بسم الله الرحمن الرحیم
جلسات تفسیر-بحث تعدد قراءات-سال ۹۸
فهرست جلسات مباحثه تفسیر
تقریر سابق آقای صراف، در ذیل صفحه است
************
تقریر جدید:
************
تقریر آقای صراف:
سه‌شنبه 16/7/1398
· آیا انواع اعراب که علاماتی هستند رابطه وضعی دارد صرفاً یا اینکه مثلاً علامات رفع با هم یک مناسبتی دارند و همچنین عوامل نصب با هم؟
· علامتی که عرب قرار داده و بعداً خلیل بن احمد به شکل کنونی علامت نوشتاری آن را قرار داده و عمل در نحو مال جایی است که ذهن کار انجام می‌دهد و مثلاً رابطه بین مفردات ایجاد می‌کند.
· ممکن است رفع که به معنای بالا و نصب که به نحوی معنای ایستا و متوسط می‌دهد و خفض به به معنای پایین است و سکون که به معنای سکوت است، بگوییم وقتی ذهن می‌خواهد نظام به پا کند از مفردات، هر نظامی یک ستون دارد و آنچه در یک نظام میخ خیمه است و به نحوی به آن اسناد وجود دارد مثلاً رفع برای آن است و اسناد اولین کاری است که ذهن انجام می‌دهد در تشکیل کلام که بالاترین عمل است. پس می‌توانیم بگوییم که مبتدا مرفوع است به اسناد نه به ابتدائیت و مثلاً نائب فاعل نقش محوری در اسناد وقوعی دارد. متعلقات جمله از باب رده دوم بودن منصوب هستند و آنچه در رده بعد می‌ماند، اعراب خفض برای اوست.
· برای اصل داشتن این واژه‌ها و تسمیه‌ها شاید بتوان گفت شاهدی از روایات داریم در بحار ج67 ص55:
بحار الأنوار (ط - بيروت) ؛ ج67 ؛ ص55
25- مص، مصباح الشريعة قَالَ الصَّادِقُ ع إِعْرَابُ الْقُلُوبِ عَلَى أَرْبَعَةِ أَنْوَاعٍ رَفْعٍ وَ فَتْحٍ وَ خَفْضٍ وَ وَقْفٍ فَرَفْعُ الْقَلْبِ فِي ذِكْرِ اللَّهِ وَ فَتْحُ الْقَلْبِ فِي الرِّضَا عَنِ اللَّهِ وَ خَفْضُ الْقَلْبِ فِي الِاشْتِغَالِ بِغَيْرِ اللَّهِ وَ وَقْفُ الْقَلْبِ فِي الْغَفْلَةِ عَنِ اللَّهِ أَ لَا تَرَى أَنَّ الْعَبْدَ إِذَا ذَكَرَ اللَّهَ بِالتَّعْظِيمِ خَالِصاً ارْتَفَعَ كُلُّ حِجَابٍ كَانَ بَيْنَهُ وَ بَيْنَ اللَّهِ مِنْ قَبْلِ ذَلِكَ وَ إِذَا انْقَادَ الْقَلْبُ لِمَوْرِدِ قَضَاءِ اللَّهِ بِشَرْطِ الرِّضَا عَنْهُ كَيْفَ يَنْفَتِحُ الْقَلْبُ بِالسُّرُورِ وَ الرُّوحِ وَ الرَّاحَةِ وَ إِذَا اشْتَغَلَ قَلْبُهُ بِشَيْءٍ مِنْ أَسْبَابِ الدُّنْيَا كَيْفَ تَجِدُهُ إِذَا ذَكَرَ اللَّهَ بَعْدَ ذَلِكَ وَ آيَاتِهِ مُنْخَفِضاً مُظْلِماً كَبَيْتٍ خَرَابٍ خاويا [خَاوٍ] وَ لَيْسَ فِيهِ الْعِمَارَةُ وَ لَا مُونِسٌ وَ إِذَا غَفَلَ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ كَيْفَ تَرَاهُ بَعْدَ ذَلِكَ مَوْقُوفاً مَحْجُوباً قَدْ قَسِيَ وَ أَظْلَمَ مُنْذُ فَارَقَ نُورَ التَّعْظِيمِ فَعَلَامَةُ الرَّفْعِ ثَلَاثَةُ أَشْيَاءَ وُجُودُ الْمُوَافَقَةِ وَ فَقْدُ الْمُخَالَفَةِ وَ دَوَامُ الشَّوْقِ وَ عَلَامَةُ الْفَتْحِ ثَلَاثَةُ أَشْيَاءَ التَّوَكُّلُ وَ الصِّدْقُ وَ الْيَقِينُ وَ عَلَامَةُ الْخَفْضِ ثَلَاثَةُ أَشْيَاءَ الْعُجْبُ وَ الرِّيَاءُ وَ الْحِرْصُ وَ عَلَامَةُ الْوَقْفِ ثَلَاثَةُ أَشْيَاءَ زَوَالُ حَلَاوَةِ الطَّاعَةِ وَ عَدَمُ مَرَارَةِ الْمَعْصِيَةِ وَ الْتِبَاسُ الْعِلْمِ الْحَلَالِ بِالْحَرَامِ.
· شاهدی که در این روایت منسوب به معصوم است این است که حضرت خود رفع و ... را به معنای وصفی گرفته‌اند
· و اما مهم‌تر از این روایتی است که مرحوم صدوق آورده‌اند در کتاب توحید در باب العرش و صفاته. اما(ع) وقتی می‌خواهند عرش را که علم باطن خفی غامض است بگویند شروع می‌کنند سرنخ دادن:
التوحيد (للصدوق) ؛ ؛ ص321
... ثُمَّ الْعَرْشُ فِي الْوَصْلِ مُتَفَرِّدٌ مِنَ الْكُرْسِيِ لِأَنَّهُمَا بَابَانِ مِنْ أَكْبَرِ أَبْوَابِ الْغُيُوبِ وَ هُمَا جَمِيعاً غَيْبَانِ وَ هُمَا فِي الْغَيْبِ مَقْرُونَانِ لِأَنَّ الْكُرْسِيَّ هُوَ الْبَابُ الظَّاهِرُ مِنَ الْغَيْبِ الَّذِي مِنْهُ مَطْلَعُ الْبِدَعِ وَ مِنْهُ الْأَشْيَاءُ كُلُّهَا وَ الْعَرْشُ هُوَ الْبَابُ الْبَاطِنُ الَّذِي يُوجَدُ فِيهِ عِلْمُ الْكَيْفِ وَ الْكَوْنِ وَ الْقَدْرِ وَ الْحَدِّ وَ الْأَيْنِ وَ الْمَشِيَّةِ وَ صِفَةِ الْإِرَادَةِ وَ عِلْمُ الْأَلْفَاظِ وَ الْحَرَكَاتِ وَ التَّرْكِ وَ عِلْمُ الْعَوْدِ وَ الْبَدْءِ ...
· وقتی امام در اشاره به سرآمد علوم و از بواطن علوم، بفرمایند علم الالفاظ و ... می‌فهمیم که اگر در این وادی فکر کنیم، وادیی است که جای فکر دارد.