۱- در آیات شریفه پس از آنکه از تعلیم اسماء به آدم (ع) نام میبرد، از تعلیم خط هم یاد میکند: اقرء و ربک الاکرم الذی علّم بالقلم علّم الانسان ما لم یعلم، و کذا : ن و القلم و ما یسطرون، و منافاتی ندارد که معنای باطنی آیه شریفه، تعلیم ملکوتی به قلم نوری جبروتی باشد، چون باطن، مانع ظاهر نیست، و علاوه اینکه ما ساده از کنار تعلیم خط و نوشتن عبور میکنیم، در حالی که قبل از پیدایش یک فن، خدا میداند برای کسانی که اگاهی به آن ندارند، چقدر سخت است که بتوانند ان را سر و سامان دهند، مثل نطق که از عجائب خلقت است اما ما به سادگی از آن عبور میکنیم، و همچنین آیات در خطاب به بنی آدم، صحبت از (لباسا یواری سوءاتکم و ریشا) میکند، و قبلا روایتش را نقل فرمودید که حضرت آدم (ع) زراعت میکردند، و زراعت پس از تعلیم اسماء، اولین و مهمترین مدیریت بشر است، و قبل از آن، به التقاط و دستچین، فقط مصرف کننده بودند، و حضرت، علم نظری الهی را به مرحله عمل آوردند، و زراعت به بشر آموختند، و چون زراعت مربوط به غذا خوردن بشر است احساس نیاز به تدبیر آن، قبل از لباس بوده است، چون با پوست، میتوانستند خودشان را بپوشانند، و لذا وقتی از فن زراعت توانستند استفاده کنند، نوبت به آموختن فن لباس‌دوزی رسید، و اولین پیامبر بعد از حضرت آدم ع یعنی حضرت ادریس ع (بنابر اینکه حضرت شیث ع وصي بودند) فن خیاطت را هم به بشر آموختند، و این علاوه بر علوم دیگر بود که حضرت ادریس ع آموزش دادند، اصلا نام ادریس میگویند مبالغه در درس دادن است، در تفسیر قمی و مواضع متعدد دیگر آمده: (و سمي إدريس لكثرة دراسته الكتب)، و صناعت خیاطت هم توسط ایشان در مسجد سهلة انجام میشد، و یکی از چیزهائی است که باعث عظمت این مسجد در لسان معصوم ع شده است، در کافی آمده: (أ ما علمت أنه موضع بيت إدريس النبي ع و الذي كان يخيط فيه)، و ما نباید صنعت خیاطی را در آن زمان چیز ساده‌ای حساب کنیم، حتی اگر یک دوخت بسیار ساده باشد، اما در وصف حضرت ادریس ع آمده که ایشان دوختن را بر اساس الگو و مدل، پایه‌ریزی کردند، و این خیلی بالاتر از یک دوخت ساده است، (و بعید است که طرز به معنای علم الثوب باشد که یک تزیین است، بلکه همانطور که لغویین گفتند: طرز و طراز به معنای شکل و هیئت است، و شاهد آن هم تعبیر خود مسعودی است به درز و دروز، که واضح است درز پیراهن، مربوط به مدل و الگوی انست، و یک چیز آویزه نیست که زینت پیراهن حساب شود):


بحار الأنوار (ط - بيروت) ج‏11 280 باب 9 قصص إدريس ..... ص : 270
أقول: قد أوردنا مثله بأسانيد في باب مسجد السهلة و قال المسعودي أخنوخ هو إدريس النبي ع و الصابئة تزعم أنه هرمس و معنى هرمس عطارد و هو الذي أخبر الله في كتابه أنه رفعه مكانا عليا و كان عالما بالنجوم و كانت حياته في الأرض ثلاثمائة سنة و قيل أكثر من ذلك و هو أول من طرز الطرز و خاط بالإبرة و أنزل عليه ثلاثون صحيفة و كان نزل قبل ذلك على آدم إحدى و عشرون صحيفة و نزل على شيث تسع و عشرون صحيفة فيها تهليل و تسبيح.


مروج‏ الذهب،ج‏1،ص:50
أخنوخ: و قام بعده ولده أخنوخ، و هو إدريس النبي صلى الله عليه و سلم، و الصابئة تزعم أنه هو هرمس، و معنى هرمس عطارد، و هو الذي أخبر الله عز و جل في كتابه أنه رفعه مكاناً علياً، و كانت حياته في الأرض ثلثمائة سنة، و قيل اكثر من ذلك، و هو أول من دَرَزَ الدروز، و خاط بالإبرة، و أنزل عليه ثلاثون صحيفة، و كان قد نزل قبل ذلك على آدم إحدى و عشرون صحيفة، و أنزل على شيث تسع و عشرون صحيفة فيها تهليل و تسبيح.


اثبات الوصية، ص: 26
فقام غنميشا بامر الله عز و جل على منهاج آبائه‏ فلما حضرته الوفاة اوحى الله إليه ان استودع نور الحكمة و ما في يديك من التابوت و الاسم الأعظم اخنوخ و هو إدريس عليه السلام و هو هرمس، فأحضره و اوصى إليه و سلم إليه العلم و التابوت. فلما قبضه الله جل و علا قام بالامر بعده إدريس و هو هرمس و هو اخنوخ عليه السلام بامر الله جل و عز و جمع الله له علم الماضين و زاده ثلاثين صحيفة و هو قوله عز و جل ان هذا لفي الصحف الاولى صحف ابراهيم و موسى، يعني الصحف التي انزلت على هبة الله و إدريس. و كان اخنوخ جسيما وسيما عظيم الخلق. و سمي إدريس لكثرة دراسته في الكتب. و هو أول من قرأ و كتب و سن سنن الاسلام بعد هبة الله و أول من خاط الثياب و كان اللباس قبل ذلك الجلود.


و بی جا نیست که امام معصوم (ع) مسجد سهلة را به عنوان جایگاه خیاطت حضرت ادریس ع با عظمت یاد میکنند، چونکه این صنعت در دستان این پیامبر عظیم الشأن (ع) مظهر ذکر خدای سبحان بود:

قصص الأنبياء عليهم السلام (للراوندي) ص 79
و أنزل الله على إدريس ثلاثين صحيفة و هو أول من خط بالقلم و أول من خاط الثياب و لبسها و كان من كان قبله يلبسون الجلود و كان كلما خاط سبح الله و هلله و كبره و وحده و مجده و كان يصعد إلى السماء من عمله في كل يوم مثل أعمال أهل زمانه كلهم


و سید قده نقل کردند که به ایشان هرمس مثلث میگفتند: به جهت سه علم ستاره شناسی و طب و کیمیاء:

فرج المهموم في تاريخ علماء النجوم النص 151
و وجدت في كتاب ريحان المجالس و تحفة المؤانس تأليف أحمد بن الحسين بن علي الرخجي و سمعت من يذكر أنه من مصنفي الإمامية و عندنا الآن تصنيف له آخر اسمه أنس الكريم و قد كان يروي عن المرتضى رضي الله عنه ما هذا لفظه حدثني أبو الحسن الهيثم أن الحكماء العلماء الذين أجمع الخاصة و العامة على معرفتهم و حسن أفهامهم و لم يتطرق الطعن عليهم في علومهم مثل هرمس المثلث بالحكمة و هو إدريس النبي ع و معنى المثلث أن الله أعطاه علم النجوم و الطب و الكيمياء

بحار الأنوار (ط - بيروت) ج‏55 274 باب 10 علم النجوم و العمل به و حال المنجمين ..... ص : 217
64- النجوم، روى الشيخ الفاضل أحمد بن محمد بن إبراهيم الثعلبي في كتاب العرائس إنما سمي إدريس لكثرة درسه للكتب و صحف آدم و شيث و كان أول من خط بالقلم و أول من خاط الثياب و لبس المخيط و أول من نظر في علم النجوم و الحساب.


النور المبين في قصص الأنبياء و المرسلين (للجزائري) 60 الباب الثاني في قصص إدريس ع
إدريس هو جد أب نوح ع و اسمه في التوراة أخنوخ و سمي إدريس لكثرة درسه الكتب يعني كتب الله و حكمه و هو أول من خط بالقلم و كان خياطا و أول من خاط الثياب و قيل إن الله سبحانه علمه علم النجوم و الحساب و علم الهيئة و كان ذلك معجزة له.

النور المبين في قصص الأنبياء و المرسلين (للجزائري) 66 الباب الثاني في قصص إدريس ع
الملك مقام أبيه و كان عمر أنوش سبعمائة سنة و خمس سنين ثم ولد لأنوش ابنه قينان و ولد معه نفر كثير و إليه الوصية و ولد قينان مهلائيل و إليه الوصية و ولد لمهلائيل يارد و إليه الوصية فولد ليارد أخنوخ و هو إدريس النبي و الحكماء اليونانيون يسمونه هرمس الحكيم.


و نیز بناء اهرام مصر را به ایشان نسبت دادند، چون با علم نبوت فهمیدند که در آینده طوفان (طوفان نوح ع) خواهد آمد، و لذا آنها را به غرض حکیمانه ساختند:

بحار الأنوار (ط - بيروت) ج‏57/240
... و نقل أن هرمس الأول أخنوخ و هو إدريس ع استدل من أحوال الكواكب على كون الطوفان فأمر ببنيان الأهرام و يقال إنه ابتناها في مدة ستة أشهر و كتب فيها قل لمن يأتي بعدنا يهدمها في ستمائة عام و الهدم أيسر من البنيان و كسوناها الديباج فليكسها الحصر و الحصر أيسر من الديباج


و خلاصه آنکه پس از تعلیم اسماء به اولین پیامبر، نوبت به تعلیم دیگران توسط دومین پیامبر میرسد که خدای متعال اسم مبارک ایشان را مبالغه در درس و تدریس (ادریس) انتخاب فرموده است، و هر چه بشر از علوم نظری و پایه و نیز از تکنیک و علوم فنی، دارد، به ایشان باز میگردد.

و به دنبال این مطالب، غیر از بند اول، بند دوم هم واضح شد:

ب: آنها به دیگران تعلیم هم کردند، و اینطور نبوده که فقط خودشان بدانند.

حتی مرحوم مجلسی اول قده میفرماید:

لوامع صاحبقرانى مشهور به شرح فقيه، ج‏7، ص: 386
و حكما قاطبه علوم خود را به حضرت ادريس‏ میرسانند و آن حضرت را هرمس الهرامسه مینامند و بسيار از آنها بالهام الهى به لقمان رسيده و بسيار بر حضرت سليمان فايض شده چنانكه منقولست ...

و عجیب آنکه صاحب المیزان قده در تعلیقه بحار در ذیل دو رساله منسوبة به امام صادق (ع) یعنی توحید مفضل و رساله اهلیلجه، اولی را تایید میکنند، ولی دومی را آنچه نقطه قوت آن است نقطه ضعفش به حساب میآورند! میگویند: چرا در آن رساله آمده که همه علوم از طب و هیئت و.. همه و همه، وحی الهی و از تعلیم انبیاء و اوصیا‌ء (ع) است، در حالی این علوم از تجربیات کل بشر به تدریج به دست آمده است؟!