بسم الله الرحمن الرحیم
جلسات تفسیر-بحث تعدد قراءات-سال ۹۷
فهرست جلسات مباحثه تفسیر
تقریر سابق آقای صراف، در ذیل صفحه است
************
تقریر جدید:
************
تقریر آقای صراف:
دوشنبه 10/2/1397
· در مقدمه تبیان که مرحوم شیخ الطائفه فرمودند که یک قولی هست در سبعة احرف که ناظر به وجوه است، قول ابن قتیبه را مقصودش بوده
· ابن حجر در فتح الباری آمده که قول ابوالفضل رازی تزیین همان قول ابن قتیبه است اما این یک اشتباهی از اوست و این دو قول دو مطلب است و وجهی که ابن قتیبه گفته خیلی دقیق‌تر است و رازی حرف او را خراب کرده
(الثَّالِثُ) وُجُوهُ الْإِعْرَابِ. [هم در اسماء می‌آید و هم در افعال. آنچه ما در اختلاف قراءات با آن سروکار داریم، لفظ و معناست و نه اسم و فعل و تقسیم‌بندی‌های معانی ربطی به بحث ما ندارد]
(الرَّابِعُ) الزِّيَادَةُ وَالنَّقْصُ.
(الْخَامِسُ) التَّقْدِيمُ وَالتَّأْخِيرُ.
(السَّادِسُ) الْقَلْبُ وَالْإِبْدَالُ فِي كَلِمَةٍ بِأُخْرَى وَفِي حَرْفٍ بِآخَرَ.
(السَّابِعُ) اخْتِلَافُ اللُّغَاتِ مِنْ فَتْحٍ وَإِمَالَةٍ وَتَرْقِيقٍ وَتَفْخِيمٍ وَتَحْقِيقٍ وَتَسْهِيلٍ وَإِدْغَامٍ وَإِظْهَارٍ، وَنَحْوِ ذَلِكَ. [این همان وجهی است که ابن جزری اصلاً جدا کرد]
ثُمَّ وَقَفْتُ عَلَى كَلَامِ ابْنِ قُتَيْبَةَ وَقَدْ حَاوَلَ مَا حَاوَلْنَا بِنَحْوٍ آخَرَ فَقَالَ [در تأویل مشکل القرآن ص29 باب الرد علیهم فی وجوه القراءات که از ص31 شروع در وجوه است. خود ابن قتیبه هم مصیبتی است برای اهل سنت و هم جایگاه او قابل انکار نیست و هم مصنفاتی مثل الامامة و السیاسة موجب دردسر شده!]: وَقَدْ تَدَبَّرْتُ وُجُوهَ الِاخْتِلَافِ فِي الْقِرَاءَاتِ فَوَجَدْتُهَا سَبْعَةً:
(الْأَوَّلُ) فِي الْإِعْرَابِ بِمَا لَا يُزِيلُ صُورَتَهَا فِي الْخَطِّ وَلَا يُغَيِّرُ مَعْنَاهَا نَحْوَ هَؤُلَاءِ بَنَاتِي هُنَّ أَطْهَرُ لَكُمْ وَ (أَطْهَرَ) ، (وَهَلْ نُجَازِي إِلَّا الْكَفُورَ) وَنُجَازِي إِلَّا الْكُفُورَ وَ (الْبُخْلِ وَالْبَخَلِ، وَمَيْسَرَةٍ وَمَيْسُرَةٍ) .
(وَالثَّانِي) الِاخْتِلَافُ فِي إِعْرَابِ الْكَلِمَةِ وَحَرَكَاتِ بِنَائِهَا بِمَا يُغَيِّرُ مَعْنَاهَا وَلَا يُزِيلُهَا عَنْ صُورَتِهَا نَحْوَ رَبَّنَا بَاعِدْ وَ (رَبُّنَا بَاعَدَ) وَإِذْ تَلَقَّوْنَهُ وَ (تَلِقُونَهُ) وَبَعْدَ أُمَّةٍ وَ (بَعْدَ أَمَهٍ) .
(وَالثَّالِثُ) الِاخْتِلَافُ فِي حُرُوفِ الْكَلِمَةِ دُونَ إِعْرَابِهَا بِمَا يُغَيِّرُ مَعْنَاهَا وَلَا يُزِيلُ صُورَتَهَا نَحْوَ (وَانْظُرْ إِلَى الْعِظَامِ كَيْفَ نُنْشِرُهَا) وَنُنْشِزُهَا وَإِذَا فُزِّعَ عَنْ قُلُوبِهِمْ وَ (فُزِّغَ) .
· فطرت بشر در تحقیق، موضوع‌محوری است
· در مسأله ائمه اثنی عشر اصلاً ریخت بحث با خبر واحد سازگار نیست و باید با موضوع‌محوری جلو رفت و تولد حضرت(عج) هم از این جمله است
· الآن مثلاً وجود حرم عسکریین(ع) در سامراء یک امر واضح است
· در مقدمه مسند احمد بن حنبل شعیب ارنؤوط می‌گوید که متوکل که از او خواسته پیش او بیاید و وقتی به سامراء رفته، گفت که من احساس می‌کنم اینجا زندان است! همچنین توجه شود که در سیر اعلام النبلاء آمده که خلیفه وقت گفت تا هفت سال اموال امام عسکری(ع) را نگه داشتند تا سرنخی پیدا کنند به خاطر اینکه کنیزی ادعای حمل کرده!
· قبل از ولادت حضرت(عج) اشعار فراوانی وجود داشته و خوب است مورد توجه قرار گیرد و بسیار مهم است بخصوص در کتب اهل سنت. دارقطنی که معاصر صدوق است تمام دیوان سید حمیری را حفظ بود و از این جهت، او را متهم می‌دانند
· خود مادر حضرت(عج) نقش بسیار مهمی داشته‌اند که جوری رفتار کردند که کسی متوجه حمل نشود
· از برکات نام مبارک حضرت(عج) این است که ذهبی در سیر اعلام النبلاء وقتی به نام مبارک ایشان می‌رسد اگرچه می‌خواهد وجود ایشان را رد کند، اما به برکت نام ایشان شروع می‌کند یکی یکی آباء طاهرین ایشان را نام می‌برد و می‌گوید که هر کدام از آن کسی که بوده، اولی به خلافت بوده و حال آنکه در ترجمه خودشان چنین مطلبی نگفته