بسم الله الرحمن الرحیم
محتشم الكاشاني كمال الدين علي-شمس الشعراء(905 - 996 هـ = 1500 - 1588 م)
محتشم الكاشاني كمال الدين علي-شمس الشعراء(905 - 996 هـ = 1500 - 1588 م)
باز این چه شورش است که در خلق عالم است-شعر محتشم
سایت گنجور-باز این چه شورش است که در خلق عالم است-شعر محتشم
محتشم کاشانی
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. لطفاً با توجه به شیوهٔ ویکی‌پدیا برای ارجاع به منابع، با ارایهٔ منابع معتبر این مقاله را بهبود بخشید. مطالب بی‌منبع را می‌توان به چالش کشید و حذف کرد. (چگونگی و زمان حذف پیام این الگو را بدانید)
محتشم کاشانی
نام اصلی کمال‌الدین علی محتشم کاشانی
زادروز ۹۰۵ هجری قمری
۱۵۲۸ میلادی
کاشان
پدر و مادر خواجه میراحمد
مرگ ربیع‌الاول ۹۹۶
۱۵۸۸
کاشان
ملیت ایرانی
جایگاه خاکسپاری محله محتشم کاشان
در زمان حکومت شاه طهماسب یکم صفوی
لقب شمس الشعرای کاشانی
پیشه شاعر
سبک نوشتاری مرثیه سرایی
دلیل سرشناسی ترکیب‌بند «باز این چه شورش است که در خلق عالم است»
مُحتَشَم کاشانی (۹۰۵ ه.ق در کاشان - ۹۹۶ ه.ق در کاشان) شاعر پارسی‌گوی سدهٔ دهم هجری و هم‌دوره با پادشاهی شاه طهماسب یکم صفوی بود. شغل اصلی محتشم بزازی و شَعربافی بود و تمام عمر خود را در کاشان زیست.
محتشم از پیروان مکتب وقوع و از مهمترین شاعران مرثیه‌سرای شیعه است. ترکیب‌بند «باز این چه شورش است که در خلق عالم است» معروف‌ترین مرثیه برای کشتگان واقعه کربلا در ادبیات فارسی است.
محتویات
۱ زندگی‌نامه
۲ نام‌آورترین شاعر مدیحه‌سرای شیعه
۳ آرامگاه محتشم
۴ آثار محتشم
۴.۱ آثار منظوم
۵ آثار منثور
۶ نظرها درباره محتشم
۷ منابع
۸ پیوند به بیرون
زندگی‌نامه
کمال‌الدین علی محتشم کاشانی دارای لقب شمس الشعرای کاشانی شاعر ایرانی در آغاز سده ده هجری و هم دوره با پادشاهی شاه طهماسب صفوی در کاشان زاده شد، بیشتر دوران‌زندگی خود را در این شهر گذراند و در همین شهر هم در ربیع‌الاول سال ۹۹۶ هجری درگذشت و محل دفن او بعدها مورداحترام مردم قرار گرفت. نام پدرش خواجه میراحمد بود. کمال الدین در نوجوانی به مطالعه علوم دینی و ادبی‌معمول زمان خود پرداخت و اشعار شعرای قدیمی ایران را به دقت مورد بررسی قرارداد. شعرهای او درباره رنج و درد امامان شیعه است
نام‌آورترین شاعر مدیحه‌سرای شیعه
مطلع «باز این چه شورش است...» که از محتشم کاشانی است در میان هواداران شیعه جایگاه ویژه‌ای دارد.
شاعران بسیاری پس از محتشم تاکنون از ترکیب‌بند یادشده در شعرها و نوحه‌هایشان سود برده‌اند.
او فنون شاعری را از صدقی استرآبادی (ساکن کاشان) فرا گرفت و خود شاگردانی مانند تقی‌الدین محمد حسینی صاحب «خلاصه‌الشعار»، صرفی ساوجی، وحشتی جوشقانی و حسرتی کاشانی را پرورش داد.
وی با سرودن دوازده بند در مرثیه کشته‌شدگان کربلا که بند اول ترکیب بند وی با بیت «باز این چه شورش است که در خلق عالم است؟ / باز این چه نوحه و چه عزا و چه ماتم است ؟» آغاز می‌شود، مقام والایی در مرثیه سرایی کسب کرد.
وی در جوانی به دربار شاه طهماسب صفوی راه یافت و به مناسبت قصیده و غزلهای زیبایش مورد لطف شاه قرار گرفت؛ محتشم پس از مدتی در زمره شعرای معروف عصرخود جای گرفت ولی نظر به معتقدات دینی خود و احساسات شیعی دربار شاهان صفوی که در صدد تقویت این مذهب (در مقابل مذاهب اهل سنت) بودند به سرایش اشعارمذهبی و مصائب اهل بیت که در نوع خود تازه و بی بدیل بود پرداخت. محتشم پس از چندی به یکی از بزرگ‌ترین شعرای ایران در سبک اشعار مذهبی و مصائب امامان شیعه بدل گشت و اشعارش در سرتاسر ایران معروفیت خاصی یافت، به‌طوری‌که می‌توان وی را معروف‌ترین شاعر مرثیه گوی ایران دانست که برای اولین بار سبک جدیدی درسرودن اشعار مذهبی به وجود آورد. اولین اشعار مذهبی محتشم در سوگ غم مرگ برادرش بود که ابیات زیبائی در غم هجر او سرود و پس از آن به سرایش مرثیه‌هایی در واقعه کربلا، عاشورای حسینی و مصیبت نامه‌های مختلف پرداخت.
آرامگاه محتشم
محتشم در کاشان درگذشت و آرامگاه وی در این شهر - واقع در محله محتشم - زیارتگاه عموم است.
آثار محتشم
مجموعهٔ آثار این شاعر بزرگ عصر صفوی، پس از مرگ او، توسط یکی از شاگردانش در هفت کتاب جمع شد، که مشتمل بر غزلیات، قصاید، قطعه، رباعیات، مثنویات، و ترکیب‌بندهای وی می‌باشد.
آثار منظوم
صبائیه(کودکی شاعر)
شبائیه(جوانی شاعر)
شیبیه(پیری شاعر)
ماده تاریخ ها
معمیات
آثار منثور
جلالیه
نقل عشاق
بند آغازین از ترکیب‌بند ویژه و پرهوادار محتشم:
باز این چه شورش است؟ که در خلق عالم است باز این چه نوحه وچه عزا وچه ماتم است؟
باز این چه رستخیز عظیم است؟ کز زمین بی نفخ صور، خاسته تا عرش اعظم است
این صبح تیره باز دمید از کجا؟ کزو کار جهان وخلق جهان جمله درهم است
گویا، طلوع می‌کند از مغرب آفتاب کآشوب در تمامی ذرات عالم است
گر خوانمش قیامت دنیا، بعید نیست این رستخیز عام، که نامش محرم است
در بارگاه قدس که جای ملال نیست سرهای قدسیان همه بر زانوی غم است
جن وملک بر آدمیان نوحه می‌کنند گویا، عزای اشرف اولاد آدم است
خورشید آسمان وزمین، نور مشرقین پروردهٔ کنار رسول خدا، حسین
نظرها درباره محتشم
جابر عناصری در باره محتشم کاشانی می‌گوید: محتشم کاشانی پدر مرثیه‌سرایی عاشورایی است. وی می‌افزاید: این شاعر فرهیخته بهترین منظومه نمایشی به یادگار گذاشت و با زبان شعر فرهنگ عاشورا را در بین مردم به ویژه مداحان اهل بیت رواج داد. عناصری می‌افزاید: شهرت و آوازه بی‌نظیر محتشم کاشانی در ادبیات موجب شد تا شاعران نام‌آوری به پیروی از سبک او اهتمام ورزند، اما تاکنون ادبیات ایران در مرثیه‌سرایی، شاعری همچون محتشم به خود ندیده‌است.
عباس مشفق کاشانی نیز بر این عقیده‌است که پاکی، اعتقاد و استواری و محبت محتشم کاشانی به‌اهل بیت علیه‌السلام باعث شد که برخی پادشاهان صفوی از جمله شاه طهماسب به اشعار مذهبی روی آورند.
وی می‌افزاید: ترکیب‌بند معروف این شاعر پرآوازهٔ مرثیه‌سرای ایران در رثای حسین و کشته‌شدگان کربلا در بین تشیع و به‌ویژه فارسی زبانان زبانزد شد و توجه بسیاری از شاعران را به‌خود جلب کرد.
محتشم کاشانی اشعار و حکایاتی به نظم و نثر در باب شاهدبازی دارد که در رساله جلالیه جمع‌آوری شده و از ۶۴ غزل و شأن نزول هر غزل و شرح اشعار به نثر تشکیل می‌شود. سیروس شمیسا آن را نشانه شاهدبازی او و درباره شاطر جلال معشوق مذکر وی دانسته[۱] اما محمدرضا ترکی معتقد است آن اشعار تخیلی است و محتشم «رساله جلالیه» را همچون «نُقل عشاق» که به عشق مرد و زن می‌پردازد، به سفارش متمولان زمانه سروده‌است و حکایت روحیات وی نیست.[۲] با این حال وی منبعی برای این ادعای خود نیاورده است.
محتشم، از شعر و نثر استادان پیشین پیروی کرده و تلاش داشته‌است تا راه و رسم شاعران سده هشتم را دنبال کند اما کوشش او، بی سرانجام مانده‌است. بنابراین آنچه در زندگی نامه محتشم کاشانی بیان شده که در آن روزگار فترت ادبی ایران و هم روزگارانش، او را در پایه انوری و خاقانی می دیده اند ، مبالغه‌ای بیش نیست.[۳]
منابع
شمیسا، سیروس، شاهدبازی در ادبیات فارسی، تهران: فردوس، ۱۳۸۱، ، ص ۱۹۹
ترکی، محمدرضا. «دوباره کاری و شتابزدگی در تصحیح «هفت دیوان محتشم کاشانی». نامه فرهنگستان، پاییز ۱۳۸۴، شماره ۲۷. بازبینی‌شده در ۰۸ دسامبر ۲۰۱۱.
«همه چیز درباره محتشم کاشانی». بازبینی‌شده در 19/11/۲۰14.
پیوند به بیرون
دیوان اشعار محتشم کاشانی
باز این چه شورش است که در خلق عالم است، سایت تبیان
[نمایش]
نبو
ادبیات فارسی
[نمایش]
نبو
مداحی
رده‌ها:
اهالی ایران در سده ۱۶ (میلادی)اهالی کاشاندرگذشتگان ۱۵۸۸ (میلادی)زادگان ۱۵۰۰ (میلادی)زادگان ۱۵۲۸ (میلادی)شاعران اهل کاشانشاعران ایران بزرگشاعران دوره صفویانشاعران فارسی‌زبانشاعران فارسی‌زبان سده ۱۰ (قمری)شاعران مدیحه‌سراشاعران مرد اهل ایران
محتشم الكاشاني
اذهب إلى التنقل
اذهب إلى البحث
محتشم الكاشاني
معلومات شخصية
الميلاد 1528
كاشان
تاريخ الوفاة 1588
مواطنة Flag of Iran.svg إيران تعديل قيمة خاصية بلد المواطنة (P27) في ويكي بيانات
الحياة العملية
المهنة شاعر تعديل قيمة خاصية المهنة (P106) في ويكي بيانات
اللغات المحكية أو المكتوبة اللغة الفارسية تعديل قيمة خاصية اللغات المحكية أو المكتوبة (P1412) في ويكي بيانات
تعديل طالع توثيق القالب
Disambigua compass.svg هذه المقالة عن محتشم الكاشي. لتصفح عناوين مشابهة، انظر الكاشاني.
محتشم الكاشاني (913 - 996 هـ) هو من شعراء إيران في أوائل العصر الصفوي.
هو كمال الدين علي ، و قيل محمد إبراهيم بن أحمد الكاشاني ، الملقب بشمس الشعراء و سيد شعراء الفرس ، المشتهر في شعره بمحتشم.
ولد بكاشان سنة 913 هـ و رحل إلى الهند و أقام بها مدة ثم عاد إلى إيران. كان الى جانب الشعر يعمل في حقل البزازية.[1] عاصر السلطان طهماسب الصفوي و حظي لديه. اشتهر بقصائده عن واقعة عاشوراء.[2]
توفي بكاشان سنة 996 هـ ، و قيل سنة 1000 هـ و دفن بها.
آثاره
له ديوان شعر ، وديوان «جامع اللطايف» ، وديوان «الجلالية» ، و قيل «الجدلية» ، وديوان «نقل عشاق» ، و له «دوازده بند» و غيرها.[3]
المراجع
المدخل الى الشعر الفارسي - الجزء الأول: دائرة المعارف الحسينية - آية الله الدکتور الشیخ محمّد صادق محمّد الکرباسي - Google Books نسخة محفوظة 13 يونيو 2018 على موقع واي باك مشين.
محدثي، جواد. "محتشم الكاشاني". موسوعة عاشوراء. موقع الكوثر. اطلع عليه بتاريخ تشرين 2012.
الشبستري، عبد الحسين. "محتشم الكاشاني". مشــاهير شــعراء الشيعة / الجزء الثاني. مركز آل البيت العالمي للمعلومات. اطلع عليه بتاريخ تشرين 2012.
أيقونة بوابةبوابة إيران أيقونة بوابةبوابة أعلام
Flag of Iran.svg
هذه بذرة مقالة عن حياة شخصية إيرانية بحاجة للتوسيع. شارك في تحريرها.
تصنيفات:
أشخاص من كاشانشعراء إيرانيونشعراء فرسمواليد 1500مواليد 1528مواليد 913 هـمواليد في كاشانوفيات 1588وفيات 996 هـ