقال رسول الله صلى الله عليه و سلم هذه عائشة أم المؤمنين قال أفلا أنزل لك عن أحسن الخلق قال يا عيينة ان الله رحم ذلك فلما ان خرج قالت عائشة رضى الله عنها من هذا قال أحمق مطاع و انه على ما ترين لسيد في قومه
و أخرج ابن المنذر عن زيد بن أسلم رضى الله عنه في قوله وَ لا أَنْ تَبَدَّلَ بِهِنَّ مِنْ أَزْواجٍ قال كانوا في الجاهلية يقول الرجل للرجل الأخر و له امرأة جميلة تبادل امرأتي بامرأتك و أزيدك إلى ما ملكت يمينك
و أخرج ابن أبى شيبة و عبد بن حميد و ابن المنذر و ابن أبى حاتم عن عبد الله بن شداد رضى الله عنه في قوله وَ لا أَنْ تَبَدَّلَ بِهِنَّ مِنْ أَزْواجٍ قال ذلك لو طلقهن لم يحل له ان يستبدل و قد كان ينكح بعد ما نزلت هذه الآية ما شاء قال و نزلت و تحته تسع نسوة ثم تزوج بعد أم حبيبة رضى الله عنها بنت أبى سفيان و جويرية بنت الحارث
و أخرج عبد بن حميد و ابن المنذر و ابن أبى حاتم من طريق على بن زيد عن الحسن رضى الله عنه في قوله وَ لا أَنْ تَبَدَّلَ بِهِنَّ مِنْ أَزْواجٍ قال قصره الله على نسائه التسع اللاتي مات عنهن قال على فأخبرت على بن الحسين رضى الله عنه فقال لو شاء تزوج غيرهن و لفظ عبد بن حميد فقال بل كان له أيضا ان يتزوج غيرهن

Hosyn, [۱۶.۰۹.۱۷ ۱۲:۱۶]
اما خصوص ناظر بودن به آیه سوره مبارکه نساء پس در کتب اهل سنت نیافتم مگر این عبارت مجموع الفتاوی ابن تیمیه:

مجموع الفتاوى (32/ 64)
وقد أباح له من أقاربه بنات العم والعمات وبنات الخال والخالات وتخصيصهن بالذكر يدل على تحريم ما سواهن؛ لا سيما وقد قال بعد ذلك: {لا يحل لك النساء من بعد ولا أن تبدل بهن من أزواج} أي من بعد هؤلاء اللاتي أحللناهن لك وهن المذكورات في قوله تعالى {حرمت عليكم أمهاتكم وبناتكم وأخواتكم وعماتكم وخالاتكم وبنات الأخ وبنات الأخت} فدخل في " الأمهات " أم أبيه وأم أمه وإن علت بلا نزاع أعلمه بين العلماء. وكذلك دخل في " البنات " بنت ابنه وبنت ابن ابنته وإن سفلت بلا نزاع أعلمه. وكذلك دخل في " الأخوات " الأخت من الأبوين والأب والأم. ودخل في " العمات " و " الخالات " عمات الأبوين وخالات الأبوين. وفي " بنات الأخ والأخت " ولد الإخوة وإن سفلن فإذا حرم عليه أصوله وفروعه وفروع أصوله البعيدة؛ دون بنات العم والعمات وبنات الخال والخالات.






سوزنچی, [۱۶.۰۹.۱۷ ۱۲:۳۶]
ضمن تشکر فراوان و پوزش از اینکه شما را به زحمت انداختم
اما سوالهایم را پاسخ نفرمودید. ظاهر فرمایش شما این است که معنا را همان که در احادیث آمده می دانید و این را نظر قدما هم می دانید.
سوالم دقیقا این بود که اغلب، آیا آنچه بر پیامبر تحریم شده را مطلق ازدواج با زنان گرفته اند اما احادیث اهل بیت صریحا این برداشت را رد می‌کنند. مثلا در مجمع البیان هم این را قول اصلی گرفته و نظر اهل بیت را به عنوان قیل مطرح می کند. المیزان هم همین طور. تبیان هم همین طور منتهی می گوید این حکم نسخ شده با روایتی از عایشه و بعد فقط می گوید مروی اصحابنا همین است. و این موضعی است که خیلی از اهل سنت هم گرفته اند مثل ابوحیان. اما مهم این است که اغلب اینها معنی اصلی را حکم به حرمت همه زنان گرفته اند و بعد آن را منسوخ دانسته اند. اما احادیث اهل بیت از ابتدا تاکید دارد که اصلا حکم حرمتی در کار نبوده و کج فهمی است خصوصا این تعبیر خیلی صریح است در مخالفت با فهم عمومی
الكافي (ط - الإسلامية)، ج‏5، ص: 391
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْعَاصِمِيُّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ عَمِّهِ يَعْقُوبَ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قُلْتُ لَهُ أَ رَأَيْتَ قَوْلَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- لا يَحِلُّ لَكَ النِّساءُ مِنْ بَعْدُ فَقَالَ إِنَّمَا لَمْ يَحِلَّ لَهُ النِّسَاءُ الَّتِي حَرَّمَ اللَّهُ عَلَيْهِ فِي هَذِهِ الْآيَةِ- حُرِّمَتْ عَلَيْكُمْ أُمَّهاتُكُمْ وَ بَناتُكُمْ‏ فِي هَذِهِ الْآيَةِ كُلِّهَا وَ لَوْ كَانَ الْأَمْرُ كَمَا يَقُولُونَ لَكَانَ قَدْ أَحَلَّ لَكُمْ مَا لَمْ يُحِلَّ لَهُ هُوَ لِأَنَّ أَحَدَكُمْ يَسْتَبْدِلُ كُلَّمَا أَرَادَ وَ لَكِنْ لَيْسَ الْأَمْرُ كَمَا يَقُولُونَ أَحَادِيثُ آلِ مُحَمَّدٍ ص خِلَافُ أَحَادِيثِ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَحَلَّ لِنَبِيِّهِ ص أَنْ يَنْكِحَ مِنَ النِّسَاءِ مَا أَرَادَ إِلَّا مَا حَرَّمَ عَلَيْهِ فِي سُورَةِ النِّسَاءِ فِي هَذِهِ الْآيَةِ.

اما مشکلی که داشتم این بود که الا ما ملکت یمینک به چه می خورد. کسانی که لا یحل را تکلیف خاص پیامبر و حرمت همه زنان بر او دانسته اند الا را استثنا از این قلمداد کرده اند یعنی از این پس بر تو زنان حرام شد مگر کنیزان، اما برای فرضی که در احادیث آمده تنها توجیه ذهن خودم این بود که به تبدل مذکور برگردد؛ یعنی این آیه حکم اختصاصی پیامبر نیست بلکه حکم عمومی است (لا یحل لک کما لا یحل لسائر المسلمین) و آن وقت تبدل هم برای همه مسلمانان حرام است مگر تبدل کنیزان، که هم برای همه مسلمانان جایز است و هم برای رسول الله. این توجیه خودم بود برای سوال 1، اما نمی دانم چقدر درست است.

و سوال دومم این بود که در مقام نگارش در کانال آیا توصیه می کنید که این نظر را به عنوان نظر اصلی و بقیه را غلط معرفی کنم یا همچنان باب احتمال صحت برای نظری که اهل بیت رد کرده اند باقی بگذارم (شما می فرمودید خیلی وقتها رد اهل بیت ناظر به بردن مخاطب در فضای اصل موضوعی جدید است نه رد مطلق؛ اما به نظرم این جا مشخصا در مقام رد مطلق آن برداشت است.) آیا تلقی ام صحیح است؟

سوزنچی, [۱۶.۰۹.۱۷ ۱۲:۴۲]
در ترجمه برای اینکه مطلب درست شود الف و لام نساء را الف و لام عهد گرفتم و لذا کلمه [این] را افزودم. ولی تقریبا همه مترجمان آن را الف و لام جنس گرفته اند و گفته اند همه زنان بر تو حرام شد جز آنچه تاکنون داشتی
آیا ترجمه مناسب است و می توان کاری کرد دلالتش بهتر شود

سوزنچی, [۱۶.۰۹.۱۷ ۱۲:۴۵]
3. چالش دیگری که در متن باقی می ماند و شما هم اشاره کرده اید «من بعد» است.
اگر بعد زمانی نیست پس چیست؟ خودم به ذهنم رسید من بعد هذه الایه (حرمت علیکم امهاتکم و ...) اما خیلی به دلم نچسبید زیرا مگر قبلش ازدواج با دخترعمو و ... بر پیامبر - یا مسلمانان- حلال بود؟
اهل سنت که غالبا حرفی را زده اند که فخر رازی خلاصه کرده:
لا يَحِلُّ لَكَ النِّساءُ مِنْ بَعْدُ
قال المفسرون من بعدهن و الأولى أن يقال لا يحل لك النساء من بعد اختيارهن اللّه و رسوله و رضاهن بما يؤتيهن من الوصل و الهجران و النقص و الحرمان.
و اغلب گفته اند که خدا در پاداش اینکه آنان رسول را اختیار کردند چنین محدودیتی برای رسول قرار داد و بسیاری از مفسران شیعه هم همین را وارد کرده اند که با تفسیر اهل بیت بوضوح ناسازگار است. مثلا راوندی در فقه القران می گوید
فقه القرآن، ج‏2، ص: 118
فنزلت الآية فصبرن على الفاقة و الضر فأراد الله تعالى أن يكافئهن في الحال فأنزل لا يَحِلُّ لَكَ النِّساءُ مِنْ بَعْدُ وَ لا أَنْ تَبَدَّلَ بِهِنَّ مِنْ أَزْواجٍ «3» الآية ثم نسخت بعد مدة بقوله إِنَّا أَحْلَلْنا لَكَ أَزْواجَكَ اللَّاتِي آتَيْتَ أُجُورَهُن‏

و اگر بعد زمانی است تفسیر اهل بیت چگونه جور در میآید؟





Hosyn, [۱۶.۰۹.۱۷ ۱۴:۲۱]
۱- بلی منظور من هم همین بود.
۲- اینجا فرق میکند، اساسا در وقائع نمیشود گفت همه را توجیه کنیم، چون حکمی که جعل نشده چگونه توجیه کنیم که جعل شده؟ یا جعل تحریم شده و یا نشده، به خلاف حکم و معارف که وجوه مختلفه دارد که همگی صحیح است و مانعة الجمع نیست.(و کسانی که طبری نقل کرد تحریم نگرفتند همگی بعد غیر زمانی یعنی الف و لام عهد گرفتند)
۳- بعد حوزه ای است، یعنی حوزه حلال شده را تعیین کردیم، و بعد از این حوزه دیگر همگی حرام است، این بنابر اینکه بعد مربوط به احللنا یعنی آیه قبل باشد، اما اگر مربوط به آیه سوره نساء باشد، منظور بعد الجعل است، یعنی بعد جعل تحریم، در مقام اجرا دیگر ممکن نیست با آنها ازدواج کنی، مثلا میگویند: بعد از نزول آیه تحریم خمر دیگر جایز نیست خمر نوشید. و الله العالم









سوزنچی, [۱۶.۰۹.۱۷ ۱۶:۲۷]
خیلی خیلی ممنون
و خیلی التماس دعا
ضمنا اگر نظرتان را هم در مورد ترجمه ای که انجام داده ام می فرمودید خیلی بیشتر منت گذاشته اید
فکر می کنم فراز اولش را خوب ترجمه کردم اما فراز دوم «و نه اینکه با آنان همسری را جایگزین کنی» را چندان به دلم نچسبید
تعبیر «نه اینکه از همسران با آنها تبدیل کنی» کاملا تحت اللفظی است که اصلا برای مخاطب معنی نمی دهد
بر اساس مضمون نقلهای تاریخی باید چنین ترجمه شود «نه اینکه همسرانت را با همسران دیگران عوض کنی» اما این دیگر ترجمه نیست، تفسیر است.

شاید دقیقترین ترجمه این باشد «نه اینکه با آنان همسرانی را عوض کنی» اما چندان به نظرم واضح نیست برای مخاطب فارسی زبان (البته شاید در خود عربی هم همین ابهام هست که این اندازه تفاسیر متعدد ایجاد کرده است)
در هر صورت اگر نظری داشتید و بفرمایید خیلی منت گذاشته اید.
همچنین برای عبارت «ما ملکت یمینک» شک داشتم آنچه بنویسم یا آنکه (یعنی چون انسان است آنکه درست تر است اما چون خود خدا به جای من ما فرموده بهتر دیدم من هم آنچه بنویسم)

سوزنچی, [۱۶.۰۹.۱۷ ۱۶:۳۵]
تفسیر قمی را دیدم، ایشان هم همان حرف بقیه را زده است آن هم خیلی ناراحت کننده تر زیرا در داستان زید مطالبی نقل کرده که واقعا توهین به ساحت رسول الله است

تفسير القمي، ج‏2، ص: 175
ثم نزل لا يَحِلُّ لَكَ النِّساءُ مِنْ بَعْدُ ما حلل عليه في سورة النساء و قوله: وَ لا أَنْ تَبَدَّلَ بِهِنَّ مِنْ أَزْواجٍ معطوف على قصة امرأة زيد وَ لَوْ أَعْجَبَكَ حُسْنُهُنَّ أي لا يحل لك امرأة رجل أن تتعرض لها- حتى يطلقها زوجها و تتزوجها أنت- فلا تفعل هذا الفعل بعد هذا.

الان داشتم تفسیر فیض را نگاه می کردم دیدم ایشان هم سخن تفسیر قمی را نقل کرده که واقعا نامطلوب است، روایات کافی را هم اشاره ای کرده است. همه دیدگاهها درباره این آیه را هم با قیل می آورد. آخرش می گوید

أقولُ: و هذه الأخبار كما ترى و كذا ما قاله القمّي رزقنا اللَّه فهمها
تفسير الصافي، ج‏4، ص: 198

ظاهرا همواره این آیه چالش برانگیز بوده است.
ببخشید که زیاد مصدع شدم.






Hosyn, [۱۶.۰۹.۱۷ ۲۱:۴۴]
۱- فراز دوم هم خوب است، بیشتر از اول فهمیدم، کروشه [این] را خوب متوجه نشدم، به هر حال شاید اینطور هم بشود ترجمه کرد: از بعد [این] ، زنان بر تو حلال نمیباشند، و نه اینکه جایگزین گیری به آنها از همسران. (یا: و نه اینکه به ازاء آنان جایگزین گیری از همسران)

۲- تفسیر قمی معلوم نیست تمامش مال ایشان باشد، و گویا تبدل به سکون باء خوانده است، یعنی تو بدل ازواج آنها قرار گیری، به هر حال با تشدید هم معنا میشود.