کنستانتین یکم یا کنستانتین بزرگ(به لاتین: Flavius Valerius Aurelius Constantinus Augustus) متولد در سال ۲۷۲ و مرگ در ۲۶ ژوئن ۳۳۷ (میلادی)، امپراتور مسیحی روم بود. وی مصلوب‌کردن را در سده چهار پس از میلاد ممنوع اعلام کرد.[۱]

او توانست ژرمن‌های ویزیگوت‌ها را شکست بدهد. همچنین طی فرمان میلان در سال ۳۱۳ (میلادی)، مسیحیت را مذهب رسمی روم کرد و در کنار آن به مذاهب دیگر آزادی داد. او مجامع مذهبی کنگره آرل و کنگره نیقیه را به منظور حفظ وحدت در مسیحیت تشکیل داد. او در اواخر عمر بدست یک اسقف آریوسی غسل تعمید داده شد.

کلیسای مرقد مقدس، به دستور کنستانتین در شهر اورشلیم بنا شد.[۲]

قسطنطنیه عربی‌شدهٔ کُنستانتینوپول (شهر کنستانتین)، نام پیشین استانبول که به افتخار قیصر روم کنستانتین یکم بدین نام نامیده شد.

نام استنبل و یا استنبل در زمان سلجوقیان نیز در فارسی مصطلح بوده‌است.

این شهر پایتخت امپراتوری روم شرقی بود و بر کشورهای لبنان و سوریه و فلسطین نیز تسلط داشت.

بنیانگذار این شهر کنستانتین یکم (۲۷۴-۳۳۷ میلادی)، نخستین امپراتور روم است که مسیحیت را پذیرفت و آن را دین رسمی کشور روم اعلام کرد و کلیسا را با حکومت پیوند داد. وی پس از اینکه بر دشمنانش پیروز شد، در سال ۳۳۰ پایتخت خود را به دهکده بیزانتیوم (قسطنطنیه) که در حاشیه تنگه بسفر قرار دارد انتقال داد و آن را گسترش داد؛ ساختمان‌های زیادی در آن ساخت و آن را پایتخت اصلی خود اعلام کرد.

حاکمان امپراتوری روم شرقی همیشه بر این مطلب تاکید داشتند که دولت بیزانس (دولت روم شرقی) دولتی شرقی است. قسطنطنیه تا سال ۱۴۵۳ پایتخت امپراتور روم شرقی محسوب می‌شود. در این سال این دولت از سپاهیان دولت عثمانی به فرماندهی سلطان محمد فاتح شکست خوردند و قسطنطنیه تصرف شد و بدین ترتیب عمر امپراتوری هزار ساله روم شرقی پایان یافت. شهر قسطنطنیه پس از تصرف توسط نیروهای عثمانی (اسلامبول) یعنی شهر اسلام خوانده شد.

این شهر هم‌اکنون یکی از شهرهای مهم و بزرگ کشور ترکیه به‌شمار می‌آید که در کنار تنگه بسفر (تنگه‌ای که دریای سیاه را به دریای مرمره می‌پیوندد) قرار دارد. اسلامبول یا استانبول در بخش اروپایی ترکیه‌است و حلقه ارتباطی آسیای صغیر با اروپای شرقی به شمار می‌آید.