بسم الله الرحمن الرحیم
جلسات تفسیر سوره مباركة قاف-سال ۹۱
فهرست جلسات مباحثه تفسیر
تقریر سابق آقای وافی در وبلاگ، در ذیل صفحه است
تقریر سابق آقای صراف، در ذیل صفحه است
تقریر جدید-فعلا نیست
تقریر آقای وافی در وبلاگ:
از سایت انجمن علمی:
http://www.hoseinm.ir/forum/index.php?topic=254.0
چهارشنبه ( 20 / 2 / 2013)2/12/91=9/4/34ج253
سوال از عده ی زنی که سه ماه یک بار حیض می شود تا (2)
سوال از مالکیت معنوی کتاب تا (9)
دقیقه (9) : سوال درباره ی قیمت دلار!
دقیقه 10: بسم الله الرحمن الرحیم
بحث درباره لغویِ حدید بود. در مجمع حدّت را به معنای منع گرفته بودند اما به معنای تیز در مجمع در ذیل ( سلقوکم بالسنة حداد ) فرموده اند: الحدید ضد الکلیل. کلیل یعنی سیفٌ لا یقطع یعنی شمشیری که کند است و نمی بُرَد. در مفردات داغب هم گفته: حددت السكين رققت حده. نمی شود که از معنای مناعت، واژه ای به معنای تیزی را مشتق کرد.
در التحقیق به معنای تندی گرفته اند که به تیزی نزدیک است.(15)
اگر اصل حدید به معنای تیزی باشد، بعداً مانعی ندارد به خاطر استحکام یا حتی سیاهیِ آن به چیز محکم و سیاه هم حدید بگویند و مثلا بگویند: قلبش آهن است یعنی سیاه. یا (قلوبهم کانه زبر الحدید ) که به معنای مستحکم استعمال شده است.
اصل معنای حدید تأثیر گذاری است نه عدم تأثیر پذیری و مناعت.
از تیزی می شود مناعت را گرفت ولی از مناعت نمی شود تیزی را گرفت(21)
سوال. استاد: مگر هر چیزی که مستحکم است تیز است؟
یکی از معانی حدید را مجاور ذکر کرده اند به معنای همسایه. به معنای حاجز بین دو شیء هم ذکر کرده اند. بعضی گفته اند: معنای حاجز به معنای مانع است که نمی گذارد دو چیز به هم تجاوز کنند. لسان محادّة را هم به منع بر گردانده اند.(28)
وقتی می خواهند از این ماده فعل بسازند، به معنای تیزی است. وقتی در مقام کاربرد توصیفی به معنای تیزی به کار می رود و در سایر موارد به معنای مناعت، چه بسا شاهد خوبی باشد برای اینکه اصل معنای حدّت تیزی است و چون شیء تیز محکم است، به هر چیز محکمی حدید گفته اند.(32)
اما نمی توان گفت: اصل حدت مناعت است و از مناعت به تیزی سرایت داده شده است.
یکی از قواعد خوب لغت که در مواردی که گیر می افتیم خیلی نافع است، این است که بعضی از لغات، اشتقاقش اشتقاقِ غیر قیاسی و انحرافی است. مثلاً بگوییم: اصل حَدَّ به طرف الشیء است و ربطی به تیزی ندارد. اما حدی که معنای تیزی است از ماده ی حَذَّ بوده به معنای قَطَعَه بسرعة و عرف عام حذّ را با حدّ نزدیک دیده و آن را جایگزینِ آن کرده است.(37)
سوال. استاد: خیلی جاها هست که و لو روح لغت را می دانیم اما به دلالت تصدیقی و قرائنی که در مجموع آیه هست، می گوییم در اینجا آن اصل معنا اصلا منظور آیه شریفه نیست.
نمی شود گفت مشترک لفظی معقول نیست. هم مشترک لفظی معقول است هم ترادف حتی از یک واضع.
سوال درباره گوشت عقیقه(44)
سوال درباره سحر(45) استاد: هر وقت اقبال داشت، آیت الکرسی بخواند . . .
یا هو یا من لا هو الا هو
************
تقریر آقای صراف:
2/12/1391
مجمع البيان في تفسير القرآن، ج8، ص: 544
... و الحديد ضد الكليل و الجمع حداد ...
· از معنای تیزی میتواند مناعت بیرون کشیده شود، چون تا چیزی استحکام و مناعت نداشته باشد نمیتواند برندگی و تیزی داشته باشد و نه برعکس، چون هر منیعی تیز نیست. ضمن آنکه وقتی در معنای وصفی استفاده میشود مثل حدّده در معنای تیزی است و باید دید آیا در اشتقاقات این ماده چیزی به معنای إحکام و ... هم بکار رفته؟
· البته توجه شود که بسیاری از لغات اشتقاقش قیاسی و در برخی لغات اشتقاقش انحرافی است و مثلاً حرفی از آن بخاطر نزدیکی جایگزین شده است.