1326 /1287/ 1908
میرزا حسین میرزا خلیل تهرانی(1230 - 1326 هـ = 1815 - 1908 م)
شرح حال میرزا حسین میرزا خلیل تهرانی(1230 - 1326 هـ = 1815 - 1908 م)
السيد محمد بن محمدتقي بن رضا بن السيد مهدي بحر العلوم(1261 - 1326 هـ = 1845 - 1908 م)
شرح حال السيد محمد بن محمدتقي بن رضا بن السيد مهدي بحر العلوم(1261 - 1326 هـ = 1845 - 1908 م)
میرزا ملکم خان(1249 - 1326 هـ = 1833 - 1908 م)
شرح حال میرزا ملکم خان(1249 - 1326 هـ = 1833 - 1908 م)
به توپ بستن مجلس توسط محمدعلی شاه( 1326 هـ = 1287 ش = 1908 م)
به‌توپ‌بستن مجلس
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
محمدعلی شاه آمر و ولادیمیر لیاخوف عامل این واقعه بودند.
به‌توپ‌بستن مجلس،[۱] توپ‌بندی مجلس[۲] یا یوم‌التوپ[۳] که از آن به کودتا، «ضرب حکومت»[۲] و «واقعه ارتجاعیه»[۲] نیز تعبیر شده، اشاره به مجموعه رویدادهایی در روز سه‌شنبه ۲ تیر ۱۲۸۷ برابر ۲۳ جمادی‌الاول ۱۳۲۶ ق. و ۲۳ ژوئن ۱۹۰۸ م.[۴] دارد که نهایتاً با شلیک توپ به ساختمان مجلس شورای ملی به دستور محمدعلی‌شاه قاجار[۴] و توسط نیروهای بریگاد کُساک (اشتباهاً شناخته شده به قزاق) روسی به فرماندهی کلنل ولادیمیر لیاخوف، کشته‌شدن میرزا ابراهیم تبریزی و دستگیری سران جنبش مشروطه به پایان رسید.[۵]
نام سید جمال الدین واعظ به همراه ملک‌المتکلمین، میرزاجهانگیرخان، سید محمدرضا مساوات، بهاالواعظین و میرزا داود خان در لیست هشت نفری بود که محمدعلی شاه قبل از به توپ بستن مجلس، درخواست تبعید آنها را از ایران کرده بود. جمال‌الدین واعظ همراه با ملک المتکلمین رهبریِ گروه‌های بزرگی از مشروطه‌گرایان را به عهده داشتند.[۴۹][۵۰]
ولی مجلس با درخواست شاه برای تبعید برخی از مشروطه‌خواهان مخالفت کرد. سرانجام در اثر ایستادگی و سرپیچی از فرمان شاه، بالاخره با فرستادن کلنل لیاخوف فرمانده بریگاد قزاق حمله به مجلس را آغاز کرد. لیاخوف با نیروهایش مجلس را محاصره کردند و ساختمان مجلس و مدرسه سپهسالار را در ۲۳ جمادی‌الاول ۱۳۲۶ (۲ تیر ۱۲۸۷/۲۳ ژوئن ۱۹۰۸) به توپ بستند. وکلا از مجلس پراکنده شدند و عده زیادی از مدافعان مجلس در این حمله کشته شدند. محمدعلی شاه لیاخوف را به حکومت نظامی منصوب کرد و به تعقیب نمایندگان و دیگر آزادیخواهان پرداخت. ملک المتکلمین و میرزا جهانگیرخان و قاضی ارداقی را در باغشاه پس از شکنجه در برابر محمدعلی شاه کشتند.[۴۸][۵۱]