مناظره امام صادق (ع) با رافضي به نقل اهل سنت

موسوعة البحوث والمقالات العلمية - (/ 9)

جزى اللهُ الشيخَ الفاضلَ علي الشبلُ خيرَ الجزاءِ على هذا الموجزِ الفارقِ من معالمِ ترجمةِ جعفرٍ الصادق رحمهُ اللهُ فقد أجاد وأفاد ..

وما بقي إلا أن نضع المناظرة الشهيرة للإمام جعفر الصادق مع الرافضي التي أرفقها الشيخ في كتابه::

مناظرة بين الإمام جعفر الصادق والرافضي

هذه مناظرة بين الإمام جعفر الصادق رضي الله عنه مع أحد الرافضة وتوجد منها نسختان: النسخة الأولى نسخة تركيا في خزانة شهيد علي باشا باستنبول ضمن مجموع رقمه 2764 حوى عدة رسائل في العقيدة والحديث هذه الرسالة الحادية عشرة منه. النسخة الثانية نسخة الظاهرية وقد وقعت ضمن مجاميعها في المجموع رقم 111 وهي الرسالة التاسعة عشر منه. محقق الكتاب: علي بن عبدالعزيز العلي آل شبل. الناشر: دار الوطن - السعودية - الرياض هاتف 4644659 - 4626124.

نص الرسالة:

بسم الله الرحمن الرحيم

موسوعة البحوث والمقالات العلمية - (/ 10)

حدثنا الشيخ الفقيه أبو القاسم عبد الرحمن بن محمد بن محمد بن سعيد الأنصاري البخاري - قراءة عليه بمكة حرسها الله سنة خمس وثلاثين وأربعمائة قال: أخبرنا أبو محمد عبد الله بن مسافر قال أخبرنا أبو بكر بن خلف بن عمر بن خلف الهمذاني قال حدثنا أبو الحسن أحمد بن محمد بن أزمة قال: حدثنا أبو الحسن بن علي الطنافسي قال: حدثنا خلف بن محمد القطواني قال: حدثنا علي بن صالح قال:

جاء رجل من الرافضة إلى جعفر بن محمد الصادق كرم الله وجهه، فقال:

السلام عليكم ورحمة الله وبركاته، فرد عليه السلام فقال الرجل:

1 - يابن رسول الله من خير الناس بعد رسول الله صلى الله عليه وسلم؟

فقال جعفر الصادق رحمة الله عليه: أبو بكر الصديق رضي الله عنه.

2 - قال: وما الحجة في ذلك؟

قال: قوله عز وجل ((إلا تنصروه فقد نصره الله إذ أخرجه الذين كفروا ثاني اثنين إذ هما في الغار إذ يقول لصاحبه لا تحزن 'ن الله معنا فأنزل الله سكينته عليه وأيده بجنود لم تروها)) {التوبة 40} فمن يكون أفضل من اثنين الله ثالثهما؟ وهل يكون أحد أفضل من أبي بكر إلا النبي صلى الله عليه وسلم؟!

3 - قال له الرافضي: فإن علي بن أبي طالب عليه السلام بات على فراش النبي صلى الله عليه وسلم غير جزع ولا فزع.

فقال له جعفر: وكذلك أبو بكر كان مع النبي صلى الله عليه وسلم غير جزع ولا فزع.

4 - قال له الرجل: فإن الله تعالى يقول بخلاف ما تقول!.

قال له جعفر: وما قال؟

قال: قال الله تعالى ((إذ يقول لصاحبه لا تحزن إن الله معنا)) فلم يكن ذلك الجزع خوفاً؟ (في نسخة الظاهرية \" أفلم يكن .. \"

قال له جعفر: لا! لأن الحزن غير الجزع والفزع، كان حزن أبي بكر أن يقتل النبي صلى الله عليه وسلم، ولا يدان بدين الله فكان حزن على دين الله وعلى نبي الله صلى الله عليه وسلم ولم يكن حزنه على نفسه كيف وقد ألسعته أكثر من مئة حريش فما قال: حس ولا ناف!

5 - قال الرافضي: فإن الله تعالى قال ((إنما وليكم الله ورسوله والذين آمنوا الذين يقيمون الصلاة ويؤتون الزكاة وهم راكعون)) {المائدة 55} نزل في علي بن أبي طالب حين تصدق بخاتمه وهو راكع فقال النبي صلى الله عليه وسلم ((الحمد لله الذي جعلها في وفي أهل بيتي))

فقال له جعفر: الآية التي قبلها في السورة أعظم منها، قال الله تعالى ((يا أيها الذين آمنوا من يرتد منكم عن دينه فسوف يأتي الله بقوم يحبهم ويحبونه)) {المائدة 54} وكان الارتداد بعد رسول الله صلى الله عليه وسلم؛ ارتدت العرب بعد رسول الله صلى الله عليه وسلم، واجتمعت الكفار بنهاوند وقالوا: الرجل الذين كانوا يتنصرون به - يعنون النبي - قد مات، حتى قال عمر رضي الله عنه: اقبل منهم الصلاة، ودع لهم الزكاة، فقال: لو منعوني عقالا مما كانوا يؤدون إلى رسول الله صلى الله عليه وسلم لقاتلتهم عليه ولو اجتمع علي عدد الحجر والمدر والشوك والشجر والجن ولإنس لقاتلتهم وحدي. وكانت هذه الآية أفضل لأبي بكر.

6 - قال له الرافضي: فإن الله تعالى قال: ((الذين ينفقون أموالهم بالليل والنهار سراً وعلانية)) نزلت في علي عليه السلام كان معه أربعة دنانير فأنفق ديناراً بالليل وديناراً بالنهار وديناراً سراً وديناراً علانية فنزلت فيه هذه الآية. فقال له جعفر عليه السلام: لأبي بكر رضي الله عنه أفضل من هذه في القرآن، قال الله تعالى ((والليل إذا يغشى)) قسم الله، ((والنهار إذا تجلى وما خلق الذكر والأنثى إن سعيكم لشتى فأما من أعطى وأتقى وصدق بالحسنى)) أبو بكر ((فسنيسره لليسرى)) أبو بكر ((وسيجنبها الأتقى)) أبو بكر ((الذي يؤتي ماله يتزكى)) أبو بكر ((وما لأحد عنده من نعمة تجزى إلا ابتغاء وجه ربه الأعلى ولسوف يرضى)) أبو بكر، أنفق ماله على رسول الله صلى الله عليه وسلم أربعين ألفاً حتى تجلل بالعباء، فهبط جبريل عليه السلام فقال الله العلي الأعلى يقرئك السلام، ويقول: اقرأ على أبي بكر مني السلام، وقل له أراض أنت عني في فقرك هذا، أم ساخط؟ فقال: أسخط على ربي عز وجل؟! أنا عن ربي راض، أنا عن ربي راض، أنا عن ربي راض. ووعده الله أن يرضيه.

7 - قال الرافضي: فإن الله تعالى يقول ((أجعلتم سقاية الحاج وعمارة المسجد الحرام كمن آمن بالله واليوم الآخر وجاهد في سبيل الله لا يستوون عند الله)) {التوبة 19} نزلت في علي عليه السلام.

فقال له جعفر عليه السلام: لأبي بكر مثلها في القرآن، قال الله تعالى ((لا يستوي منكم من أنفق من قبل الفتح وقاتل أولئك أعظم درجة من الذين أنفقوا من بعد وقاتلوا وكلاً وعد الله الحسنى)) {الحديد 10}

موسوعة البحوث والمقالات العلمية - (/ 11)

وكان أبو بكر أول من أنفق ماله على رسول الله صلى الله عليه وسلم، وأول من قاتل، وأول من جاهد. وقد جاء المشركون فضربوا النبي صلى الله عليه وسلم حتى دمي، وبلغ أبي بكر الخبر فأقبل يعدو في طرق مكة يقول: ويلكم أتقتلون رجلاً أن يقول ربي الله، وقد جاءكم بالبينات من ربكم؟ فتركوا النبي صلى الله عليه وسلم وأخذوا أبا بكر فضربوه، حتى ما تبين أنفه من وجهه.

وكان أول من جاهد في الله، وأول من قاتل مع رسول الله صلى الله عليه وسلم وأول من أنفق ماله، وقد قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: ما نفعني مال كمال أبي بكر)).

8 - قال الرافضي فإن علياً لم يشرك بالله طرفة عين.

قال له جعفر: فإن الله أثنى على أبي بكر ثناءً يغني عن كل شئ، قال الله تعالى ((والذي جاء بالصدق)) محمد صلى الله عليه وسلم، ((وصدق به)) {الزمر33} أبو بكر.

وكلهم قالوا للنبي صلى الله عليه وسلم كذبت وقال أبو بكر: صدقت، فنزلت فيه هذه الآية: آية التصديق خاصة، فهو التقي النقي المرضي الرضي، العدل المعدل الوفي.

9 - قال الرافضي: فإن حب علي فرض في كتاب الله؛ قال الله تعالى ((قل لا أسألكم عليه إلا المودة في القربى))

قال جعفر: لأبي بكر مثلها، قال الله تعالى ((والذين جاءوا من بعدهم يقولون ربنا اغفر لنا ولإخواننا الذين سبقونا بالإيمان ولا تجعل في قلوبنا غلاً للذين آمنوا ربنا انك غفور رحيم)) {الحشر10}

فأبو بكر هو السابق بالإيمان، فالاستغفار له واجب ومحبته فرض وبغضه كفر.

10 - قال الرافضي: فإن النبي صلى الله عليه وسلم قال ((الحسن والحسين سيدا شباب أهل الجنة، وأبوهما خير منهما))

قال له جعفر: لأبي بكر عند الله أفضل من ذلك؛ حدثني أب عن جدي عن علي بن أبي طالب عليه السلام قال: كنت عند النبي صلى الله عليه وسلم وليس عنده غيري، إذ طلع أبو بكر وعمر رضي الله عنهما، فقال النبي صلى الله عليه وسلم ((يا علي هذان سيدا كهول أهل الجنة وشبابهما -في الظاهرية شبابهم- فيما مضى من سالف الدهر في الأولين وما بقي في غابره من الآخرين، إلا النبيين والمرسلين. لا تخبرهما يا علي ما داما حيين)) فما أخبرت به أحداً حتى ماتا.

11 - قال الرافضي: فأيهما أفضل فاطمة بنت رسول الله صلى الله عليه وسلم أم عائشة بنت أبي بكر؟

فقال جعفر: بسم الله الرحمن الرحيم ((يس والقرآن الحكيم))، ((حم والكتاب المبين))،

فقال: أسألك أيهما أفضل فاطمة ابنة النبي صلى الله عليه وسلم أم عائشة بنت أبي بكر، تقرأ القرآن؟!

فقال له جعفر: عائشة بنت أبي بكر زوجة رسول الله صلى الله عليه وسلم معه في الجنة، وفاطمة بنت رسول الله صلى الله عليه وسلم سيدة نساء أهل الجنة.

الطاعن على زوجة رسول الله صلى الله عليه وسلم لعنه الله، والباغض لابنة رسول الله خذله الله.

12 - فقال الرافضي: عائشة قاتلت علياً، وهي زوجة رسول الله صلى الله عليه وسلم.

فقال به جعفر: نعم، ويلك قال الله تعالى ((وما كان لكم أن تؤذوا رسول الله)) {الأحزاب 53}

13 - قال له الرافضي: توجد خلافة أبي بكر وعمر وعثمان وعلي في القرآن؟

قال نعم، وفي التوراة والإنجيل. قال الله تعالى ((وهو الذي جعلكم خلائف الأرض ورفع بعضكم فوق بعض درجات)) {الأنعام165}

وقال تعالى ((أمن يجيب المضطر إذا دعاه ويكشف السوء ويجعلكم خلفاء الأرض)) {النمل62}

وقال تعالى ((ليستخلفنهم في الأرض كما استخلف الذين من قبلهم وليمكنن لهم دينهم الذي ارتضى لهم)) {النور55}

14 - قال الرافضي: يابن رسول الله، فأين خلافتهم في التوراة والإنجيل؟

قال له جعفر: ((محمد رسول الله والذين معه)) أبو بكر، ((أشداء على الكفار)) عمر بن الخطاب، ((رحماء بينهم)) عثمان بن عفان، ((تراهم ركعاً سجداً يبتغون فضلاً من الله ورضواناً)) علي بن أبي طالب ((سيماهم في وجوههم من أثر السجود)) أصحاب محمد المصطفى صلى الله عليه وسلم، ((ذلك مثلهم في التوراة ومثلهم في الإنجيل)).

موسوعة البحوث والمقالات العلمية - (/ 12)

قال: ما معنى في التوراة والإنجيل؟ قال: محمد رسول الله والخلفاء من بعده أبي بكر وعمر وعثمان وعلي، ثم لكزه في صدره!، قال: ويلك! قال الله تعالى ((كزرع أخرج شطأه فآزره)) أبو بكر ((فأستغلظ)) عمر ((فاستوى على سوقه)) عثمان ((يعجب الزراع ليغيظ بهم الكفار)) علي بن أبي طالب ((وعد الله الذين آمنوا وعملوا الصالحات منهم مغفرة وأجراً عظيماً)) أصحاب محمد رسول الله صلى الله عليه وسلم رضي الله عنهم، ويلك!، حدثني أبي عن جدي عن علي بن أبي طالب قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم ((أنا أول من تنشق الأرض عنه ولا فخر، ويعطيني الله من الكرامة ما لم يعط نبي قبلي، ثم ينادي قرّب الخلفاء من بعدك فأقول: يا رب ومن الخلفاء؟ فيقول: عبد الله بن عثمان أبو بكر الصديق، فأول من ينشق عنه الأرض بعدي أبو بكر، فيوقف بين يدي الله، فيحاسب حساباً يسيراً، فيكسى حلتين خضراوتين ثم يوقف أمام العرش.

ثم ينادي منادٍ أين عمر بن الخطاب؟ فيجئ عمر وأوداجه تشخب دماً فيقول من فعل بك هذا؟ فيقول: عبد المغيرة بن شعبة، فيوقف بين يدي الله ويحاسب حساباً يسيراً ويكسى حلتين خضراوتين، ويوقف أمام العرش.

ثم يؤتى عثمان بن عفان وأوداجه تشخب دماً فيقال من فعل بك هذا؟ فيقول: فلان بن فلان، فيوقف بين يدي الله فيحاسب حساباً يسيراً ويكسى حلتين خضراوتين، ثم يوقف أمام العرش.

ثم يدعى علي بن أبي طالب فيأتي وأوداجه تشخب دماً فيقال من فعل بك هذا؟ فيقول: عبدالرحمن بن ملجم، فيوقف بين يدي الله ويحاسب حساباً يسيراً ويكسى حلتين خضراوتين، ويوقف أمام العرش.

قال الرجل: يابن رسول الله، هذا في القرآن؟ قال نعم قال الله تعالى ((وجئ بالنبيين والشهداء)) أبو بكر وعمر وعثمان وعلي ((وقضي بينهم بالحق وهم لا يظلمون))

فقال الرافضي: يابن رسول الله، أيقبل الله توبتي مما كنت عليه من التفريق بين أبي بكر وعمر وعثمان وعلي؟

قال: نعم، باب التوبة مفتوح فأكثر من الاستغفار لهم. أما انك لو مت وأنت مخالفهم مت على غير فطرة الإسلام وكانت حسناتك مثل أعمال الكفار هباءً منثوراً.

فتاب الرجل ورجع عن مقالته وأناب.

نقلها أبو عمر المنهجي - شبكة الدفاع عن السنة

^^^^^^^^^

^^^^^^^^^^

^^^^^^^^

^^^^^^^^

مناظرة امام جعفر صادق

با يک رافضي

تحقيق:

دکتر علي الشبل

ترجمه:

عبدالله حيدري

1388 شمسي

شناسنامه كتاب

نام كتاب:

مناظره امام جعفر صادق با يک رافضي

نويسنده:

دکتر علي الشبل

مترجم: عبدالله حيدري

تيراژ:

5. 000

سال چاپ:

1388هـ. ش برابر با 1430هـ. ق

آدرس ايميل:

aqeedehlibrary@gmail. com

سايتهاى مفيد: www. aqeedeh. com

www. islamtxt. com

www. ahlesonnat. net

www. isl. org. uk

www. islamtape. com

فهرست موضوعات

پيشگفتار مترجم 1

بخش اول: با امام جعفر صادق عليه السلام آشنا شويم 7

اسم ونسب 7

لقب 8

فرزندان 9

مهمترين اساتيد 10

بارزترين شاگردان 11

سخاوت وكرم 12

حكمت ودانش وافر 13

شخصيت 19

ستايش علماء 22

موضع ايشان در قبال شيخين: ابوبكر صديق وعمر فاروق رضي الله عنهما 23

بخش دوم: متن مناظرة امام جعفر صادق با يک رافضي 29

سماع اين مناظره 44

بخش سوم: ضميمه اول: خصائص ابوبكر صديق رضي الله عنه 45

ويژگيهاي ابوبکر صديق رضي الله عنه 45

بخش چهارم (ضميمه دوم): درباره مخطوط 51

اول اسم مخطوط 51

دوم: نسبت مناظره به امام جعفر صادق رحمة الله عليه 52

سوم: توصيف نسخه هاي خطي 54

1 - نسخه تركيه 54

2 - نسخه الظاهريه 56

اسم اين نسخه 57

چهارم: سماعات وقراءات موجود بر مخطوط 59

پـنجم: نمونه هايي از هردو نسخه مخطوط 63

ششم: اين سند نسخه الظاهريه است 63

سند واسم نسخه تركيه 64

بخش پنجم: حواشي كتاب 67

فضائل ابوبكر صديق 67

اهل بيت وابوبكر صديق 68

فضيلت ابوبكر صديق در قرآن 71

معيت الله متعال با ابوبكر 72

رشك عمرفاروق به ابوبكر صديق 73

جريان ارتداد ونقش صديق 75

يك داستان جالب 75

داستان شب هجرت 77

دروغ صدقه دادن انگشتر در نماز 78

ابوبكر نيز مصداق آيه زكات در ركوع 79

روايتي از امام جعفر صادق 81

فاتح نهاوند 81

قاطعيت صديق 82

پاداش ابوبكر صديق 83

علي محوري چرا؟! 84

گواهي امام صادق 87

تفسير رسول خدا 88

اجماع اهل تفسير 89

يك ويژگي منحصر به فرد ابوبكر صديق 90

ويژگي انحصاري ديگر ابوبکر صديق 91

مسابقه ايمان 94

اسماي گرامي الله متعال 95

جبرئيل وابوبكر صديق 96

تفاخر در حق 97

شأن نزولي ديگر 98

از فضائل عمر فاروق 99

ايمان بي مثال ابوبكر صديق 99

از صفات ابوبكر صديق 102

در باره علي ابن ابي طالب 102

حق جويي نسل جوان 104

صديق چرا صديق شد؟ 106

يك علت ديگر 108

عقل وايمان بي مثال صديق 109

شناخت جبرئيل از صديق 110

قصيده اي در مدح صديق 110

بخشش خداوند براي صحابه 111

آيه ذوي القربي 112

تفسير روافض 113

ابوبكر سردار امت 114

ديدگاه مهم امام صادق 115

سند يك حديث 116

از فضائل عايشه صديقه 117

از فضائل فاطمه زهراء 120

از موافقات عمر فاروق 122

نقش منافقان در جنگ جمل 123

خلافت امت محمدي 125

خلفاي راشدين اولين مصداق آيات 126

لزوم توبه فوري 127

صحابه پيشگامان در حشر 129

نتيجه گيري مترجم 131

پيشگفتار مترجم

با سلام وتحيات خالصانه خدمت تمامي خوانندگان عزيز وگرامي برادران وخواهران ديني! خداوند متعال را شاکر وسپاسگذارم کهـ اينک کتاب ارزشمند «مناظر? امام جعفر صادق با يک رافضي» را کهـ سالها پيش ترجمه کرده بودم خدمت شما تقديم مي کنم.

با عرض پوزش آنچهـ در پي خواهد آمد نوشتاري از مترجم است کهـ براي مقدمه انتخاب کردم چون فعلا فرصت نوشتن مقدمه اي فراهم نشد در فرصت مناسب انشاالله مطالبي را کهـ لازم باشد ياد داشت خواهم کرد اگر دوستان اشکالات ونواقص را يادآوري کنند ممنون خواهم شد.

«كينه توزان ومريضان جهل ونفاق نمي توانند تحمل كنند وبا كلمات زشت خود گويا مي توانند اوراق پاك تاريخ زرين آنان را لكه دار كنند! هيهات هيهات! وگويا دانسته يا ندانسته امروز هم مي خواهند با اين برخورد منفي وحركت متهورانه خود همانند جدشان ابولؤلؤ قلب پاك پيامبر وآل بيت اطهار وصحابه اخيارش صلوات الله وسلامه عليهم اجمعين را برنجانند! غافل از اينكه آنان به آرمان خود رسيدند وخوشنودي پروردگارشان را خريدند، خداوند از آنان راضي شد وآنان از خداوند راضي وخوشنود گرديدند، خوشا به سعادتشان.

شگفت: انگيز اينکهـ اينها مدعي اسلام ناب محمدي و پيروي از اهل بيت هستند كدام اهل بيت؟! وكدام اسلام ناب محمدي؟! اهل بيت پيامبر گرامي عليهم السلام كه نور چشم شان امام صادق است، چنين عقيده دارند، شما از كدام اهل بيت سخن مي گوئيد؟! منظور شما كيست؟! اسلام ناب شما به كدام محمد منسوب است؟!.

اگر منظورتان خاتم پيامبران ورسولان حضرت محمد مصطفي صلي الله عليه وآله وسلم است؟ اگر منظورتان داماد ابوبكر صديق وعمر فاروق است؟ اگر منظورتان پدر دو تا همسر گرامي عثمان ذي النورين است؟! اگر منظورتان همان اسلامي است كه با شمشير وخون صحابه جانباز پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم به خارج از جزيره العرب رسيده وكاخهاي زر وزور وتزور را در همه جا درهم شكسته، پس ببخشيد اشتباه مي کنيد وراهي کهـ شما در پيش گرفته ايد به خرابستان است؟!.

چرا به خلق الله دروغ ميگوئيد؟! چرا اسلام را دين كينه وجسارت ونفرين ومنفي بافي وحقه بازي معرفي مي كنيد؟! از خدا بترسيد از قبر تاريك حذر كنيد، از وقوف در پيشگاه ذاتي كه به دروغ عدالت را جزو اصول دينش مي دانيد بترسيد، از دوزخ بترسيد، از پيامبر عزيز وگرامي صلي الله عليه وآله وسلم خجالت بكشيد، از اهل بيت حيا كنيد.

تا به كي مي خواهيد جهاني را با دروغ سرگرم كنيد، تصور نمي كنيد كه همچنانكه دارد كم كم دروغها رو مي شود همه دروغهايتان روشود؟ حتي نزديك ترين افراد ومخلص ترين مريدهايتان در چشمانتان چشم بيندازند وبگويند چرا به ما دروغ گفتيد؟! همانهايي كه شما را تأمين ميكنند، هزينه چاپ ونشر دروغهايتان را ميپردازند؟ هزينه تمام دروغ پردازيهايتان را ميپردازند!.

تصور نميكنيد روزي در داخل منزلتان وداخل دفترتان، بغل دستتان در ماشين، داخل مسجد وحسينيه سركلاس وحتي در خيابان به شما بگويند چهـ لزومي داشت كه به ما دروغ بگوئيد؟!.

چرا با سرنوشت ما بازي كرديد اين معامله، معاملة آخرت است شوخي نيست، كار شركت وكارخانه اي نيست كه اگر فسادش آشكار شد حد اكثر يك ضرر مالي باشد. خير، بعد از مردن ديگر بازگشتي نيست، اينجا اگر پولهاي شما قلابي در آمد ميتوانيد تحمل كنيد اما تصور كنيد كه ايمان واسلام ناب وادعاهاي گزاف شما آنجا قلابي درآيد!.

آنجا بگوئيد كه متاسفانه اشتباه كرديد سكه هايتان قلابي است به چهـ دليل؟! به دليل اينكه خدا ميگويد من اين اسلام را نخواسته بودم! جبرئل بگويد من اين اسلام را نياورده بودم! پيغمبر صلي الله عليه وآله وسلم بگويند من چنين اسلامي تبليغ نكرده بودم! واهل بيت بگويند ما اين اسلام را نمي شناسيم!! بقول مرحوم علامه اقبال لاهوري:

ز من برصوفي وملا سلامي كه پيغام خدا گفتند: ما را

ولي تأويلشان در حيرت انداخت خدا وجبرئل ومصطفي را

تصور كنيد واويلا چهـ ثمري دارد؟! گريه وناله چهـ فايده اي دارد؟!.

روزي عمر فاروق رضي الله عنه از كنار صومعه اي مي گذشت كه

چهره خسته راهبي نگاهش را جلب كرد، ايستاد وبه فكر فرو رفت! يكي از اصحاب عرض كرد: گويا در چيزي فكر ميكنيد فرمودند: به حال اين بيچاره فكر ميكنم كه با وجود اين همه عبادت وخستگي وتحمل سختيها در نهايت جايش دوزخ است آنگاه آيه كريمه سوره غاشيه را تلاوت فرمود: (عاملة ناصبة تصلي نارا حامية) (تلاشگر ودر زحمت به آتشي سوزان درآيند از چشمه اي داغ وجوشنده به آنان آب نوشانده شود)

لذا انسان هميشه بايد در طلب حق كوشا باشد داستان سلمان فارسي رضي الله عنه نمونة بسيار جالب وآموزنده اي است، كه چند دين را تحقيق ومطالعه كرد تا اينكه به مقصود رسيد.

بنابر اين آيه كريمه (وبشرعبادي الذين يستمعون القول فيتبعون احسنه) راهمناي بسيار جالبي است براي كساني كه در پي حق باشند كه انسان از خواندن وشنيدن هيچ سخني انكار وابا نداشته باشد.

شايد حق در همانجا باشد كه او ميل شنيدنش را ندارد، شايد كساني كه نفعشان را در دور نگهداشتن مردم از دانش وتحقيق ميبينند نگذارند كه كسي تحقيق كند، اما انسان حق جو وحق طلب وتشنة حقيقت ودلسوز به آينده خويش هميشه در تلاش است.

اگر شبهه اي، نكته ضعفي، احساس كرد آنرا زير نمي زند بلكه فورا تحقيق ميكند ديدگاه مخالف را ميخواند، جواب اشكالش را پيدا ميكند، واز نشستن با هيچ كس وشنيدن ديدگاههاي ديگران ترس وحراسي ندارد.

از خداوند هادي عاجزانه خواستاريم كه همه ما را به راه راست هدايت كند وحق را آنگونه كه هست وسبب سعادت ورستگاري ميشود به ما بنماياند وتوفيق پذيرش و پيروي عنايت فرمايد. آمين. »

تذكر اين نكته لازم است كه حواشي كتاب را لازم ديدم جداگانه در آخر كتاب بياورم وآنرا اندكي خلاصه نموده برايش تيترهاي مناسبي انتخاب كنم تا خواننده را خسته نكند. وهمچنين تيترهاي ساير مطالب کتاب طبق معمول از مترجم است.

مهمترين موردي کهـ در مقدمه لازم بود به آن اشاره کنم موضوع رافضه است چون اسم کتاب چنين است لازم بود توضيح داده شود:

«زماني كه زيد بن علي عليهما السلام در كوفه عليه حكومت اموي قيام نمود شيعيان در مورد شيخين (ابوبكر وعمر) از وي پرسيدند، از آنها تبري نجست؛ ...... بخاطر همين عده اي از مردم كوفه از سپاه زيد خارج شدند وي آنان را رافضي خطاب نمود. (شريف يحيي الامين، 120، 119 چ1406هـ وتاريخ طبري ج5 ص165 والعيون الحدائق ج3ص65 وكامل ابن اثير ج 5 ص86)

http: //www. shiaslam. blogfa. com/

با التماس دعاي خير برادر کوچک شما

عبدالله حيدري

ديماه 88 شمسي مدين? منوره

بخش اول: با امام جعفر صادق عليه السلام آشنا شويم

اسم ونسب:

ايشان امام جعفر بن محمد بن علي زين العابدين بن حسين بن علي ابن ابي طالب پسر عموي حضرت رسول صلي الله عليه وآله وسلم وابن فاطمه بتول رضي الله عنها دختر گرامي پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم است. اين نسب ايشان از طرف اصول بود. واما از طرف دايي هايشان: ايشان از دو جهت فرزند ابوبكر صديق رضي الله عنه افضل ترين ولي خدا وصحابي بزرگوار رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم است لذا امام صادق مي فرمايد: (ولدني ابوبكر الصديق مرتين) ابوبكر صديق از دو طرف جد من است.

با اين تفصيل كه: مادر ايشان ام فروه بنت قاسم بن محمد بن ابي بكر صديق رضي الله عنه است ومادر ايشان ـ يعني مادر بزرگ مادري ايشان- اسماء بنت عبدالرحمن بن ابوبكر صديق رضي الله عنهم اجمعين است.

كسي كه نسبش اينگونه باشد كه از يك طرف فرزند پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم واز طرف ديگر فرزند ابوبكر صديق رضي الله عنه آنهم حضرت صديق از دو جهت پدر بزرگ ايشان باشد، با آن دينداري وتقوا وقرابتش به پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم محال است كه پدر بزرگش را بد ببيند، يا با او كينه داشته باشد يا او را دشنام دهد ولعنت كن.

زيرا قطع نظر از دين وتقوا وكمال علم ودانش وفضليت حتي اخلاق ومروت عربيت وبزرگواري اش به او اجازه چنين جسارتي را نميدهد. ايشان در سال 80 هشتاد قمري در مدينه منوره متولد شد ودر سال 148 قمري در سن 68 سالگي در مدينه منوره چشم از جهان فروبست.

لقب:

امام جعفر بن محمد به صادق لقب يافت، واين لقب آنقدر برايشان غالب شد كه هرگاه ذكر ميشد جز ايشان ذهن كسي به جاي ديگري نميرفت. علت شهرت ايشان به لقب صادق اين بود كه ايشان در گفتار وكردار ورفتارش صادق بود جز صداقت وراستي از ايشان هرگز دروغي ثابت نشده است. بقول شاعر:

بأبيه اقتدي عدي بالكرم ومن يشبه أباه فما ظلم

عدي درسخاوت به پدرش گرويده است

وكسيكه به پدرش شباهت داشته باشد زياد روي نكرده است.

وپدران ايشان صادق ترين انسانهاي دنيا بودند، از يكسوي رسول امين صلي الله عليه وآله وسلم كه حتي در ميان كافران ومشركان وبه اعتراف آنان صادق وامانت دار بود. واز طرف ديگر پدربزرگش ابوبكر، صديق اين امت كه خداوند متعال در باره اش (در آخر سوره توبه) چنين نازل فرمودند:

(يا أيها الذين أمنوا اتقوا الله وكونوا مع الصادقين) (اي مؤمنان از خدا بترسيد وبا راستگويان باشيد).

خلاصه ايشان به اين لقب شهرت يافت وعلماء ايشان را به همين لقب ميشناسند ومعرفي ميكنند. از ديگر القاب ايشان (امام) است كه واقعا شايستگي آنرا دارد، وهمچنين (فقيه) از القاب ديگر ايشان است اما چنانكه مخالفين ايشان مدعي هستند ايشان معصوم نيستند زيرا خود ايشان اين چيز را از خود نفي كرده است، مقام عصمت جز پيامبران عليهم السلام كه در تبليغ رسالتشان به آن نياز دارند وخداوند به آنان عنايت فرموده هيچ انسان ديگر معصوم نيست.

فرزندان:

امام جعفر صادق رحمة الله عليه فرزندان زيادي بجاي گذاشتند:

1 - اسماعيل كه بزرگترين فرزند ايشان است ودر حيات ايشان در سال 138هجري وفات نمود، وفرزندي بنام محمد بن اسماعيل از خود به جاي گذاشت، محمد فرزندان زيادي داشت كه هر كدام آنان نسلي بجاي گذاشتند.

2 - عبد الله، لذا كنيه ايشان ابوعبدالله بود.

3 - موسي كه به كاظم لقب يافت، شيعيان اثناعشري او را بعد از پدر امام هفتم مي دانند، از همينجا اختلاف كردند، اسماعيليها فرزند اول ايشان اسماعيل را امام ميدانند واثناعشري ها موسي كاظم را امام گفتند.

4 - اسحاق

5 - محمد

6 - علي

7 - فاطمه.

مهمترين اساتيد:

امام جعفر صادق علم وحديث را از طبقه عالي از علماء آموختند، زيرا ايشان اواخر عصر صحابه را درك كردند، مانند سهل بن سعد ساعدي وانس بن مالك رضي الله عنهما. از پدرشان محمد بن علي باقر هم زياد روايت كرده است، باقر فاضل وثقه است اكثر محدثين از ايشان روايت كرده اند، وفات ايشان تقريبا سال 110 هجري بود، اكثر روايات ايشان از طريق پدر از جدش حسين بن علي يا علي ابن ابي طالب از رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم است واين به اعتبار سند عالي ترين روايات وي است واينها بهترين نمونه روايات پسران از پدرانشان است.

از ديگر شيوخ امام صادق سردار تابعين عطاء بن ابي رباح، محمد بن شهاب زهري، عروه ابن زبير، محمد بن المنكدر، عبد الله بن ابي رافع، وعكرمه مولي ابن عباس است. كما اينكه از جدش قاسم بن محمد بن ابوبكر نيز روايت كرده است واكثر شيوخ ايشان از علماي مدينه است، همه اينها كه ذكر كرديم امامان ثقه، معتمد، ديانتدار، صادق، عادل، وامانت دار هستند، خداوند همه شان را رحمت كند.

بارزترين شاگردان:

كساني كه از ايشان علم آموختند چهـ علم روايت و چهـ علم فقه عده بزرگي از علماء وحفاظ ثقه ومعتمد هستند كه مشهورترين آنان عبارتند از: يحي بن سعيد انصاري قطان، يزيد بن عبدالله بن الهاد الليثي المدني- ايشان از امام صادق از سن بزرگتر بودند وده سال پيش از ايشان وفات نمود، عبدالملك بن عبدالعزيز بن جريج كه از همدوره هاي ايشان است، ابان بن تغلب، ايوب سختياني، ابوعمرو بن العلا، مالك بن انس الاصبحي امام دار الهجرت، سفيان ثوري، امام نقاد شعبه بن الحجاج، سفيان بن عينيه، محمد بن ثابت بناني، وبسياري ديگر.

از ميان شاگردان، بعضي بيشتر از ايشان فقه آموخت وبا ايشان هم نشين بود وحديث روايت كرده از اين جمله امام مالك وامام ابوحنيفه رحمت الله عليهما بطور خصوص قابل ذكر است.

تمام اصحاب صحاح سته از ايشان حديث نقل كرده اند، البته امام بخاري در صحيح نه بلكه در كتابهاي ديگرش از ايشان حديث نقل كرده است، براستي كه ايشان امام صادق ثقه وصدوق وامام وفقيه بود، رحمت خدا بر او باد.

سخاوت وكرم:

ايشان در ميدان كرم وسخاوت منزلت فوق العاده اي داشتند واين امر از ايشان واز خاندان سخاوتمند نبوت امر عجيبي نيست، جد بزرگوار ايشان رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم (به تعبير حديث شريف) از باد هم سخاوتمندتر بودند، نمونه هاي بارز وبيشمار كرم آنحضرت، چهـ در غزوات و چهـ در مواقع مختلف ديگر، روشن وآشكار است بقدري سخاوت ميكردند وبا دست باز ميدادند كه هيچ نگراني وترسي از فقر وتنگدستي نداشتند.

هياج بن بسطام تميمي شاگرد امام جعفر صادق رحمة الله عليه در باره سخاوت ايشان چنين ميگويد:

(كان جعفر بن محمد يطعم حتي لايبقي لعياله شيء) (امام صادق رحمة الله عليه بقدري با دست باز غذا ميداد كه براي فرزندان خودش چيزي باقي نميگذاشت).

واين بخشش وسخاوت كسي است كه از فقر وتنگدستي نميترسد. روايت شده كه وقتي از ايشان در باره تحريم ربا پرسيده شد فرمودند:

(لئلا يتمانع الناس المعروف) (انگيزه حرام شدن ربا اين است تا اينكه مردم از كار خير باز نايستند). اين دلالت برسخاوت واطمينان نفس مي كند.

ميگويند كه ايشان گاهي بخاطر اينكه صلح بين مردم برقرار شود حاضر ميشد از جيب خودش خسارت آنان را تحمل كند.

همچنين گفته ميشود كه ايشان در انفاق وخرج كردن مخفيانه مشابهت زيادي به جدش امام زين العابدين علي بن حسين رضي الله عنهما داشت، عادت ايشان چنين بود كه در تاريكي شب باري از نان وگوشت و پول را بر دوش مي گذاشت وبر فقراء وبين مستمندان مدينه تقسيم ميكرد.

اين عادت همچنان ادامه داشت تا اينكه وفات نمود ومردم زماني فهميدند كه مستمندان در ماندند وكسي نبود كه نيازشان را برآورد.

پس خداوند رحمت كند ايشان را، اميدوارم خداوند ايشان را در زمره كساني به حساب آورد كه در باره ايشان فرمود: هـ:

(ومن يوق شح نفسه فأولئك هم المفلحون).

وكساني كه از أز نفس خويش مصون باشند، اينانند كه رستگارند.

حكمت ودانش وافر:

كساني كه زندگي نامه امام صادق رحمة الله عليه را نوشته اند از حكمت وحاضر جوابي ايشان به كثرت سخن گفته اند، حاضر جوابي در برابر پرسشهاي دشوار وپيچيده، كه واقعا اين حاضر جوابي ها بر علم ودانش گسترده وفهم عميق ودور رس ايشان دلالت ميكند.

كما اينكه دلالت بر اين دارد كه خداوند متعال به ايشان درك سريع وزبان فصيح، عنايت فرموده كه بتواند جامع ترين معاني را تعبير كند وفقه وبينشي كه مقاصد واسرار شريعت را درك كند.

شاگرد ايشان سفيان بن عيينه ميگويد:

در موسم حج به مكه آمدم ديدم ابوعبدالله جعفر بن محمد، شترش را در ابطح خوابانده، گفتم: يابن رسول الله! چرا موقف- جاي ايستادن در عرفات- در پشت حرم قرار گرفت ونه داخل مشعر الحرام؟ فرمود: كعبه خانه خدا، حرم پرده آن و (موقف) دروازه آن است، وقتي عازمين حج به قصد زيارت كعبه آمدند:

اول آنان را دم دروازه نگهداشت تا اينكه زاري وتضرع كنند، وقتي اجازه ورود به آنان داد اندكي به دروازه دوم نزديكشان كرد، يعني مزدلفه، وقتي كثرت زاري وتضرع وتلاش آنانرا ديد رحمش آمد، وقتي به آنان رحم كرد دستور داد قرباني شان را تقديم كنند، وقتي قرباني شان را تقديم كردند ومناسك را انجام دادند واز گناهاني كه بين او تعالي وآنها مانع بود پاك شدند، دستور داد پاكيزه وبا طهارت خانه اش را زيارت كنند.

پرسيد چرا روزه در ايام تشريق مكروه شد؟ فرمود: زيرا آنان در اين روزها مهمان خدايند وبراي مهمان شايسته نيست كه در خانه ميزبانش روزه بگيرد.

ابونعيم در حليه با سند خودش تا احمد بن عمرو بن مقدم رازي، روايت ميكند كه فرمودند:

برصورت منصور خليفه عباسي، مگسي نشست آنرا كيش كرد وراند، دو باره آمد، دوباره راند، خيلي اذيتش كرد، امام جعفر صادق وارد شد منصور گفت: اي اباعبدالله! خداوند مگس را چرا آفريده است؟ فرمودند: تا بوسيله آن ستمگران را خواركند.

شاگرد ايشان عائذ بن حبيب روايت ميكند كه امام جعفر صادق فرمودند:

(لازاد أفضل من التقوي ولاشي أحسن من الصمت ولاعدو أضر من الجهل، ولاداء أدوأ من الكذب)

«هيچ توشه اي بهتر از تقواي نيست، وهيچ چيزي بهتر از خاموشي نيست، هيچ دشمني مضرتر از جهل نيست، وهيچ مرضي خطرناكتر از دروغ نيست».

باري امام صادق فرزندش موسي كاظم را داشت نصيحت ميكرد فرمودند:

«فرزندعزيزم! كسيكه به قسمت وتقديرش راضي باشد هميشه بي نياز است، كسي كه به داشته ديگران چشم بدوزد از گرسنگي ميميرد، كسي كه به قسمت وتقديرش راضي نباشد خداوند را در (قضاء) عدالتش متهم كرده است، كسي كه عيب ديگران را كوچك بشمارد عيب خودش در نظرش برزگ جلوه ميكند، كسي كه پرده پوشي ديگران را نكند عيوبش آشكار خواهد شد.

كسي كه شمشير بغاوت وشورش بكشد با آن كشته خواهد شد وكسي كه براي برادرش چاهي بكند خداوند خود او را در آن سرنگون ميكند، كسي كه با ابلهان همنشيني كند تحقير ميشود، كسي كه با علماء نشست وبرخواست كند مورد احترام قرار ميگيرد، كسي كه به جاهاي بد سرزند متهم ميشود.

اي فرزند عزيزم! مبادا از ديگران عيبجويي كني كه از تو عيبجويي خواهد شد ومبادا در كارهاي لايعني دخالت كني كه بخاطر آن ذليل خواهي شد.

اي فرزند عزيزم! حق را بگو چهـ به نفع تو باشد و چهـ به ضررت، كه مورد مشورت خويشاوندانت قرار خواهي گرفت، همواره قرآن را تلاوت كن، ودر نشر اسلام بكوش.

وامر به معروف ونهي از منكر كن وباكساني كه از تو مي بُرند رفت وآمد داشته باش! سلام را تو آغاز كن، هركس از تو چيزي طلبيد بده ومبادا خبر چيني كني كه خبر چيني در دلها كينه ميكارد. مبادا به عيوب ديگران مشغول شوي كه هر كسي ديگران را هدف قرار دهد خودش هدف قرار ميگيرد.

هرگاه خواستي سخاوت كني از ريشه شروع كن، كه سخاوت ريشه هايي دارد، وريشه ها تنه دارند، تنه ها شاخه دارند، وشاخه ها ميوه ميدهند، هيچ ميوه اي خوب نميشود مگر در شاخه اش، وشاخه وجود ندارد مگر بر تنه وتنه نيست مگر از ريشه خوب.

به ديدن نيكان برو، واز گنهكاران ديدن مكن، كه آنها همانند سنگي هستند كه از آن آب بيرون نميآيد، ودرختيكه برگهايش سبز نميشود وزمينيكه از آن گياه نميرويد».

باري اصحاب پرسيدند، خداوند چرا ربا را حرام كرده است فرمودند:

«تا اينكه مردم از كار خير باز نايستند، واين در واقع درك عميق ايشان از مقاصد شريعت بود كه باكسب وآموختن حاصل نميشود بلكه فضل ولطف خداوند است كه بهر كسي از بندگانش بخواهد ميبخشد وخداوند داراي فضل بزرگي است».

از ديگر پاسخهاي جالب وكم نظير ايشان كه حاضر جوابي ايشان را بيشتر بنمايش ميگذارد جرياني است كه صاحب ربيع الابرار آنرا نقل كرده كه:

مردي از امام صادق پرسيد دليل بر وجود خداوند چيست؟ بشرطيكه از جهان وعرض وجوهر چيزي برايم نگويي؟!.

حضرت پرسيدند:

آيا تا كنون در دريا سفر كرده اي؟ گفت: بله، پرسيدند گاهي شده كه كشتي طوفاني شده باشد وترسيده باشيد كه غرق شويد، ميگويد بله، ميپرسند آيا ديگر اميدي به نجات كشتي داشتيد وآيا ناخدايان كشتي ميتوانستند كاري بكنند؟ ميگويد خير! ميپرسند در چنين وضعيتي آيا در دلت مي گذشت كه كسي ترا نجات دهد ميگويد بله، مي فرمايند: همان اسمش خداست لذا در كتاب مجيدش مي فرمايد:

(وَإِذَا مَسَّكُمُ الضُّرُّ فِي الْبَحْرِ ضَلَّ مَنْ تَدْعُونَ إِلَّا إِيَّاهُ) اسراء: 67

«چون در دريا سختي به شما رسد، جز او (خداوند) هر كس را كه به دعا مي خوانيد ناپديد گردد».

(وَمَا بِكُمْ مِنْ نِعْمَةٍ فَمِنَ اللَّهِ ثُمَّ إِذَا مَسَّكُمُ الضُّرُّ فَإِلَيْهِ تَجْأَرُونَ) نحل: 53

«وهر آنچهـ از نعمت داريد از جانب خداوند است سپس چون رنجي به شما رسد، آنگاه به درگاه او مي ناليد».

لذا امام ابوحنيفه رحمت الله عليه ميفرمايد فقيه تر از جعفر ابن محمد نديده است.

شخصيت:

خداوند متعال به امام صادق در كنار تواضع واخلاق نيكوي ايشان، وقار وسنگيني خاصي عنايت فرموده بود كه بزرگترين حاكم روي زمين در زمان خودش يعني ابو جعفر منصور خليفه عباسي، در برابر ايشان تسليم بود.

چنانكه امام شمس الدين ذهبي با سند خودش تا فضل بن الربيع از پدرش روايت ميكند كه فرمود:

منصور مرا فرا خواند وگفت: جعفر بن محمد قدرت مرا به بازي گرفته است خداوند مرا بكشد اگر او را نكشم، نزدش آمدم وگفتم:: امير المؤمنين از شما خواسته كه پيش او بروي، ايشان دوش گرفت ولباس پوشيد (به گمانم گفت: لباس نو پوشيد) او را آوردم وبرايش اجازه ورود خواستم، گفت: بياور خدا مرا بكشد اگر او را نكشم!.

وقتي كه داشتيم وارد ميشديم بسويش نگاهي كرد واز جايش بلند شد وبا گرمجوشي از او پذيرايي كرد وگفت:

«مرحبا بنقي الساحة البري من الدغل والخيانة أخي وابن عمي» اي پاك واي پاك از هر مكر وخيانت اي برادرم واي پسر عمويم خوش آمدي!.

آنگاه او را در كنار خودش روي تخت نشاند وحالش را پرسيد، سپس گفت: چهـ نياز داري فرمودند:

عطاياي مردم مكه ومدينه به تأخير افتاده است دستور بده كه برسانند، گفت: چشم، آنگاه گفت: كنيزش را صدا كرد وگفت: هديه را بياور شيشه عطر گران قيمتي را آورد وبه ايشان داد واز هم جدا شدند، من دنبال ايشان راه افتادم وگفتم:: يابن رسول الله! وقتي من شما را آوردم شك نداشتم كه شمارا ميكشد، اما برخوردش عوض شد، من ديدم شما هنگام ورود لباسهايتان را حركت ميداديد، گويا چيزي خوانديد چهـ بود؟ فرمودند: گفتم::

(اللهم احرسني بعينك التي لا تنام، واكنفنى بركنك الذي لا يرام، واحفظنى بقدرتك على، ولا تهلكنى وأنت رجائى. رب كم من نعمة انعمت بها على قل لك عندها شكرى، وكم من بلية ابتليتنى بها قل لهاعندك صبرى! فيا من قل عند نعمته شكرى فلم يحرمنى، ويا من قل عند بليتة صبرى فلم يخذلنى.

ويا من رآنى على المعاصى فلم يفضحنى، ويا ذا النعم التى لا تحصي أبدا، ويا ذا المعروف الذي ينقطع أبدا، أعنى علي دينى بدنياي، وعلي آخرتى بتقوي، واحفظنى فيما غبت عنه، ولا تكلنى الي نفسى فيما خطرت.

يا من لا تضره الذنوب، ولا تنقصه المغفرة اغفرلى ما لا يضرك واعطنى ما لا ينقصك، يا وهاب أسألك فرجا قريبا، وصبرا جميلا، والعافية من جميع البلايا واشكر العافية)

«پروردگارا! مرا باچشم بيدار خودت كه نميخوابد حراستم كن، ودر پناه قدرت خودت كه تسخير ناپذيراست جايم ده، وبا قدرتي كه بر من داري حفاظتم كن، هلاكم مكن كه اميد من تويي، پروردگارم! چقدر بسيارند نعمتهايي كه تو بر من ارزاني داشتي اما من در قبال آنها از تو شكر اندكي بجاي آوردم، و چقدر زيادند آزمايشاتي كه مرا بدانها آزمودي اما من در برابر آنها اندكي صبركردم، پس اي ذاتيكه باوجود شكر اندكم مرا محروم نداشتي، واي ذاتيكه باوجود كم صبري من در هنگام مصيبت رسوايم نكردي.

واي ذاتيكه مرا در حالت گناه ديدي اما آبرويم را نريختي، واي صاحب نعمتهايي كه هرگز قابل شمارش نيست واي صاحب خوبي هايي كه هرگز قطع نميشود، مرا با دنيا بر دينم، وبا تقوا برآخرتم ياري فرما، ودر آنچهـ من از او دور شده ام حفاظتم كن وهرگاه احساس خطر كردم مرا به نفس خودم وا مگذار.

اي ذاتيكه گناهان به او ضرر نميرساند، ومغفرت وآمرزش كم ندارد، آنچهـ برايت ضرر ندارد از من بيامرز وآنچهـ از تو كم نميشود به من بده، اي وَهّابِ زياد بخشاينده از تو ميخواهم كه مشكلم را زود حل كني، وبه من صبر نيكو عنايت فرمايي، از تمام مصيبتها سلامتي وبراين سلامتي توفيق شكر كردن عنايت كني».

اين حالت وكيفيتي كه خداوند دل دشمنش را بجاي كينه ودشمني پر از محبت ودوستي ميكند لطف وكرم وعنايت فوق العاده خداوند متعال بادوستانش است وبا توجه به مسائل دشوار وبغرنجي كه بين عباسيها وعلويها وجود داشت اصلا تصور نميشود كه منصور عباسي از يكي از بزرگان علوي چنين پذيرايي كند.

پاك است خدايي كه دلهاي بندگان (به تعبير حديث نبوي) بين دو انگشت بلاكيف اوست كه هر جور بخواهد ميچرخاند.

ستايش علماء:

براي بزرگواري وشناختن موضع علماء در قبال ايشان همينقدر كافي است كه بدانيد كه تمام اصحاب صحاح سته از ايشان حديث نقل كرده اند، البته امام بخاري نه در صحيح بلكه در كتابهاي ديگرش از ايشان حديث آورده است.

لذا ابن جحر در بيوگرافي ايشان در تقريب ميفرمايد:

صدوق فقيه امام. (امام به اصطلاح محدثين ونه شيعيان اثناعشري) علماي علم حديث ونقادان معروف اين علم شريف از ايشان بسيار تمجيد وستايش كرده وهر كس با القاب واوصافي كه شايسته مقام ايشان ميدانسته از ايشان تجليل بعمل آورده است.

ابو حاتم رازي ميفرمايد:

ثقة لايسأل عن مثله، چنانكه دركتاب الجرح ايشان آمده است (2/ 487) همچنين امام شافعي وابن معين وديگران ايشان را توثيق كرده اند، ابن حبان ميفرمايد: ايشان از بزرگان اهل بيت واز عابدترين اتباع تابعين واز علماي مدينه است.

شيخ الاسلام ابن تيميه در منهاج السنة (2/ 245) مي فرمايد: (به اتفاق اهل سنت جعفر بن محمد از ائمه دين است).

در جاي ديگري نيز ميفرمايد: (4/ 108 - 110) ايشان در اموري كه شريعت دلالت بر پيروي از آنان دارد امام هستند: (وامامتهم فيما دلت الشريعة علي الائتمام بهم فيه .... ).

وقتي از امام ابو حنيفه رحمة الله عليه در باره ايشان پرسيده شد فرمودند: از جعفر بن محمد فقيه تر نديدم.

موضع ايشان در قبال شيخين: ابوبكر صديق وعمر فاروق رضي الله عنهما

حضرت ابوبكر صديق كه از دو جهت پدر بزرگ ايشان است، وهر دوي آنان حضرت صديق وحضرت فاروق وزراي جدش حضرت محمد صلي الله عليه وآله وسلم هستند ايشان هر دو بزرگوار را دوست ميداشت واحترام ميكرد واز آنان به خوبي ياد مينمود، وكساني را كه با ايشان بغض وكينه ميداشت بد ميديد وبا آنان بغض ميورزيد، لذا با رافضه بخاطر موضع خصمانه اي كه با صديق وفاروق رضي الله عنهما داشتند بشدت بغض ميورزيده وراه آشتي را با آنان مسدود ميديدند.

*عبدالجبار بن عباس همداني ميگويد:

هنگامي كه ميخواستيم از مدينه كوچ كنيم جعفر بن محمد نزد ما آمد وفرمود: انشاء الله شما از نيكان شهرتان هستيد، به آنان از طرف من بگوييد:

(من زعم أني امام معصوم مفترض الطاعة فأنا بريء منه ومن زعم أني أبرأ من أبي بوبكر وعمر فأنا بريء منه).

(هر كسي معتقد باشد كه من امام معصوم وواجب الاطاعت هستم من از او بيزارم وهر كس معتقد باشد كه من از ابوبكر وعمر بيزاري ميجويم من از او بيزارم).

*ابن ابو عمرعدني از جعفر بن محمد صادق از پدرشان روايت ميكند كه فرمودند:

(آل ابي بكر كانوا يُدعون علي عهد رسول الله آل رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم) (در زمان رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم مردم اهل بيت ابوبكر را نيز اهل بيت رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم ميخواندند).

*زهير بن معاويه ميگويد: پدرم به جعفر بن محمد گفت:

من همسايه اي دارم كه مدعي است شما از ابوبكر وعمر بيزاري ميجويي؟!:

امام صادق فرمودند:

(برئ الله من جارك)

«خداوند بيزار باد از همسايه ات»

(والله أني لأرجوا ان ينفعني الله بقرابتي من أبي بكر ولقد اشتكيت شكاية فأوصيت إلي خالي عبدالرحمن بن القاسم).

(بخدا سوگند من اميدوارم خداوند بخاطر قرابتم با ابوبكر به من نفعي برساند، وقتي من مريض شدم دايي ام عبدالرحمن بن قاسم را وصي خودم قرار دادم).

*محمد بن فضيل از سالم بن ابي حفص روايت ميكند كه فرمودند:

از ابوجعفر و پسرش (امام صادق وامام باقر عليهما السلام) در باره ابوبكر وعمر پرسيدم فرمود:

(يا سالم تولهما وابرا من عدوهما فإنهما كانا امامي هدي).

«اي سالم! با آن دو دوستي كن واز دشمنان شان بيزار باش، زيرا كه آن دو امام هدايت بودند».

سپس امام صادق فرمودند:

(ياسالم، أيسب الرجل جده؟ أبوبكر جدي، لانالتنى شفاعة محمد يوم القيامة إن لم أكن أتولاهما وأبرأ من عدوهما).

«اي سالم! آيا كسي پدربزرگش را دشنام ميدهد؟! أبوبكر پدر بزرگ من است، شفاعت محمد صلي الله عليه وآله وسلم در قيامت نصيبم نشود اگر آنها را دوست نداشته باشم واز دشمنشان بيزار نباشم».

اين سخنان را امام صادق در حضور پدر بزرگوارش امام محمد باقر فرمود: وايشان- با سكوتشان تأييد كردند- و چيزي نگفتند.

*حفص بن غياث شاگرد امام صادق ميفرمايد:

از جعفر بن محمد شنيدم كه مي فرمودند:

(ما أرجو من شفاعة على شيئا إلا وأنا أرجوا من شفاعة أبى بكر مثله، لقد ولدنى مرتين).

«من همانقدري كه اميدوار شفاعت علي هستم به شفاعت ابوبكر نيز همان اندازه اميدوارم، ابوبكر از دوجهت جد من است».

*شاگرد ديگر ايشان عمرو بن قيس الملائى ميفرمايد:

از جعفر بن محمد شنيدم كه ميفرمودند:

(بريء الله ممن تبرأ من ابي بكر وعمر).

«خداوند بيزار باد از كسي كه از ابوبكر وعمر بيزاري بجويد».

*وامام دارقطني با سندش از حسان بن سدير روايت مي كند كه فرمود:

هنگامي كه از جعفر بن محمد در باره ابوبكر وعمر پرسيده شد شنيدم كه فرمودند:

(انك تسألني عن رجلين قد اكلا من ثمار الجنة).

«تو از من در باره آن دو مردي مي پرسي كه مدتها پيش از ميوه بهشت خورده اند».

سبحان الله! خوشا به سعادت آنان وبدا به حال كساني كه به دروغ ادعا مي كنند دوستار اهل بيت اند.

اين نصوص از امام جعفر صادق رحمة الله عليه در باره محبت شيخين ومودت با آنان صريح وآشكار است، ومقام ومنزلت ايشان را نزد خداوند بالا مي برد وايشان را به خداوند نزديك مي كند كما اينكه دلالت صريح وآشكار بر بغض وعداوت ونفرين وانزجار ايشان از دشمنان صحابه بخصوص آن بزرگواران وفرهيختگان دارد.

مهم تر از همه اينكه خود امام صادق براي آن دو خليفه راشد، صديق اكبر وفاروق اعظم دو يار ومونس وغمخوار حضرت فخر رسل وتاج انبياء ورسولان وافضل پيامبران وفرشتگان ودو خادم ومخلص اسلام وقرآن ودين خاتم رضي الله عنهما مژده بهشتي بودن مي دهد.

بخش دوم: متن مناظرة امام جعفر صادق با يک رافضي

بسم الله الرحمن الرحيم

پروردگارا كمك كن

شيخ فقيه ابوالقاسم عبدالرحمن بن محمد بن سعيد انصارى بخارى در حاليكه من در سال 435هـ در مكه مكرمه - كه خداوند حفاظتش كند- بر او مى خواندم برايم حديث ?فت:

فرمود: ابومحمد عبدالله بن مسافر به من خبرداده، فرمود: ابوبكر بن خلف بن عمر بن خلف الهمدانى به من خبر داده فرمود: ابوالحسن احمد بن محمد بن بازمه به من حديث ?فت، فرمود: ابو الحسن بن على الطنافسي به من حديث ?فت: فرمود: خلف بن محمد القطوانى به من حديث ?فت، فرمود: على ابن صالح به من حديث ?فت، فرمود: مردى از رافضه نزد جعفر بن محمد صادق عليه السلام آمد وگفت:

السلام عليكم ورحمة الله وبركاته حضرت جواب سلامش را داد، مرد ?فت:

1ـ يابن رسول الله بعد از رسول خدا صلى الله عليه وآله وسلم بهترين مردم كيست؟ جعفر صادق رحمة الله عليه فرمود: ابوبكر صديق رضى الله عنه ?فت: دليل اين امر ?يست؟ فرمود: ارشاد خداوند عزوجل:

(إِلاّ تَنْصُرُوهُ فَقَدْ نَصَرَهُ اللَّهُ إِذْ أَخْرَجَهُ الَّذِينَ كَفَرُوا ثَانِيَ اثْنَيْنِ إِذْ هُمَا فِي الْغَارِ إِذْ يَقُولُ لِصَاحِبِهِ لا تَحْزَنْ إِنَّ اللَّهَ مَعَنَا فَأَنْزَلَ اللَّهُ سَكِينَتَهُ عَلَيْهِ وَأَيَّدَهُ بِجُنُودٍ لَمْ تَرَوْهَا) (التوبة: 40)

«اگر او (پيامبر) را ياري نكنيد در حقيقت خداوند هنگامي به او ياري كرد كه كافران در حالي كه يكي از دو تن بود (از مكه) بيرونش كردند هگامي كه در غار بودند آنگاه كه به يار خود مي گفت:: نگران مباش بي گمان خداوند با ماست پس خداوند آرامشش را بر او نازل كرد واو را با سپاهياني كه آنها را نمي ديدند».

پس چهـ كسى بهتر از آن دو نفرى است كه خداوند سومشان است؟ وآيا غير از پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم كسى از ابوبكر بهتر هست؟!.

2 - رافضى ?فت: على ابن ابى طالب عليه السلام بدون نگراني وناراحتى بر رختخواب رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم خوابيد امام صادق فرمودند: ابوبكر نيز بدون نگرانى وناراحتى با پيامبر صلى الله عليه وآله وسلم همراه بود.

3 - مرد ?فت: خداوند برخلاف ?فته تو مي فرمايد! امام صادق فرمود: ?هـ فرموده است؟ ?فت: خداوند مي فرمايد:

إِذْ يَقُولُ لِصَاحِبِهِ لا تَحْزَنْ إِنَّ اللَّهَ مَعَنَا «آنگاه كه به يار خود مي گفت: نگران مباش بي گمان خداوند با ماست».

مگر اين ترس وناراحتى نبود؟

امام صادق فرمودند: خير زيرا غمگيني غير از جزع فزع است غمگينى ابوبكر از اين بود كه مبادا پيامبر صلى الله عليه آله وسلم شهيد شود وكسى به دين خدا نگرايد، پس غمگينى بر دين خدا وبر پيامبر خدا بود، غمگينى اش در باره خودش نبود بدليل اينكه بيش از صد مرتبه مار پايش را زد اف نگفت!.

4 - رافضى گفت:: خداوند متعال مى فرمايد:

إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ)؟ (المائدة: 55)

«جز اين نيست كه ولي شما خداوند ورسولش ومومناني هستند كه نماز بر پاي مي دارند وآنان در اوج فروتني زكات مي پردازند».

اين در باره على بن ابى طالب نازل شده هنگامى كه انگشترش را در حال ركوع صدقه كرد، فرمود:

(الحمدلله الذي جعلها فيّ وفي أهل بيتي) «خدا را سپاس كه اين افتخار را در من ودر اهل بيتم قرار داد».

امام صادق فرمودند: آيه اى كه بيش از اين آيه در همين سوره است از اين آيه مهمتر است خداوند متعال مى فرمايد:

(ياأيهاالذين أمنوا من يريد منكم عن دينه فسوف ياتي الله بقوم يحبهم ويحبونه) مائده 54.

«اي مومنان هر كس از شما كه از دينش بر گردد بداند كه خداوند گروهي را در ميان خواهد آورد كه آنان را دوست مي دارد وآنان نيز او را دوست مي دارند».

بعد از رسول خدا صلي الله عليه آله وسلم ارتداد صورت گرفت، عربها- صحرانشينان- بعد از رسول خدا صلى الله عليه آله وسلم مرتد شدند وكفار در نهاوند گرد آمدند وگفتند مردى كه مسلمانان بوسيله او پيروز مى شدند مرده است تاجائيكه عمررضى الله عنه فرمود:

حالا نماز را از آنها بپذير وزكات را به خودشان واگذاركن فرمود: اگر ريسمانى را از من باز دارند كه به رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم مى داده اند بخاطر ندادن آن ريسمان با آنان خواهم جنگيد واگر به تعداد سنگها وخار ودرخت وجن انس عليه من نيرو جمع شود به تنهايى با همه آنان خواهم جنگيد، اين آيه در فضيلت ابوبكر است.

5 - رافضى گفت: خداوند متعال مى فرمايد:

(الَّذِينَ يُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ بِاللَّيْلِ وَالنَّهَارِ سِرّاً وَعَلانِيَةً) (البقرة: 274)

«كساني كه در شب وروز پنهان وآشكارا مالهاي خود را انفاق مي كنند».

درباره على عليه السلام نازل شده كه چهار دينار داشت يك دينار را شب نفقه كرد، يك دينار را روز نفقه كرد، يك دينار را پنهانى ويك دينار را آشكارا نفقه كرد، لذا اين آيه نازل شد.

امام صادق عليه السلام فرمود: براى ابوبكر بهتر از اين آيه در قرآن وجود دارد، خداوند متعال مى فرمايد: (والليل إذا يغشى) اين قسم خداوند است (والنهار إذا تجلى .... وصدق بالحسنى) ابوبكر (فنيسره لليسرى) ابوبكر (وسيجنبها الأتقى) ابوبكر (الذي يؤتي ماله يتزكى) ابوبكر (وما لأحد عنده من نعمة تجزى إلا ابتغاء وجه ربه الأعلى ولسوف يرضى).

ابوبكر چهل هزار مالش را بر رسول خدا صلى الله عليه وآله سلم خرج كرد تا اينكه از فقر عبايش را به دورش پيچيد، جبريل عليه السلام فرود آمد وفرمود:

خداوند على واعلى سلامت مى رساند ومى فرمايد: از طرف من به ابوبكر سلام برسان، وبگو آيا در اين حالت فقر از من راضى هستى يا ناراضى؟ فرمود: آيا از پروردگارم ناراضى مى شوم؟! من از پروردگارم راضى ام، من از پروردگارم راضى ام، من از پروردگارم راضى ام، وخداوند وعده داده كه او را راضى كند.

6 - رافضى گفت: خداوند متعال مى فرمايد:

(أَجَعَلْتُمْ سِقَايَةَ الْحَاجِّ وَعِمَارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ كَمَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَجَاهَدَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ لا يَسْتَوُونَ عِنْدَ اللَّهِ وَاللَّهُ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ) (التوبة: 19)

«آيا آب دادن به حاجيان وآباد ساختن مسجدالحرام را مانند كار كسي قرار داده ايد كه به خداوند وروز قيامت ايمان آورده ودر راه خدا جهاد كرده است اينها در نزد خداوند يكسان نيستند وخداوند گروه ستمكاران را هدايت نمي كند». در باره على عليه السلام نازل شده است.

امام صادق عليه السلام فرمود: ابوبكر نيز چنين فضيلتى در قرآن دارد خداوند متعال مى فرمايد:

(لا يَسْتَوِي مِنْكُمْ مَنْ أَنْفَقَ مِنْ قَبْلِ الْفَتْحِ وَقَاتَلَ أُولَئِكَ أَعْظَمُ دَرَجَةً مِنَ الَّذِينَ أَنْفَقُوا مِنْ بَعْدُ وَقَاتَلُوا وَكُلّاً وَعَدَ اللَّهُ الْحُسْنَى وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ). (الحديد: 10)

«كساني از شما كه پيش از فتح مكه انفاق كردند وبا كافران جنگيدند با انفاق كنندگان وجهاد گران پس از فتح يكسان نيستند آنان در منزلت از كساني كه پس از فتح انفاق كردند وبا كافران جنگيدند بزرگتر وخداوند به هر يك از آنان سر انجام نيك را وعده داده است وخداوند از آنچهـ مي كنيد با خبر است».

ابوبكر اولين كسى بود كه مالش را براي رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم در راه نصرت دين انفاق كرد واولين كسي بود كه جنگيد واولين كسي بود كه جهاد كرد، مشركان آمدند و پيامبر صلي الله وعليه آله وسلم را آنقدر زدند كه حضرت خون آلود شدند وقتي به ابوبكر خبر رسيد سراسيمه در كوچهـ هاي مكه مي دويد ومي گفت: هلاكت باد بر شما آيا مردي را مى كشيد كه مي گويد پروردگارم الله است در حاليكه او از جانب خداوند نزد شما آمده است؟!.

تا اينكه پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم را رها كردند وشروع به زدن ابوبكر كردند، آنقدر زدند كه بينى اش در چهره اش شناخته نمي شد، او اولين كسى بود كه در راه خدا جهاد نمود واولين كسي بود كه در كنار رسول خدا صلى الله عليه وآله وسلم جنگيد واولين كسي بود كه مالش را در راه خدا خرج كرد، پيامبر خدا صلى الله عليه وآله وسلم فرمودند:

(ما نفعني مال كمال أبي بكر) (هيچ مالي به اندازه مال ابوبكر به من كمك نكرد).

7 - رافضي گفت: علي حتي به اندازة چشم بهم زدني هم به خدا شريك نياورده است، امام صادق فرمودند: خداوند چنان ستايشي از ابوبكر كرده كه او را از هر ستايش ديگري بي نياز مي گرداند، خداوند متعال مي فرمايد:

(وَالَّذِي جَاءَ بِالصِّدْقِ وَصَدَّقَ بِهِ أُولَئِكَ هُمُ الْمُتَّقُونَ). (الزمر: 33)

وكسي كه دين راستين را آورد جَاءَ بِالصِّدْقِ محمد صلى الله عليه وآله وسلم وَصَدَّقَ بِهِ ابوبكر.

همه به پيامبر صلى الله عليه وآله وسلم گفتند دروغ مي گويي جز ابوبكر كه گفت: «صدقت» راست مي گويي، لذا اين آيه در باره ابوبكر نازل گرديد آيه اي كه خاص در باره تصديق وباور است پس ابوبكر صديق پرهيزگار و پاكدامن، راضي شده واز او راضي گرديده، عادل وبه صفت عدل موصوف شده وباوفاست.

8 - رافضي گفت: حب علي در كتاب خدا فرض است خداوند متعال مي فرمايد:

(قُلْ لا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى). (الشورى: 23)

«بگو: بر رساندن آن مزدي از شما در خواست نمي كنم ولي بايد در ميان خويشاوندان دوستي پيشه كنيد وحق خويشاوندي مرا به جاي آوريد».

امام صادق فرمودند: ابوبكر نيز چنين امتيازي دارد، خداوند متعال مي فرمايد:

(وَالَّذِينَ جَاءُوا مِنْ بَعْدِهِمْ يَقُولُونَ رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَلِإِخْوَانِنَا الَّذِينَ سَبَقُونَا بِالْأِيمَانِ وَلا تَجْعَلْ فِي قُلُوبِنَا غِلّاً ل ِلَّذِينَ آمَنُوا رَبَّنَا إِنَّكَ رَؤُوفٌ رَحِيمٌ). (الحشر: 10)

«ونيز آنان را كه پس از اينان آمدند (انصار) مي گويند: پروردگارا! ما را وآن برادرانمان را كه در ايمان آوردن از ما پيشي گرفتند ودر دلهاي ما هيچ كينه اي در حق كساني كه ايمان آورده اند قرار مده پروردگارا تويي بخشنده مهربان».

ابوبكر كسي است كه در ايمان سبقت جست، پس استغفار وطلب آمرزش براى او واجب ومحبتش فرض وبغض ودشمني با او كفراست.

9 - رافضي گفت: پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم فرمودند:

(الحسن والحسين سيدا شباب أهل الجنة وأبوهما خير منهما).

حسن وحسين سردار جوانان بهشتند و پدرشان از آنان بهتر است.

امام صادق فرمودند: ابوبكر در پيشگاه خداوند امتيازي بهتر از اين دارد پدرم از جدم از علي بن ابي طالب عليه السلام روايت مي كند كه فرمود: خدمت پيامبر خدا صلي الله عليه وآله وسلم بودم هيچكسي ديگر جز من نبود، كه ديدم ابوبكر وعمر رضي الله عنهما ظاهر شدند پيامبر صلي الله عليه وآله سلم فرمودند:

(يا على: هذان سيدا كهول أهل الجنة وشبابهما فيما مضى من سالف الدهر في الأولين ومابقي في غابره من الاخرين إلا النبيين والمرسلين لاتخبرهما يا على ما داما حيين).

ترمذي وابن ماجه.

«اى علي! اين دو سردار پيران وجوانان بهشت اند از اول دنيا تا آخر دنيا به جز پيامبران ورسولان، اى على! تا زنده هستند به آنان خبر نده».

على مى فرمايد تا فوت نكردند به هيچكس نگفتم.

10 - رافضي گفت: كدميك افضل است فاطمه دختر رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم يا عائشه دختر ابوبكر؟.

امام صادق فرمودند:

بسم الله الرحمن الرحيم (يس والقرآن الحكيم حم والكتاب المبين).

گفت: من از تو مي پرسم كداميك افضل است فاطمه دختر پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم يا عائشه دختر ابوبكر تو برايم قرآن مي خواني؟!

امام صادق فرمودند:

عائشه دختر ابوبكر همسر رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم با او در بهشت است وفاطمه دختر رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم سردار زنان بهشت است، كسي كه بر همسر رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم طعن وارد كند خداوند او را لعنت كند وكسي كه دختر رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم را بد ببيند خداوند او را خوار كند.

11 - رافضي گفت: عائشه با اينكه همسر پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم است با علي جنگيده است؟!.

امام صادق فرمودند: آري هلاكت بر تو باد خداوند متعال مي فرمايد:

(وَمَا كَانَ لَكُمْ أَنْ تُؤْذُوا رَسُولَ اللَّهِ) (الأحزاب: 53)

«وشما را نسزد كه رسول خدا را برنجانيد».

12 - رافضي گفت: آيا خلافت ابوبكر وعمر وعثمان وعلي در قرآن آمده است؟ فرمود: بله در تورات وانجيل هم آمده است خداوند متعال مي فرمايد:

وَهُوَ الَّذِي جَعَلَكُمْ خَلائِفَ الْأَرْضِ وَرَفَعَ بَعْضَكُمْ فَوْقَ بَعْضٍ دَرَجَاتٍ).

(الأنعام: 165)

«واو ذاتي است كه شما را فرمانروايان زمين وبرخي از شما را به مراتبي بر برخي ديگر برتري بخشيد».

ومى فرمايد:

(أَمَّنْ يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَيَكْشِفُ السُّوءَ وَيَجْعَلُكُمْ خُلَفَاءَ الْأَرْضِ أَإِلَهٌ مَعَ اللَّهِ قَلِيلاً مَا تَذَكَّرُونَ) (النمل: 62)

نه بلكه (سوال اين است) چهـ كسي (دعاي شخص) درمانده را چون او را بخواند مي پذيرد وسختي را بر مي دارد وشما را جانشينان زمين قرار مي دهد؟! آيا با خداوند معبودي ديگري هست؟! اندكي پند مي پذيريد».

ومى فرمايد:

لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ َبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى)؟ (النور: 55)

«وعده داده است كه بي شك آنان را در اين سر زمين جانشين کند چنانكه كساني را كه پيش از انان بودند جانشين نمود وآن دينشان را كه بر ايشان پسنديده است برايشان استوار دارد».

13 - رافضي گفت: يابن رسول الله، خلافت آنان در كجاي تورات وانجيل است؟ امام صادق فرمود:

(محمد رسول الله والذين معه) ابوبكر (اشداء على الكفار) عمر بن الخطاب (رحماء بينهم) عثمان بن عفان (تراهم ركعا سجداً يبتغون فضلا من الله ورضوانا) علي ابن أبي طالب (سيماهم في وجوههم من أثر السجود) أصحاب محمد مصطفي صلى الله عليه وآله وسلم (ذلك مثلهم في التورات ومثلهم في الأنجيل).

«محمد رسول خداست وكساني كه با اويند بر كافران سخت گير ودر ميان خود مهربانند آنان را در حال ركوع وسجده مي بيني كه از خداوند فضل وخشنودي مي جويند. نشانه درستكاري آنان از اثر سجده در چهره هايشان پيداست اين وصف آنان در انجيل است مانند كشتي هستند كه جوانه اش را بر آورد آنگاه آن را تنومند ساخت آنگاه ستبر شد سپس برساقه هايش ايستاد كشاورزان را شگفت: زده مي سازد تا از ديدن آنان كافران را به خشم آورد خداوند به كساني از آنان كه ايمان آورده اند وكارهاي شايسته كرده اند آمرزش و پاداشي بزرگ وعده داده است».

گفت: در تورات وانجيل يعني چهـ؟ فرمود: محمد رسول خدا صلى الله عليه وآله وسلم است وخلفايش ابوبكر وعمر وعثمان وعلى هستند آنگاه امام برسينه اش كوبيد وفرمود: هلاكت باد برتو خداوند متعال مى فرمايد:

(كزرع اخرج شطأه فآزره) ابوبكر (فاستغلظ) عمر (فاستوى على سوقه) عثمان بن عفان (يعجب الزراع ليغظ بهم الكفار) على ابن ابى طالب (وعد الله الذين أمنوا وعملوا الصالحات منهم مغفرة وأجراً عظيماً) اصحاب محمد رسول خدا صلى الله عليه وآله وسلم ورضى الله عنهم.

هلاكت باد بر تو پدرم از جدم از على ابن ابى طالب روايت مى كند كه رسول خدا صلى الله عليه وآله وسلم فرمودند:

(أنا أول من تنشق الارض عنه ولافخر ويعطيني الله من الكرامة مالم يعط نبي قبلي).

«من اولين كسى خواهم بود كه زمين از روى او شق مى شود فخر نمى كنم، وخداوند عزت وكرامتى به من خواهد داد كه به هيچ پيامبرى پيش از من نداده است».

سپس ندا مى كند كه خلفاى بعد از خودت را نزديك كن، مى گويم پروردگارم كيست خلفاء؟ مى فرمايد: عبدالله به عثمان يعني ابوبكر صديق پس اولين كسى كه بعد از من زمين از روى او شق مى شود ابوبكر است دستور مى رسد كه جلو خداوند بايستد، با اندك حسابى محاسبه مى شود آنگاه دو عباى سبز پوشانده مى شود آنگاه دستور مي رسد كه جلو عرش بايستد.

سپس ندا دهنده اى ندا مى كند عمر بن خطاب كجاست عمر در حاليكه خون از رگ گردنش فواره مى كند حاضر مى شود مى پرسد چهـ كسى با تو چنين كرده اى عمر! عرض مي كند: غلام مغيره بن شعبه (ابولؤلؤ مجوسي بقول بعضي ها باباشجاع الدين! ) دستور مى رسد كه جلو خداوند بايستد! با اندك حسابى محاسبه مى شود ودو عباى سبز پوشانده مى شود ودستور مى رسد كه جلو عرش بايستد.

آنگاه عثمان بن عفان آورده مى شود در حاليكه خون از گردنش فواره مى كند پرسيده مى شود چهـ كسى با تو چنين كرده عرض مي كند فلانى وفلانى دستور مى رسد جلو خدا بايستد! با اندك حسابى محاسبه مى شود ودوعباى سبز پوشانده مى شود آنگاه دستور مى رسد جلو عرش بايستيد.

سپس على بن ابى طالب فرا خوانده مى شود در حالى حاضر مى شود كه خون از گردنش فواره مى كند پرسيده مى شود چهـ كسى باتو چنين كرده مى گويد عبدالرحمن بن ملجم، دستور مى رسد جلو خداوند بايستد با اندك حسابى محاسبه مى شود آنگاه دو عباى سبز پوشانده مى شود ودستور مى رسد كه جلو عرش بايستد.

مرد مى گويد يابن رسول الله آيا اين در قرآن است؟ مى فرمايد بله خداوند متعال مى فرمايد:

(وَجِيءَ بِالنَّبِيِّينَ وَالشُّهَدَاءِ وَقُضِيَ بَيْنَهُمْ بِالْحَقِّ وهُمْ لا يُظْلَمُونَ). (الزمر: 69)

«و پيامبران وگواهان آورده مي شوند وبين آنان به حق حكم مي شود وآنان ستم نبينند». كه مصداق اولشان ابوبكر وعمر وعثمان وعلى هستند.

رافضى مى گويد يابن رسول الله آيا خداوند توبه مرا قبول مى كند كه تاكنون بين ابوبكر وعمر وعثمان وعلى تفرقه ايجاد مى كردم؟! مى فرمايد بله دروازه توبه باز است، هر چهـ مى توانى براى آنان دعا كن واما اگر در حالى بميرى كه با آنان مخالف هستى بر غير فطرت اسلام مرده اى واعمال حسنه ات همانند اعمال كفار پوچ وبى ارزش است.

مرد توبه كرد واز عقيده اش بازگشت وبسوى خداوند رجوع نمود.

تمام شد باحمد وثنا وستايش خداوند ودرود وسلام بر محمد وآله وأصحاب وازواج محمد بدست بنده گنهگار واميدوار بخشش خداوند، خائف وترسناك از عذاب خداوند:

يوسف بن محمد بن يوسف الهكارى در ماه رجب سال ششصد وشصت ونه. (669قمرى). خداوند رحمت كند بركسى كه بر او ووالدين وساير مسلمين درود ورحمت بفرستد.

سماع اين مناظره

مناظره جعفر بن محمد صادق با رافضي را، فقيه امام عالم مجد الدين علي ابن ابي بكر بن محمد الهكاري شافعي كه خداوند با حفظ وعنايت خودش او را حفاظفت كند وبه او علم وعمل عنايت كند، در يك مجلس نزد من خواند، اين روز مصادف بود با شانزدهم شوال سال ششصدوشصت ونُه- هجري قمري- والحمدلله وحده وصلي الله علي محمد وآله وأصحابه. نوشته شده بدست فقير ببارگاه متعال يوسف بن محمد بن يوسف. حامداً لله ومصليا علي نبيه وآله وسلم.

بخش سوم:

ضميمه اول: خصائص ابوبكر صديق رضي الله عنه

ويژگيهاي ابوبکر صديق رضي الله عنه

اين مجموعه اي از فضائل است كه به ابوبكر صديق عبدالله بن عثمان ابي قحافه التيمي صحابي رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم اختصاص دارد، چنانكه محب طبري آنرا در كتاب (الرياض النضرة) اش در مناقب ابوبكر صديق ذكر كرده كه از آنجا خلاصه اش كرده ام دلائل وشواهدش از نصوص با تخريخ آن در آنجا ثبت است. باختصار چنين است:

1 - اختصاص ابوبكر صديق به صحبت رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم در غار وانس گرفتن حضرتش به وي.

2 - اختصاص صديق به سبقت جستنش به اسلام، وسبقت گرفتنش به دخول بهشت.

3 - اختصاص صديق به اثبات اهليت وشايستگي دوستي با رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم.

4 - اختصاص صديق به اخوت وصحبت رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم.

5 - اختصاص صديق به اينكه وي از مأمون ترين ومطمئن ترين مردم در مال وصحبتش به رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم است.

6 - اختصاص صديق به اينكه مال هيچكس به اندازه مال ابوبكر به رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم كمك نكرده است.

7 - اختصاص صديق به اينكه پاداش زحمات ايشان را خداوند خودش از طرف پيامبرش صلي الله عليه وآله وسلم ادا ميگرداند.

8 - اختصاص صديق به اينكه وي محبوبترين مردان در نزد رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم است.

9 - اختصاص صديق به اينكه وي افضل ترين وبهترين فرد امت است.

10 - اختصاص صديق به اينكه سردار پيرمردان عرب است.

11 - اختصاص صديق به اينكه شجاع ترين مردم است چهـ كنار رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم و چهـ بعد از وفات ايشان.

12 - اختصاص صديق به فهم منظور رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم وآگاه شدن از آن كه هيچكس ديگر چنين نبود.

13 - اختصاص صديق به فتوا در حضور رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم.

14 - اختصاص صديق به شوري در حضور رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم و پذيرفتن مشورت وي از سوي حضرت.

15 - اختصاص صديق به اينكه رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم گاهي شب را بخاطر مشورت در امور مسلمين در منزل ايشان ميگذراندند.

16 - اختصاص صديق به اينكه وي اولين كسي بود كه قرآن را جمع آوري نمود.

17 - اختصاص صديق به اينكه وي اولين كسي بود كه در سال نهم به دستور رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم ودر حيات ايشان حج را براي مسلمين بر پاداشت.

18 - اختصاص صديق به اينكه وي اولين كسي خواهد بود كه بعد پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم در روز قيامت زمين از روي وي شق ميشود.

19 - اختصاص وي به اينكه وي اولين كسي است كه برسر حوض پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم خواهد آمد.

20 - اختصاص صديق به اينكه وي تنها كسي است كه در روز قيامت به تنهايي محاسبه ميشود ودر جلو امت.

21 - اختصاص صديق به اينكه وي در روز حشر بين ابراهيم خليل ومحمد صلي الله عليه وآله وسلم خواهد ايستاد.

22 - اختصاص صديق به اينكه خداوند در روز قيامت از ميان تمام مؤمنين براي وي جداگانه تجلي ميكند.

23 - اختصاص صديق به اينكه غير از ايشان كسي ديگر صداي پاي جيريل عليه السلام را هنگام آوردن وحي نشينده است.

24 - اختصاص صديق به اينكه وي به نوشتن اسمش به اسم پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم.

25 - اختصاص صديق به اينكه پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم در حياتشان وي را بر صحابه امام تعيين نماز جماعت كردند.

26 - اختصاص صديق به اينكه در حياتشان وي را در حج امام تعيين كردند.

27 - اختصاص صديق به اينكه پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم پشت سرايشان نماز خوانده اند.

28 - اختصاص صديق به اينكه رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم مسائل بعد از وفاتشان را به وي محول كردند زيرا كه بعد از وفات ايشان زمام امور را ايشان بدست گرفت.

29 - اختصاص صديق به اينكه رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم مي خواستند ايشان را براي خلافت بعد از خود تعيين كنند اما براثر اختلافي كه در حضور شان پيش آمد منصرف شدند.

30 - اختصاص صديق به اينكه ايشان در يك روز چندين عمل نيك انجام ميداد.

31 - اختصاص صديق به اينكه وي هم براي خود رسول الله صلي الله عليه آله وسلم در نماز امام بوده وبراي دخترشان فاطمه رضي الله عنها.

32 - اختصاص صديق به اينكه از ميان صحابه فقط براي ايشان به عنوان خليفه رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم دعا شده است.

33 - اختصاص صديق به اينكه وي چندين آيه از قرآن كريم در باره ايشان با بسبب ايشان نازل شده است.

34 - اختصاص صديق به اينكه وي در راه نصرت وتسلي رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم از جان ومال خود دريغ نكرده واينكه بر دروازه دل وي به گواهي خود رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم تاريكي راه ندارد.

35 - اختصاص صديق به اينكه وي به نوشيدن بقيه شيري كه رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم نوشيده بودند در خوابي كه ديده بودند.

36 - اختصاص صديق به اينكه وي مقاومت در برابر مُرتدين واصرار به جنگ با آنها واينكه آنان بخاطر ندادن زكات ولو اينكه يك ريسمان باشد مرتد هستند.

37 - اختصاص صديق به اينكه پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم در مرض وفاتشان وي را امام جماعت تعيين كردند كه اشاره به امامت عظمي ايشان بود.

خصائص ديگري نيز احتمالاً هست كه كسي توجه نكرده با اين ياد آوري كه هر كدام از خلفاء خصائص ديگري دارند كه منحصر به فرد است اما به هيچ عنوان با فضائل خصائص ابوبكر رضي الله عنه رقابت نميكند خداوند از همه آنان راضي وخوشنود باد.

بخش چهارم

(ضميمه دوم): درباره مخطوط

اول اسم مخطوط:

براي اين مخطوط سه تا اسم ذكر شده است:

1 - بر روي نسخه تركي نوشته شده: هذه مناظرة جعفر بن محمد الصادق رضي الله عنه مع الرافضي.

در اخر سماع نيز همين اسم آمده است.

2 - وبر روي نسخه ظاهري نوشته شده:

(ذكر مناظرة الصادق ابي عبدالله جعفر بن محمد بن علي بن الحسين بن علي ابي طالب رضي الله عنهم لبعض الشيعة في تفضيل بين ابي بكر وعلي رضي الله عنهما).

3 - ودر بخش ثبت آثار امام صادق در تاريخ التراث العربي چنين آمده است:

(مناظرة الصادق فيالتفضيل بين ابي بكر وعلي)

با توجه به محتواي مناظره وبه مناسبت اختصار اسم كتاب ترجيح دادم اين اسم را انتخاب كنم:

(مناظرة جعفر بن محمد الصادق مع الرافضي فيالتفضيل بين ابي بكر وعلي رضي الله عنهما).

زيرا اسمهايي كه بر روي مخطوطات نوشته شده اجتهادي نوشته شده خود امام صادق اسمي براي مناظره انتخاب نكرده اند.

دوم: نسبت مناظره به امام جعفر صادق رحمة الله عليه

اين مساله مهمترين بخش تحقيق است لذا عرض ميكنم كه:

نزديكترين كسي كه مناظره را به امام جعفر صادق نسبت داده دو نفرند:

يكي بروكلمان در تاريخ الادب العربي.

وديگري دكترفؤاد سزكين در تاريخ التراث العربي كه كار خودش را به مثابه نقدي بر اوهام بروكلمان نوشته است.

چنانكه در 3/ 271 آمده است در ذيل شماره 12 آثار امام صادق رحمة الله عليه آنرا درج كرده است.

وميگويد: وابوالقاسم عبدالرحمن بن محمد انصاري بخاري آنرا تهذيب كرده است.

ميگويم: اين درست نيست زيرا ابوالقاسم انصاري آنرا تهذيب نكرده بلكه همچنانكه در اسناد ملاحظه ميكنيد باسند خودش آنرا نقل كرده است.

وجهت ديگر مناظره بوسيله اسانيدي كه برجلد مخطوطات نوشته شده به امام جعفر صادق رضي الله عنه نسبت داده ميشود وهمچنين در اول مناظره در هر دو نسخه، واسناد سومي كه در آخرين ورق از نسخه ظاهريه آمده پيرو اسنادي است كه قبل از آن در اول مناظره ذكر شده است.

واز جهت سوم اين مناظره وسيله سماعات وقراراتي ثابت ميگردد كه در اول واخر مناظره ثبت شده است كه تعداد آن بيش از نه سماع واجازه از ائمه برزگ وحفاظ ومسندين است مشهورترين آنان كه مدار تمام سماعات از پائين ترين سند برآن ميچرخد حافظ ضياء الدين محمد بن عبدالواحد المقدسي صاحب المختاره (643) است كه همين يكي كافي است.

وهمچنين كاتب نسخه تركي كه از علما است با عنايت وتوجه به نسخه ظاهريه از ناحيه نقل آن از نسخه اصلي، ومقابله ومقارنه آن بر نسخه اصلي ومشخص كردن فرقها وتصحيحاتي كه در حواشي نگاشته است.

همه اين دلائل وقرائن مشخص ميكند كه (بنا بر ظن غالب) مناظره از ايشان است، كما اينكه توجه علماي مذكور به آن وضبط آن بر اين امر تأكيد ميگذارد.

واين امر از منهج امام صادق وعقيده وارادت ايشان نسبت به جدشان ابوبكر صديق چيز بعيدي نيست وجاي تعجب ندارد كه ايشان بيايد حضرت صديق را بر علي رضي الله عنه فضيلت دهد.

زيرا منهج وديدگاه عموم علماء همين است وآنان براين امر اجماع كرده اند، وهمين است كه همواره وبه هر مناسبتي از زبان ائمه اهل بيت عليهم السلام شنيده ميشده است كه اين مناظره يك نمونه آن است.

واما روش اختصار در مناظره وگاهي جواب ندادن به بعضي سؤالات درمناظره امري طبيعي است كه ظاهرا محسوس ميشود.

سوم: توصيف نسخه هاي خطي:

اين مناظره امام صادق با رافضي دو نسخه جالب ونفيس دارد كه:

1 - نسخه تركيه:

كه در خزانه شهيد علي باشا در استامبول جزو مجموعه شماره 2764 قرار گرفته است.

در اين مجموعه چندين رساله در موضوع عقيده وحديث وجود دارد، اين رساله شماره يازدهم را به خود اختصاص داده كه از صفحه 152 تا 157 است.

يعني در ده صفحه واقع شده كه هر صفحه اي چهارده سطر است وهر سطري بطور متوسط 15 كلمه دارد چنانكه در شناسنامه مخطوط ذكر گرديده اين نسخه در سال 669 هـ به قلم شيخ يوسف بن محمد بن يوسف الهكاري نوشته شده است.

كاتب آنرا قلم نسخي نوشته ودر بعضي كلمات با حركاتي كه با آن نطق وتلفظ ميشود مانند تشديد ومد وزير وزبر و پيش آنرا خوانا كرده است.

وصلي الله عليه وآله وسلم را با علامت اختصاري (صلعم) نوشته است، ولي من آنرا جدا وكامل نوشتم وهمچنين بعد از اسم علي ابن ابي طالب وجعفر صادق كلمه (عليه السلام) بكار برده است، واسم رساله را با قلم درشت چنين نوشته است:

(هذه مناظرة جعفر بن محمد الصادق رضي الله عنه مع الرافضي).

البته باحركات و پائين محمد بقيه نسبت را نوشته است ابن علي بن الحسن بن علي بن ابيطالب چنانكه در نمونه مخطوط كه قبل از متن قرار داده شده ملاحظه ميفرمائيد.

همچنين در آخر نسخه اسم ناسخ (ياكاتب) وتاريخ نسخه برداري يا دعا براي خود ووالدين وساير مسلمين درج گرديد است وبيوگرافي ناسخ را در آخر مخطوط انشاء الله ملاحظه خواهيد كرد.

ودر آن قراءتي از مناظره توسط يكي از علماء در همان سالي كه مناظره نوشته شده درج گرديده است وقراءت فقط در يك مجلس بوده است، كه تاريخ آنرا چنين نگاشته است 16/ 10/669هـ.

وهمچنين بعضي رسائل ديگر با اختلاف اندكي كه فقط فرق در تاريخ قراءت آن ملاحظه ميشود.

واصلا در مناظره همين نسخه تركيه معتبر است، زيرا ابتداء همين نسخه بوده نسخه الظاهريه بعد از آن آمده است.

2 - نسخه الظاهريه:

كه جزو مجموعه شماره 111 ورساله نوزدهم از مجموعه هاي آن قرار گرفته است اين نسخه در 9 ورق از لوحه هاي 227 - 235 قرار گرفته است واين از اوقاف مدرسه عمريه در الظاهريه است، شماره مخطوط در دار الكتب الظاهريه عمومي 3847 است، تاريخ نسخ در اين نسخه مشخص نيست، اما قديمي ترين سماعي كه در آن درج شده ماه ربيع الاول 558 هجري است، اما خط ورق قديمي است زيرا قلم روايت با قلم سماع متفاوت است.

اين نسخه با قلم نسخي عادي نوشته شده، بعضي كلمات آن زير وزبر دارد وبعضي ديگر خير، كما اينكه نسخه از بعضي تصحيفات ونقائص تصحيح شده است ودر آخر آن تصريح شده است كه بر نسخه منقول عنها مقابله شده است.

اين نسخه معتمد ومؤثق است، از حركات قلم ناسخ چنين پيداست، همچنين با توجه به كثرت سماعي كه در اول وآخر اين نسخه ثبت شده است، بلكه اين سماعات در دو ورق در آخر آن قرار گرفته است، تعداد اين سماعات يازده سماع وقراءت است.

هر لوحه يا ورقي از اين نسخه مشتمل بر دو صفحه است كه مجموع صفحات آن 18 صفحه است در هر صفحه 17 سطر ومتوسط هر سطر 11 كلمه است.

اسم اين نسخه: اسم مناظره برروي جلد اين نسخه چنين آمده است:

ذكر مناظره الصادق أبي عبدالله جعفر بن محمد بن علي بن الحسين بن علي بن ابي طالب رضيالله عنهم لبعض الشيعة في التفضيل بين أبي بكر وعلي رضي الله عنهما.

ودر بالاي صفحه ووسط سطر اول از اسم كتاب مهر گردي زده كه در وسط آن نوشته است:

دارالكتب الأهلية الظاهرية و چند سطر پائين تر نوشته: دوقفُ الشيخ علي الموصلي بسفح قاسيون ودر بين آن چند سماع واجازه از يوسف بن عبدالهادي است.

در آخر مناظره اسم ناسخ آن ثبت نشده است، ولي در اول مناظره آمده است كه از طرف شيخ علي الموصلي وقف گرديده است، ودر آخر سماع ها در دو ورق آخر آمده است كه:

أن ناقلها جمعها كما وجدها: علي ابن مسعود الموصلي. اين دو احتمال را ميرساند:

1 - اينكه مناظره با توجه به سماعاتي كه در اول وآخر مناظره درج گرديده ناسخ آن كلا خود الشيخ علي الموصلي است.

اما اين احتمال رد ميشود زيرا قلم مناظره باقلم وقف كننده فرق ميكند كه بنابراين احتمال ديگر تقويت ميگردد وآن اينكه:

2 - علي بن مسعود الموصلي اين نسخه را در اختيار داشته لذا سماعات را برآن نوشته است، اين احتمال راجح تر است زيرا قلم الموصلي مشابهت به قلم سماع واجازه يوسف بن عبدالهادي دارد كه احتمالا هم عصر بوده اند.

اين نسخه الظاهريه زماني بدستم رسيد كه تحقيق مناظره از روي نسخه دوم تركيه را تمام كرده بودم كتاب را براي چاپ آماده كرده بودم، اما بعد از رسيدن نسخه الظاهريه مناسب ديدم نسخه اصلي را با آن مقابله (مقايسه) كنم كه الحمدلله در توثيق مناظره از آن استفاده كردم چنانكه فرق را در حواشي نگاشته ام.

اين مجموعه كلا 257 صفحه را در برميگيرد كه باخطوط مختلفي نوشته شده كه در بعضي موارد ناسخ مشخص نيست اسماي ناسخيني كه مشخص شده عبارتند از:

الضياء المقدسي (متوفاي 643هـ) وحافظ عبدالغني المقدسي (متوفاي 601هـ) وعلي بن سالم العرباني الحيصني (تاريخ نسخ 650هـ) كه صفحاتش از14 تا 26 سطر دارد وكلماتش از 8 تا 14 كلمه در هر سطر است.

چهارم: سماعات وقراءات موجود بر مخطوط

در اول وآخر مخطوط چندين سماع واجازه وقراءة ذكر شده است، كه همگي دلالت براهميت وتوجه آشكار علماء به اين مناظره دارد، واينك در ذيل توثيقاتي كه توانسته ام بخوانم ميآورم:

1 - الحمدلله: اين مناظره را با لفظ خودم از من مادران فرزندانم ( ...... ) ام حسن وجوهره ام عبدالله، وحلوه أم جويريه، وغزال ام عيسي، شنيده اند ............ اين سماع در روز پنج شنبه 14/ 5/889هـ صورت گرفت واجازه داده ام، وآنرا يوسف بن عبدالهادي نوشته است.

2 - براي كساني كه نامشان ذكر ميشود- كه خداوند به طاعتش توفيقشان بخشد- روايت هر آنچهـ از من روايتش با شرط معتبر در نزد اصحاب حديث جايز است اجازه دادم، يوسف بن هبة الله بن محمد بن الطفيل الدمشقي ربيع الاول 588هـ، حامدا ومصليا علي نبيه محمد وآله اجمعين.

با قلم ديگر چنين نوشته است:

تمام مناظره جعفر بن محمد عليه السلام را بر الشيخ الاصل معين الدين ابي يعقوب يوسف بن هبة الله بن الطفيل اطال الله حياته شنيده است:

الشيخ الصالح ابواسعد بن ابي الكرم بن محمد بن علي بن موسي المصعي الفارسي الأبادهي نمغوله وعبدالله بن ابراهيم بن يوسف الانصاري واين خطش است در ماه ربيع الاخر سال 588هـ در رباط الصوفيه در قاهره وصلي الله علي محمد وآله.

با قلمي كه خطش موافق خط اجازه اولي كه ذكر شد سه سطر چنين نوشته است: آنرا يوسف بن هبة الله بن محمد بن الطفيل الفقير الي رحمة لله تعالي تصحيح كرده ونوشته است، ..... حامدا ومصليا علي نبيه وآله اجمعين.

3 - در آخر مخطوط چنين آمده است: شاهدت علي الاصل المعارض به هذه النسخة ما مثاله:

تمام اين مناظره را پسر برادرم فقيه ابوعبدالله محمد بن عبدالرحمن بن عبدالواحد به احمد المقدسي، وعبدالرحيم بن علي بن احمد بن عبدالواحد بن احمد مقدسي، وعلي بن حراج بن عثمان مقدسي، وعلي بن الحق بن داود الجزري در روز دوشنبه دههم اول ماه جمادي الاخر سال 633هـ از من شنيده اند.

كتبه محمد بن عبدالواحد بن احمد المقدسي. والحمدلله وحده وصلي الله علي محمد وآله وسلم.

4 - تمام اين جزء را بر الامام العالم ضياء الدين محمد بن عبدالواحد بن احمد مقدسي در روز چهارشنبه 20/ 11/634هـ خواندم. وآنرا محمد بن عمر بن عبدالملك الدمواري نوشته است.

5 - تمام اين جزء را بالفظ خودم شيخ محمد بن صالح بن محمد النفعي وعمر بن ابي الفتح بن سعد دمشقي وشاوربن عبدالله بن محمد مقدسي، واحمد بن عبدالرحمن ابن ابوبكر مقدسي وطرخان بن نصر بن طرخان الحواراني ومحمد بن عبدالواحد بن احمد المقدسي آنرا نوشته است.

والحمدلله وحده وصلي الله علي محمد وآله وسلم.

6 - تمام اين جزء را بر شيخنا وسيدنا الامام الحافظ الضابط ضياء الدين ابي عبدالله محمد بن عبدالواحد خواندم، برادرم موسي نيز آنرا شنيد واسحاق بن ابراهيم بن يحيي آنرا نوشت اين در19/ 3/640هـ بود.

والحمدلله وحده وصلي الله علي سيدنا محمد وآله وسلم.

8 - تمام اين جزء را بر الشيخ الامام الحافظ بقية المشائخ ضياء الدين ابي عبدالله محمد بن عبدالواحد مد الله عمره در روز جمعه دهه اول ماه جمادي الأخر سال 642هـ خواندم. والحمد لله وحده.

ودر اول ورق آخر مناظره كه ورق شماره 235 است نوشته است: وصلي الله علي سيدنا محمد وعلي آله وسلم تسليما وحسبنا الله ونعم الوكيل، كتبه ابوبكر بن محمد طرخان، حامدا ومصليا علي رسوله ومسلما، نقله اجمع مما وجده علي بن مسعود الموصلي.

9 - اين مناظره را از نسخه اي كه اين نسخه با آن مقايسه شده بر شيخين الامامين العالم الزاهد العابد شمس الدين ابي عبدالله محمد بن عبدالرحيم بن عبدالواحد بن احمد بن عبدالرحمن المقدسي، والمقريء زين الدين ابي بكر محمد بن طرخان بن ابي الحسن بن عبدالله الدمشقي خواندم باسماع وقراءات آن دو (شيخ) بر الحافظ ضياء الدين ابي عبدالله محمد بن عبدالواحد بن احمد المقدسي كه ميفرمايد:

ابوالحسين عبدالحق بن عبدالخالق بن احمد بن عبدالقادر بن يوسف به ما خبرداد كه قاضي محمد بن عبدالباقي بن محمد انصاري در كتابش به آنان خبر داده است كه ابواسحاق ابراهيم بن عمر بن احمد البرمكي به آنان اجازه روايت داده است.

ميفرمايد: ابوالفتح يوسف بن عمر بن سرور القواس اجازة به آنان حديث گفته است ميفرمايد: ابوبكر بن صديق المؤدب الاصفهاني ميفرمايد: ابوبكر احمد بن فضلان بن العباس بن راشد بن حماد مولي محمد بن سليمان بن علي بن عبدالله بن العباس بن عبدالمطلب به ايشان املاء كرده ميفرمايد: احمد بن عبدالعزيز الجوهري در بصره به ما حديث گفته ميفرمايد: علي بن محمد الكندي به ما حديث گفته ميفرمايد: علي بن محمد الطنافسي به ما حديث گفته ميفرمايد خالد بن محمد لقطواني به ماحديث گفته ميفرمايد علي بن صالح به ما حديث گفته ميفرمايد:

شخصي از رافضه نزد جعفر بن محمد صادق عليه السلام آمد وگفت: السلام عليكم يابن رسول الله ورحمة الله وبركاته، بعد از رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم بهترين مردم كيست؟ آنگاه تمام مناظره را ذكر نمود ابوبكر احمد بن المُسمع الاول شنيد ودختر خواهرش خديجه بنت عبدالحميد بن محمد بن عسم را كه سه ساله بود نيز باخود حاضر كرد وهمچنين احمد بن المُسمع الثاني، ومحمد بن شيخ تقي الدين ابراهيم بن علي واسطي ومحمد بن احمد بن عبدالرحمن بن عياش السوادي الاصل آنرا شنيد.

اين سماع در روز دوشنبه اول ماه ربيع الاخر 674هـ در مدرسه ضيافيه در سفح قاسيون ظاهر دمشق المحروسه صورت گرفت ونوشته شد. وخليل بن عبدالقادر بن ابي المحارم الصوفي نيز آنرا با آنان شنيد. كتبه فقير رحمة الله: علي بن مسعود الموصلي الحلبي عفا الله عنه حامدا لله تعالي علي نعمه مصليا علي نيبه وآله ومسلما.

پـنجم: نمونه هايي از هردو نسخه مخطوط:

از اول وآخر هر مخطوط با سماعات.

ششم: اين سند نسخه الظاهريه است كه در اول آن به ثبت رسيده است. شيخ بزرگوار جليل معين الدين ابويعقوب يوسف بن هبة الله ابن محمود دمشقي ابقاه الله به ما خبر داد فرمودند: شيخ اجل عالم معتمد ابوالفرج عبدالخالق بن شيخ زاهد ابي الحسين احمد بن عبدالقادر بن محمد بن يوسف بغدادي در حالي كه برايشان خوانده ميشده وماميشنيديم در دوازدهم ربيع الاخر سال 546هـ آنرا تائيد فرمود:، وگفت: من اين مناظره را بر شيخ صالح ابي نصر عبدالرحيم بن عبيدالله بن ابي الفضل بن الحسين يزدي از اصل سماعش خواندم واز آن نقل كردم، به ايشان گفته شد قاضي ابوالحسن سعد بن علي بن بندار رحمة الله عليه در شوال 453 كتابة به شما خبر داد وايشان تائيد نمود، مي فرمايد شيخ فقيه ابوالقاسم عبدالرحمن بن محمد بن محمد بن سعيد انصاري بخاري در سفر مكه در ذي القعده سال 435هـ آنرا بر ايمان نوشت واجازه داد، فرمود: ابومحمد عبدالله بن مسافر آنرا به ما خبرداده است.

سند واسم نسخه تركيه:

هذه مناظره جعفر بن محمد الصادق رضي الله عنه مع الرافضي تصنيف شيخ وامام ابوالقاسم عبدالرحمن بن محمد انصاري بخاري قدس الله روحه آنرا فقيه ابوالقاسم عبدالرحمن بن محمد بن محمد بن سعيد انصاري بخاري در حالي روايت كرده كه در مكه حرسها الله تعالي براو خوانده ميشد.

برواية الشيخ الامام الاجل الاوحد العالم اقضي القضاة مجد الدين ابي الفتح مسعود بن حسين بن سهل بن علي بنداري اليزدي.

حاشيه: در كتب تراجم كنيت ايشان ابوالحسن آمده: مسعود بن الحسين بن سعد بن بندار يزدي حنفي موصلي آمده كه در سال 571 هجري در موصل (عراق) وفات كرد.

درمنتظم مي نويسد ايشان در سال 505 هجري متولد شده فقه آموخت وفتوي داد ونايب قاضي شد ودر مدرسه ابوحنيفه ومدرسه السلطان تدريس كرد سپس به موصل رفت مدتي درآنجا اقامت گزيد به تدريس ونيابت قضا مشغول شد.

نگا: ذيل تاريخ بغداد از ابن الدبيثي (3/ 188) شماره 1191، والمنتظم در حوادث سال ولادت ووفات ايشان، وطبقات السنية شماره 2479 وتاج التراجم شماره294.

********************************

بخش پنجم: حواشي كتاب

فضائل ابوبكر صديق

اين فرموده امام صادق عليه السلام مورد اجتماع واتفاق نظر تمام صحابه رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم قرا گرفته است هم در حيات وهم پس از وفات ايشان، وخلفاى راشدين سپس أئمه تابعين وسپس تمامى اهل قرون مفضله وتا امروز همه مسلمين بر همين عقيده هستند.

مستند ودليل اين امر همان است كه امام صادق عليه السلام در اين آيه ودر آيات ديگري از قرآن كريم ذكر كرده اند، ودليل آن از سنت وروايات صحيحه بسيار است، از جمله در صحيحين از ابوسعيد الخدرى رضى الله عنه نقل شده كه فرموده پيامبر گرامى صلى الله عليه وآله وسلم خطبه خواندند وفرمودند:

(ان الله خيّر عبدا بين الدنيا وبين ما عنده فاختار ذلك العبد ما عند الله)

«خداوند بنده اى را بين دنيا وبين آنچهـ در نزد اوست مخير گذاشت آن بنده آنچهـ را نزد خدا بود انتخاب كرد. «

راوى ميگويد ابوبكر با شنيدن اين كلمات گريست، ما تعجب كرديم كه رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم از بنده اى خبر مى دهند كه مخيّر گذاشته شده گويا رسول الله صلى الله عليه واله وسلم خودشان مخير گذاشته شده بودند، وابوبكر عالم ترين ما بود، رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم فرمودند:

(ان من أمن الناس علي في صحبته وماله ابوبكر ولو كنت متخذا خليلا غير ربي لاتخذت أبابكر خليلا ولكن أخوة الإسلام ومودته، لايبقين في المسجد باب إلا سد الا باب أبي بكر)

«از مأمون ترين مردم بر من در صحبت ودر مالش ابوبكر است واگر قرار بود غير از پروردگارم خليل ديگرى انتخاب كنم حتما ابوبكر را انتخاب مى كردم بنابراين دوستى وبرادرى اسلامى باقى است جز در ابوبكر هيچ درى در مسجد باقى نماند مگر اينكه بسته شود».

ودر حديث ابن عمر رضى الله عنهما آمده است كه فرمود: در زمان پيامبر صلى الله عليه وآله وسلم بين امتياز شمارى مى كرديم در درجه اول ابوبكر را قرار مى داديم، سپس عمر بن خطاب وسپس عثمان بن عفان رضى الله عنهم را، اين روايت را امام بخارى در صحيحش نقل كرده است، همچنين در صحيحين از أنس رضى الله عنه آمده ست كه از رسول خدا صلى الله عليه وآله وسلم پرسيده شد شما چهـ كسى را بيش از بقيه مردم دوست مى داريد؟ فرمودند: عائشه، پرسيده شد از مردان؟ فرمودند: پدرش وبدون شك كسى را كه رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم بيشتر دوست داشته باشد از همه بهتر است.

اهل بيت وابوبكر صديق

اين موضوع تنها در كتب اهل سنت نيست از طريق أئمه اهل بيت نيز به همين شكل به اثبات رسيده است بلكه از على رضى الله عنه با بيش از هشتاد طريق به تواتر ثابت شده است كه ايشان بر منبر كوفه مى فرمودند: بهترين اين امت پس از پيامبرش ابوبكر وسپس عمر است ابن تيميه در چندين جاى از منهاج السنة اين تواتر را بر اساس قاعده (التواتر عند اهل الحديث والأصول) نقل كرده است.

همچنين محمد بن حنفيه فرزند حضرت على مى فرمايد: از امير المؤمنين پرسيدم بعد از رسول خدا صلى الله عليه وآله وسلم چهـ كسى بهترين مردم است؟ فرمودند: ابوبكر گفتم: بعد از ايشان، فرمودند: عمر، ترسيدم كه بگويد عثمان گفتم: سپس شما! فرمودند: من يك فردى از مسلمانان بيش نيستم. روايت از بخارى است.

از حكم بن حجل رويات است كه گفت: از على رضى الله عنه شنيدم كه مى فرمود: (لايفضلن أحد على أبى بكر وعمر إلا جلدته حد المفتري) مبادا كسى مرا از ابوبكر وعمر برتر بداند كه او را به اندازه يك دروغگو شلاق خواهم زد.

اين روايت را امام احمد دركتاب فضائل صحابه وابن ابي عاصم در كتاب السنه آورده اند.

وبن سمان در كتابش (بين اهل البيت والصحابه) نقل ميكند كه وقتي از امام جعفر صادق در باره ابوبكر پرسيده شد فرمود: مي پرسيد در باره ابوبكر چهـ مي گويم؟ (مااقول فيه) جز خيز چيزي نميگويم (لا اقول إلا خيراً) ابوالحسين به من حديث بيان كرد وفرمود: از پدرم علي ابن ابي طالب شيندم كه مي فرمود: از رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم شنيده ام كه مي فرموند:

(ما طلعت شمس ولا غربت علي أحد بعد النبيين والمرسلين أفضل من أبي بكر)

‍» پس از پيامبران ومرسلين خورشيد بر شخصي بهتر از ابوبكر طلوع وغروب نكرده است».

سپس امام صادق فرمودند:

(لا نالني شفاعة جدي إن كنت كذبت فيما رويت لك وأني لأرجو شفاعة يوم القيامة).

اگر من به تو دروغ روايت كرده باشم خداوند مرا از شفاعت جدم ابوبكر محروم گرداند ومن شفاعت ايشان را در روز قيامت اميدوارم.

رياض النضرة محب طبري 1/ 136.

آنچهـ از ائمه اهل بيت وبزرگان صحابه در مدح ابوبكر صديق آمده بسيار زياد است تمام كتب صحاح وسنن پر است با اينكه شيعيان نخستين علي را بر شخيين ابوبكر وعمر ترجيح نمي دادند.

اما متاخرين شيعه وقتي ديدند نمي توانند چنين چيزي را بپذيرند، بلكه پذيرش اين امر بسياري از محاسبات آنها را بهم مي ريزد نه تنها از ترجيح علي بر آنان صحبت نمي كنند كه شروع به دشنام ونفرين كرده اند، كه اين خود مخالفت آشكار بانصوص واقوال وصريح علي واهل بيت واجماع تمام امت محمد صلي الله عليه وآله وسلم است. ولاحول ولا قوة إلا بالله.

فضيلت ابوبكر صديق در قرآن

اين اول آية از سورة توبه است.

واين از آياتي است كه علماي اسلام از آن بر فضليت ابوبكر صديق رضي الله عنه بر ديگر صحابه استدلال ميكنند واينكه ايشان به پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم نزديك بودند بلكه بيش از بقيه به حضرتش صلي الله عليه آله وسلم نزديك بودند، واينكه ايشان بشدت نگران رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم ودين ودعوت ايشان بود واينكه جان ومال خودش را فداي آن رسول مكرم نمود، زيرا در آيه كريمه بيان شده كه خداوند متعال با آن دو است، خداوند با همه بندگانش است اما در اينجا معيت خاصه مراد است كه ويژهـ اولياء ودوستانش است، ومقتضي نصرت وتائيد وكمك آنان است چنانكه قبل از اين به موسي وهارون عليهما السلام نيز فرموده بود (إني معكما أسمع وأري) من با شما هستم مي شنوم ومي بينم واينكه ابوبكر صديق در آن شرايط سخت ودشواري كه كافران عليه آن رسول محبوب صلي الله عليه وآله وسلم يكدست شده بودند وايشان را يكه وتنها از خانه وكاشانه شان اخراج كردند ابوبكر صديق تنها كسي بود كه ايشان را همراهي كرد وجهت ياري ونصرت ايشان با حضرتش راه هجرت در پيش گرفت.

واينكه صديق رضي الله عنه بر يار محبوب وبزرگوارش صلي الله عليه وآله وسلم مشفق ومهربان بود، ونسبت به ايشان از دشمنان ترس وهراس داشت، وبشّدت دوستشان مي داشت وبه تمام نيازهاي ايشان رسيدگي مي كرد واين أمور بر رابطه بسيار صميمانه وويژهـ اين دوستان با يكديگر وبراو اوج وشدت مودت ودوستي آنان نسبت به يگديگر دلالت مي كند.

بلكه ايشان كامل ترين نزديكترين وصميمي ترين دوست وهمدم وغمخوار رسول گرامي صلي الله عليه وآله وسلم بود، بنابراين آيه كريمه دلالت روشن وآشكار بر فضليت صديق بر ديگر صحابه رضوان الله عليهم اجمعين دارد، زيرا ايشان اين شايستگي را داشت كه مشمول اين آيه كريمه قرار بگيرد و پس از رسول گرامي صلي الله عليه وآله وسلم بهترين انسان روي زمين باشد، اين امري است كه تمامي امت اسلامي از آغاز تاكنون بر آن اجماع دارند. والحمد لله والمنة.

معيت الله متعال با ابوبكر

چون حضرت صديق رضي الله عنه نسبت به رسول مكرم صلي الله عليه وآله وسلم نگران بود مي فرمايد: وقتي پاياهاي مشركين را دم غار مشاهده كردم گفتم: اي رسول خدا اگر آنان پاهايشان را نگاه كنند ما را خواهند ديد!.

رسول گرامي صلي الله عليه وآله وسلم فرمودند: (يا أبا بكر ما ظنك باثنين الله ثالثهما) اي ابوبكر در باره دو نفري كه خداوند سوم آنها است چهـ گمان ميكني؟.

بخاري ومسلم آنرا به روايت انس بن مالك رضي الله عنه نقل كرده اند.

ومعني جمله (الله ثالثهما) خداوند سوم آنان است، معيت خاصه از سوي خداوند متعال براي بندگان مومنان واولياي خاص اوست، معيت خداوند نيز مانند بقيه صفات او تعالي با كيفيتي شايسته ذات مقدس او تعالي است كه عقل بشر از ادراك آن وصفات او تعالي واز كيفيت و چگونگي آن عاجز وناتوان است.

وهمراهي خداوند مقتضي عنايت خاص ونصرت وتأييد آنها است، واينكه او تعالي به آنان نزديك است وآنان را از هر شر وگزندي حفاظت مي كند، چهـ سعادت وافتخاري و چهـ امتياز منحصر به فردي كه براي هيچ بشري تكرار نخواهد شد.

رشك عمرفاروق به ابوبكر صديق

در اين زمينه در روايت نسائي از عمر فاروق رضي الله عنه آمده است كه روزي از ابوبكر صديق رضي الله عنه سخن بميان آمد گريست وفرمود:

«كاش تمام اعمال نيك من با يك روز از روزها يا يك شب از شبهاي او برابري مي كرد».

اما شب، منظور شبي است كه وي با رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم در سفر هجرت به غار ثور رفتند هنگامي كه به غار نزديك شدند صديق فرمود: (والله لا تدخله حتى أدخل قبلك) (از ترس اينكه مبادا به حضرتش صلي الله عليه وآله وسلم گزندي برسد) بخدا سوگند نخواهم گذاشت شما قبل از من داخل شويد، اگر گزندي باشد بايد به من برسد، وي داخل شد وداخل غار را صاف كرد وسوراخهاي اطراف آن را با تكه هاي لباسش بست دو سوراخ باقي ماند وآنها را با پاي خودش بست.

آنگاه به رسول گرامي صلي الله عليه وآله وسلم فرمود: كه داخل شوند، حضرت داخل شدند سر نازنيشان را در بغل ابوبكر گذاشتند وخوابيدند، ديري نگذشته بود كه ماري پاي ابوبكر صديق را نيش زد، اما در برابر نيش وزهرمار مقاومت كرد وحتي تكان نخورد كه مبادا يار محبوبش صلي الله عليه وآله وسلم از خواب بيدار شوند، از شدت درد اشكش بر رخسار مبارك رحمت عالميان چكيد وحضرت متوجه شدند وفرمودند: (يا ابابكر مالك؟ ) ابوبكر! ترا چهـ شده؟! فرمود: پدر وماردم فداي شما باد مرا مار گزيد. حضرتش صلي الله عليه وآله وسلم با لعاب مباركشان جاي مار گزيدگي را تر كردند كه بلا فاصله درد تسكين يافت ثم انتقض عليه البته بعدها همين مارگزديگي سبب وفات صديق گرديد.

جريان ارتداد ونقش صديق

هنگامي كه رسول گرامي صلي الله عليه وآله وسلم وفات كردند، صحرانشينان عرب (كه از محضر گرامي رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم استفاده نبرده بودند وسرسري به اسلام داخل شده بودند مرتد شدند واز پرداخت زكات انكار كردند.

حضرت صديق فرمود: (والله لو منعوني عقالا لجاهدتهم عليه) بخدا سوگند دستبند شتري را كه به پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم مي پرداخته اند از من باز دارند با آنان خواهم جنگيد، گفتم: اي خليفه رسول الله! بامردم نرمي كن وآنان را متحد نگه دار، فرمود: (أجبار في الجاهلية وخوار في الإسلام؟! ) در جاهليت قلدر بودي حالا در اسلام بزدل شدي؟! وحي در حالي قطع شد كه دين كامل گرديد من زنده باشم ودر دين نقص ايجاد شود؟!. پايان روايت نسائي.

يك داستان جالب

شبيه اين روايت حافظ بن بشران والملا عمر بن الخضر در سيرت خودش از ضبة بن مخض الغنوي نقل كرده كه گفت:

امير ما در ...... ابوموسي بود، وقتي خطبه مي خواند، پس از حمد وستايش پروردگار براي امير المومنين عمر ابن خطاب كه خليفه وقت بود دعا ميكرد، ميگويد اين كار او مرا به خشم آورد بلند شدم وگفتم:

چرا از يار وصاحبش چيزي نمي گويي؟ آيا او را از ابوبكر بهتر ميداني؟ سه هفته اين كار را تكرار كرد، آنگاه به عمر نامه نوشت واز من شكايت كرد، عمر دستور احضار مرا صادر كرد، خدمت وي حاضر شدم، مرا سرزنش كرد وفرمود:

با استاندارتان چهـ مشكلي داري؟ گفتم: اي امير المومنين الآن عرض مي كنم، او وقتي خطبه مي خواند، پس از ستايش پروردگار ودرود وسلام بر رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم براي تو دعا مي كند، اين كار مرا به خشم آورد:

از جا بلند شدم وگفتم: چرا از ابوبكر چيزي نمي گويي آيا عمر را از ابوبكر بهتر مي داني؟! سه هفته اين عمل به همين صورت تكرار شد، وآنگاه از من نزد شما شكايت كرد.

مي گويد: ناگهان عمر شروع به گريه كرد وبه قدري گريست كه دلم برايش سوخت آنگاه فرمود:

(أنت والله أوثق منه وأرشد) بخدا قسم تو از او معتمدتر وعاقلتري، (فهل أنت غافر لي ذنبي يغفر الله لك) خداوند ترا ببخشد آيا تقصير مرا مي بخشي؟ گفتم: اي امير المومنين خداوند تقصير ترا ببخشد آنگاه شروع به گريه كرد وهمچنان مي گريست ومي فرمود:

(والله لليلة من أبي بكر خير من عمر) بخدا قسم يك شب ابوبكر از تمام زندگي عمر بهتر است.

داستان شب هجرت

آنگاه داستان شب غار را تعريف كرد واز جمله فرمود: رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم دوشبانه روز برسر انگشتان پاراه مي رفتند تا اينكه پاهاي مبارك شان ............... وقتي ابوبكر ديد كه پاهاي نازنين رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم .................. ايشان را بركول خود حمل كرد ودر حاليكه بشدت احساس خستگي مي كرد ادامه داد تا اينكه به دم غار رسيدند.

آنگاه فرمود: قسم به ذاتي كه ترا به حق فرستاده قبل از من داخل نخواهي رفت، اگر گزندي در انظار باشد بايد قبل از شما به من برسد.

داخل شد و چيزي نيافت ايشان را حمل كرد وداخل غار برد، غار سوراخهايي داشت كه مسكن مارها وعقرب ها بود، ايشان از ترس اينكه مبادا به رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم آسيبي برسد با پايش سوراخها را بست مارها وعقربها يكي پي ديگري شروع به گزيدن پاي صديق نمودند، اشكها از چشم ايشان جاري بود ......

تا آخر حديث.

ودر حديث انس بن مالك آمده كه وقتي صبح شد رسول گرامي صلي الله عليه وآله وسلم فرمودند: ابوبكر پيراهنت كجاست؟! ايشان جريان را براي حضرت تعريف كرد، رسول گرامي صلي الله عليه وآله وسلم دستان نازنينشان را بلند كردند وفرمودند:

(اللهم اجعل أبا بكر في درجتي يوم القيامة). خدايا! ابوبكر را در روز قيامت در درجه من قرار بده.

خداوند وحي فرمود: وخبر داد خداوند دعاي ترا استجابت كرد.

حلية الأولياء أبو نعيم أصفهاني 1/ 33، صفوة ابن جوزي 1/ 240 وآثار ديگر شبيه اين روايت را در الرياض النضره از ابن محب الطبري 1/ 104 نيز ملاحظه فرمائيد.

اگر ترس آن نبود كه پاورقي بيش از حد طولاني شود مطالب مذكور را نقل مي كردم تا شايد خداوند بدخواهان يا درست تر بگوئيم ناآگاهان با شخصيت اين يار جاني رسول الله عليه وآله وسلم را هدايت كند.

دروغ صدقه دادن انگشتر در نماز

اين آيه 55 از سوره مائده است ادعاي اين آقا كه مي گويد اين آيه در باره علي ابن ابي طالب رضي الله عنه نازل شده واينكه ايشان در حالت ركوع انگشتر خود را صدقه داده ادعاي باطل است كه نه از روي سند درست است ونه از روي متن.

زيرا علماء تقريبا اجماع دارند كه اين آيه اختصاصا در بارة علي ابن ابي طالب رضي الله عنه نازل نشده است وهمچنين اجماع دارند كه علي ابن ابي طالب رضي الله عنه هرگز سرنماز انگشتري را صدقه نداده است، كما اينكه اجماع واتفاق نظر دارند كه داستان صدقه دادن علي در نماز يك داستان دروغ وساختگي است. ملاحظه فرمائيد. منهاج السنة 7/ 11.

سبب نزول آيه چيزي ديگري است، وآن امر به موالات مومنين ونهي از موالات كفار اعم از يهود ومنافقين وديگران است، مانند ابن ابي واين هنگامي بود كه عباده ابن صامت رضي الله عنه از يهود اعلان بيزاري كرد وگفت:

أتولي الله ورسوله والذين آمنوا.

دوستي من با خدا ورسول ومومنان است لذا آيات كريمه ذيل نازل شد:

(يا أيهاالذين آمنوا لا تتخذوا اليهود والنصاري أولياء) تا (إنما وليكم الله ورسوله والذين آمنوا الذين يقيمون الصلاة ويؤتون الزكاة وهم راكعون).

اين مطلب همچنين از عبدالله بن سلام وغيره از صحابه پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم نيز روايت شده است.

بنابراين مصداق اول آيه كساني هستند كه آيه در باره آنان نازل شده سپس بقيه صحابه پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم كه به آن عمل كردند، وسپس بقيه مومناني كه به آنان اقتداء كردند هيچ دليلي وجود ندارد كه آيه اختصاص به علي رضي الله عنه داشته باشد.

ابوبكر نيز مصداق آيه زكات در ركوع

ادعاي آقايان مبني بر صدقه علي در ركوع را ثعلبي بدون سند در تفسيرش ذكر كرده ومعروف است كه ثعلبي روايات ضعيف وجعلي بسيار نقل مي كند.

با اين وجود همين ثعلبي در ذيل اين آيه قول ديگري نيز نقل كرده كه آيه در باره ابوبكر صديق رضي الله عنه نارل شده است.

واز عبد الملك نقل مي كند كه از ابوجعفر (امام باقر عليه السلام) در باره تفسير آيه پرسيدم فرمود: همه مؤمنان مرادند، (هم المؤمنون) گفتم: بعضي مي گويند: مقصود آيه علي ابن ابي طالب است، فرمود: علي نيز جزو مؤمنان است.

شيخ الاسلام ابن تيميه در منهاج السنه در چندين جاي از جمله 7/ 11 - 31 بانوزده دليل استدلال رافضه مبني بر اختصاص آيه مذكور به علي ابن ابي طالب را رد كرده است ودر 2/ 30 با نه دليل، ودر 3/ 404، با اين توضيح كه حتي خود سدي كه متهم نيز هست وداستان صدقه انگشتر در ركوع را نقل كرده اختصاصا آيه را به علي منحصر نكرده است بلكه علي رضي الله عنه را در ضمن عموم مؤمنان شمرده كه آيه كريمه شامل حالشان مي شود.

همچنين حديثي كه از پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم نقل كرده كه:

(الحمد لله الذي جعلها في وفي أهل بيتي) در هيچ كتاب حديثي نيافتم وبعيد نيست كه از طرف روافض جعل شده باشد، كه البته اين عادتشان است: (والشيء من معدنه لا يستغرب).

روايتي از امام جعفر صادق

اينكه امام صادق عليه السلام آيه مذكور را رها كرده وبه آيه ديگري روي آوردند گويا از باب تنزل با خصم است كه از اساليب معروف مناظره است كه امروز بكار گرفته مي شود.

از پدر حضرت صادق امام باقر رضي الله عنه در اينجا جواب مفصل وباسندي در جواب اين مرد نقل شده است.

امام ابن أبي حاتم رازي در تفسيرش با سند متصل از عبدالملك ابن ابي سليمان نقل مي كند كه گفت: از ابوجعفر محمد بن علي در باره اين آيه پرسيدم فرمود:

(هم الذين آمنوا) گفتم: درباره علي نازل شده فرمود: علي نيز از جمله مؤمنان است.

همچنين از سدي وديگر تابعين نيز اين مطلب ثابت شده است ابن تيميه از تفسير ابن ابي حاتم ابن مطلب را در منهاج السنة 7/ 15 نقل كرده است.

فاتح نهاوند

اين كلمه در تمام نسخه ها به همين صورت آمده است، واين تعجب آور است، زيرا نهاوند يكي از شهرهاي مهم ايران است، وتا آن زمان هنوز ايران فتح نشده بود، بلكه در زمان عمر فاروق رضي الله عنه فتح گرديد، واين امر در نزد تمام سيره نويسان مشهور است كه اولين لشكر جهاد عليه مرتدين را حضرت صديق خودش فرماندهي مي كرد، بعدا حضرت خالد ابن وليد را فرمانده انتخاب كرد زماني كه طليحه أسدي از قبيله بني أسد در كنار چشمه معروف آنان نزديك حائل ادعاي نبوت كرد.

قاطعيت صديق

اصل اين حديث با روايت ابوهريرة رضي الله عنه در صحيحين وغيره آمده است، از جمله اينكه: هنگامي كه پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم وفات كردند وابوبكر زمام امور را بدست گرفت وبسياري از صحرانشينان عرب مرتد شدند.

عمر رضي الله عنه خطاب به ابوبكر فرمود: چگونه با مردم مي جنگي در حاليكه رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم فرموده اند:

(أمرت أن أقاتل الناس حتي يقولوا لا إله ألا الله فمن قالها فقد عصم مني ماله ونفسه إلا بحقه وحسابه علي الله)

فرمود: بخدا قسم با هركسي كه بين نماز وزكات فرق بگذارد خواهم جنگيد، زيرا زكات حق مال است بخدا سوگند اگر يك عناقي ودر روايتي عقالي (= دست بند شتر) كه به پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم مد پرداخته اند از من باز دارند هر آينه با آنان خواهم جنگيد.

عمر رضي الله عنه ميفرمايد: بخدا قسم تا خداوند سينه ابوبكر رضي الله عنه را منشرح (= مطمئن) ساخت دانستم كه او بر حق است.

حديث الفاظ بسيار ديگري نيز دارد.

آنچهـ دانشمندي ومديريت وقاطعيت صديق رضي الله را تأئيد مي كند اين است كه اجماع مسلمين ودر رأس آنان صحابه پيامبر رضي الله عنهم اين كردار حكميانه وشجاعانه صديق را تأئيد كرده است.

پاداش ابوبكر صديق

اين نص است كه منظور از كساني كه خداوند را دوست مي دارند وخداوند آنانرا دوست مي دارد صديق ويارانش هستند، كه با مرتدين ومانعين زكات به جهاد پرداختند كه امير المؤمنين علي رضي الله عنه نيز اين امر را تائيد مي فرمايد.

ابن جرير طبري در تفسيرش (/411) از مثني از عبد الله بن هاشم از سيف بن عمر از ابي روق از ضحاك از ابي أيوب از علي رضي الله عنه روايت مي كند كه در باره آيه كريمه:

(يا أيها الذين آمنوا من يرتد منكم عن دينه) فرمود: كه (علم الله المؤمنين) خداوند مؤمنين را مي شناخت:

(ووقع معني السؤ علي الحشد الذي فيهم من المنافقين) معني ارتداد در آيه در باره منافقين است وكساني كه خداوند در باره آنان اگاهست كه مرتد مي شوند لذا فرمود: (يا أيها الذين آمنوا من يرتد منكم عن دينه فسوف يأتي الله) «اي مؤمنان كسي كه از شما از دينش مرتد شود بزودي خداوند جايگزين مي كند بجاي كساني كه مرتد مي شوند (بقوم يحبهم ويحبونه) «كساني را كه آنانرا دوستان مي دارند وآنان نيز او را دوست مي دارند» يعني ابوبكر ويارانش رضي الله عنهم أجمعين.

قتاده وحسن بصري وضحاك وابن جريج نيز همين تفسير را نقل كرده اند.

بدون شك كساني كه با مرتدين جنگيدند ابوبكر وديگر صحابه رضوان الله عليهم أجمعين بودند، واينان از كساني هستند كه خداوند را دوست مي دارند وخداوند نيز آنان را دوست مي دارد، كه اينها اولي ترين وشايسته ترين كساني هستند كه اولين مصداق آيه كريمه قرار مي گيرند.

ونيز گفته شده مصداق آيه اشعريهاي يمن هستند كما اينكه گفته شده مصداق آيه انصار هستند وحقيقت اين است كه آيه كريمه همه اينها را شامل مي شود، زيرا همه اينها با مرتدين جنگيده اند، در قدم اول به مرتدين عرب جنگيدند وسپس با ديگر كافران أعم از مجوسيان ومسيحيان روم وغيره در هر صورت صديق رضي الله عنه جزء اولين كساني است كه مصداق آيه كريمه قرار مي گيرد.

علي محوري چرا؟!

ادعاي اينكه اين آيه اختصاصا در باره علي نازل شده درست نيست بخصوص به شكلي كه اين مرد ذكر كرده كه ايشان چهار درهم يا چهار دينار نفقه كرده است، كه آنرا عبد الرزاق ابن ابي حاتم واين جرير وطبراني از ابن عباس نقل كرده است.

هميچنين از ابن عباس رضي الله عنه روايت است كه آيه در باره عبدالرحمن ابن عوف رضي الله عنه نازل شده كه مبالغ زيادي براي اصحاب صفه فرستاد وعلي در نيمه شب يك سبد خرما فرستاد چنانكه ابن منذر وغيره آنرا نقل كرده است.

كما اينكه نقل كرده كه آيه كريمه در باره عثمان ذي النورين وعبدالرحمن بن عوف نازل شده كه هر دو جيش العسره (لشكر سي هزار نفري مجاهدين اسلام كه به رهبري خود رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم عازم تبوك گرديد) را تأمين كردند.

اما آنچهـ مشهور است وروايت شده اين است كه آيه در باره كساني نازل شده كه اسبهاي جهادي راه خدا را علف مي دهند چهـ آناني كه عملا در جهاد هستند يا اينكه اسبان را براي جهاد آماده مي كنند، چنانكه ابن كثير در تفسيرش آنرا نقل كرده است.

منظور اين است كه آيه كريمه اختصاصا در باره كسي نازل نشده است، بلكه اسباب نزول آن فراوان ذكر شده است، واين عام است در باره همه كساني كه بنوعي در راه خدا خرج مي كند شب يا روز، پنهان يا آشكار، پس هر كس به آن عمل كرده مشمول آيه كريمه قرار گرفته است چهـ علي چهـ عثمان چهـ صديق و چهـ غير آنان رضي الله عنهم أجمعين.

بنابراين آيه كريمه از ويژگيهاي علي نيست بلكه صحابه ديگر رضي الله عنهم نيز كه چهـ بسا در انفاق وخرج در راه خدا از علي پيشي گرفته اند آيه شامل حال ِآنان نيز مي گردد:

مانند عثمان رضي الله عنه كه در بسياري موارد به قدري در راه خدا خرج كرده كه كسي ياراي رقابت با ايشان را نداشته است، مانند خريدن بئر رومه، تجهيز جيش العسره كه هزار شتر با سلاح وبارش را در راه خدا داد، ونيز انفاق بي دريغ عبدالرحمن ابن عوف وخرج كردن عمر نصف مالش را.

واز همه برتر خود ابوبكر رضي الله عنه بود كه شاخص ترين چهره هاي صحابه بي بضاعت رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم مانند بلال وخباب وغيره را با پول خودش خريد واز بردگي آزاد كرد، در غزوه تبوك تمام مالش را در راه دين خدا ونصرت شريعت رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم داد.

كما اينكه انصار نيز مشمول آيه كريمه قرار مي گيرند كه از صفات بارزشان در قرآن كريم انفاق ذكر شده است:

(وَالَّذِينَ تَبَوَّأُوا الدَّارَ وَالْأِيمَانَ مِنْ قَبْلِهِمْ يُحِبُّونَ مَنْ هَاجَرَ إِلَيْهِمْ وَلا يَجِدُونَ فِي صُدُورِهِمْ حَاجَةً مِمَّا أُوتُوا وَيُؤْثِرُونَ عَلَى أَنْفُسِهِمْ وَلَوْ كَانَ بِهِمْ خَصَاصَةٌ). الحشر: 9

«و (نيز) كساني راست كه پيش از آنان در دارالاسلام جاي گرفتند وايمان (نيز) در دلشان جاي گرفت كساني را كه به سوي انان هجرت كنند دوست مي دارند ودر دلهاي خود از انچهـ (به مهاجران) داده اند احساس نيازي نكنند و (ديگران را) برخودشان - ولو نيازمند باشند - ترجيح مي دهند».

پس هيچ مانعي نيست كه آيه كريمه ديگران را نيز شامل شود. اما مشكل اينجاست كه بعضي از مطالعه وتحقيق و پذيرش دلائل صريح قرآن وسنت وعقل طفره مي روند واصرار دارد موضع ضعيف و چهـ بسا خلاف واقع خودشان را حتي با دلائل واهي ثابت كنند اما از پذيرش دلائل روشن وقطعي ونصوص فراوان ومتواتر ابا مي ورزند.

اما حال عموم اينطور نيست آنها عده بسيار اندكي هستند عموما مردم در پي تحقيق و پژوهش و پذيرش حق هستند واين جاي خوشبختي است.

گواهي امام صادق

اين آيه كريمه جواب بخش قبلي است كه فرمود: (فأما من أعطي) تا آخر آيات كه امام صادق رحمت الله عليه عليه مي فرمايد: در باره جد بزرگوارش صديق رضي الله عنه نازل شده است، واين كاملا درست وبر حق است، زيرا صديق رضي الله عنه از كساني است كه فعل شرط در آنان متحقق گرديده است كه ايشان نه تنها چيزي كه خداوند به انفاق آن امر فرموده داده است، بلكه علاوه برآن نيز نافله بسيار در راه خدا انفاق كرده است، زيرا ايشان از بزرگترين پرهيزگاران بود، وبه تمام معني «صدق بالحسني» را عنييت بخشيده است.

گر چهـ ظاهر سياق آيات مختص به ابوبكر صديق رضي الله عنه نيست بلكه هر كسي به آن عمل كند مشمول آيه كريمه قرار مي گيرد وصديق بحمدلله از آنان است، ودر نزد علماء همين تفسير معتبر است كه اگر بخواهند براي صفات مذكور در اين آيه موصوف تعيين كنند موصوف اول صديق اكبر است.

همچنانكه از عموم آيات بر مي آيد هر مؤمني مي تواند مشمول آيات كريمات قرار گيرد اما امام صادق عليه السلام شخص ابوبكر صديق را در اينجا تعيين فرموده است به قرينه آياتي كه به دنبال مي آيد، واين تعيين كاملاً درست است البته اختصاص به ايشان ندارد كه بقيه را شامل نشود، كساني هم كه از علماء بطور كلي تعيين را نپذيرفته اند، تعيين مشخص را رد كرده اند، ونه تعيين مصداق يا اولين مصداقها را.

به عبارت ديگر انحصار را نپذيرفته اند كه بگوييم فلان آيه (بويژهـ آيه هايي كه مي تواند عموميت داشته باشد) انحصارا در باره فلاني است.

تفسير رسول خدا

در تفسير اين آيات، احاديث صحيحي نيز در صحيحين آمده است كه امير المؤمنين علي رضي الله عنه فرمود:

براي تشيع جنازه اي در بقيع غرقد بوديم كه پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم تشريف آوردند ونشستند ما نيز دور وبر حضرت نشستيم سپس فرمودند:

(ما منكم من أحد ما من نفس منفوسة إلا كتب مكانها من الجنة والنار وإلا كتب شقية أو سعيدة)

«هيچ احدي از شما نيست هيچ نفس كشنده اي نيست مگر اينكه جايگاهش در بهشت ودوزخ نوشته شده است، ومگر اينكه نوشته شده است كه بدبخت است يا خوشبخت.

«مردي گفت: اي رسول خدا! آيا به تقديري كه بر ايمان نوشته شده اكتفا نكنيم وعمل را فرو نگذاريم؟ پس كسي كه از ما جزو اهل سعادت وخوشبختي باشد به سوي عمل اهل سعادت راه مي يابد، وكسي كه از ما جزو اهل شقاوت وبدبختي باشد به سوي عمل اهل شقاوت روي مي آورد.

رسول گرامي صلي الله عليه وآله وسلم فرمودند:

(اما اهل السعادة فيسيرون لعمل السعادة اما اهل الشقاوة فيسيرون لعمل الشقاوة)

سپس اين آيات كريمه را تلاوت فرمودند:

(فاما من أعطي واتقي …. للعسري).

اجماع اهل تفسير

حافظ ابن كثير در تفسير اين آيه از چندين نفر از مفسرين نقل كرده كه گفته اند اين آيه در باره ابوبكر صديق رضي الله عنه نازل شده است، حتي بعضي اجماع مفسرين را در اين باره نقل كرده وگفته بدون شك ابوبكر هم در مفهوم اين آيه داخل است وهم شايسته ترين فرد امت است كه مي تواند مصداق اول عموم آيه كريمه قرار گيرد.

زيرا لفظ آيات لفظ عموم است وصديق رضي الله عنه از همه امت پيشگام تر ودر داشتن صفات مذكوره در آيات وديگر صفات حميده از همه سابقه دار تراست زيرا ايشان صديق و پرهيزگار وخوش اخلاق وشجاع وسخاوتمند بود ودر خرج كردن مالش در راه اطاعت الله ونصرت وياري رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم بسيار دست بازي داشت، چقدر پولهاي بي شماري در راه كسب رضاي پروردگارش خرج كرد، كسي نبود كه بر ايشان منت واحساني داشته باشد بلكه ايشان بود كه حتي بر سرداران وروساي قبايل احسان مي كرد.

لذا به عروه ابن مسعود كه سردار قبيله ثقيف بود در روز صلح حديبه فرمود:

اعصص نطير اللات أنحن نفر عنه وندعه؟ قال لابي بكر: لولا يدٌ لك عندي لم أجزك بها لاجبتك.

روايت از بخاري است.

يك ويژگي منحصر به فرد ابوبكر صديق

همچنين در صحيحين آمده است كه رسول گرامي صلي الله عليه وآله سلم فرمودند:

كسي كه در عدد از يك نوع از چيزها در راه خدا انفاق كند از درهاي بهشت فراخوانده مي شود: اي بنده خدا اين خيرات، پس كسي كه از اهل نماز باشد از در بهشت فراخوانده مي شود وكسي كه از اهل جهاد باشد از در جهاد فراخوانده مي شود، وكسي كه از اهل صدقه باشد از در صدقه فرا خوانده مي شود وكسي كه از اهل روزه باشد از در ريان فرا خوانده مي شود.

ابوبكر عرض كرد: ما علي هذا الذي يدعي من تلك الأبواب من ضرورة وعرض كرد (اي رسول خدا) آيا كسي هست كه از تمام اين در ها فراخواند شود؟ فرمودند:

(نعم وأرجو أن تكون منهم يا أبوبكر) بله واميدوارم كه تو از آنان باشي اي ابوبكر.

كما اينكه ابوبكر صديق رضي الله عنه در آزاد كردن بعضي پيشگامان صحابه رضي الله عنهم كه برده بودند وبعضي سرداران صحابه كه جزو اولين كساني بودند كه مسلمان شدند، نيز احسان ومنت فراوان دارد كما اينكه هر جا نيازمند وحاجتمندي بود ايشان به وي كمك مي كردند.

ويژگي انحصاري ديگر ابوبکر صديق

اينجا جمله تجلل بالعباء استعمال شده كه معني تجلل استتر است يعني از فقر خودش را در عبايش پيچانده بود واين مطلبي است كه امام صادق عليه السلام ذكر كرده از عايشه صديقه بنت صديق رضي الله عنهما محبوبه رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم نيز نقل شده است،.

چنانكه ابوحاتم باسندش از ام المؤمنين رضي الله عنها نقل مي كند كه فرمود:

(أنفق أبوبكر علي النبي صلي الله عليه وآله وسلم أربعين الفاً)

ابوبكر چهل هزار بر پيامبر صلي الله عليه وآله سلم خرج كرد.

همچنين از عروه ابن زبير رضي الله عنه روايت است كه گفت: ابوبكر هنگامي كه مسلمان شد چهل هزار سرمايه داشت كه همه آنرا بر رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم ودر راه خدا خرج كرد.

واز اسماء بنت ابوبكر رضي الله عنه روايت است كه فرمود: هنگامي كه رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم به قصد هجرت خارج شدند ابوبكر رضي الله عنه نيز با ايشان براه افتاد.

ابوبكر تمام مالش را كه در اين وقت پنج يا شش هزار بود همه را برداشت وهمراهش برد، جدم ابوقحافه كه چشمانش را از دست داده بود به خانه آمد وگفت: بخدا سوگند طوري كه من احساس مي كنم او همه مالش را با خودش برده است!.

گفت: خير پدرجان، او براي ما مال بسياري گذاشته است، مي گويد آنگاه مقداري ريگ جمع كردم ودر طاقچهـ اي كه معمولا پدرم پولها را مي گذاشت گذاشتم وبر روي آنها پارچهـ اي كشيدم، آنگاه دست پدر بزرگم را گرفتم وگفتم: ببين پدرجان اينها را دست بزن كه چقدر مال زيادي گذاشته ورفته است!.

دستش را بروي ريگها بردم واو در حاليكه ريگها را ته وبالا مي كرد مي گفت:

(لا بأس إذ قد ترك لكم هذا فقد أحسن وفي هذا بلاغ لكم).

اشكالي ندارد اگر اين همه مال براي شما گذاشته كار خوبي كرده است اين مبلغ براي شما كافي است اين درحالي بود كه هنوز ابوقحافه مسلمان نشده بود اسماء مي گويد: خير بخدا سوگند هيچ چيزي براي ما نگذاشته بود من فقط خواستم پيرمرد را مطمئن كنم.

ابن اسحاق در سيره النبي وابن محب طبري آنرا نقل كرده اند.

منافاتي بين دو روايت نيست روايت چهل هزار هنگام مسلمان شدن است واين هنگام هجرت، لذا پيامبر گرامي صلي الله عليه وآله وسلم فرمودند:

(إن من آمن الناس علي في صحبته وماله أبوبكر ولو كنت متخذا من أهل الارض خليلاً لاتخذت أبابكر خليلاً ولكن أخوة في الاسلام ومودته).

متفق عليه به روايت ابوسعيد خدري رضي الله عنه.

ودر مسند احمد وبعضي كتب سنن با روايت ابوهريره رضي الله عنه آمده است كه رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم فرمودند:

(ما نفعني مال قط ما نفعني مال أبي بكر).

هيچ مالي به اندازه مال ابوبكر به من نفع نرساند، راوي مي گويد ابوبكر باشنيدن اين كلمات به گريه افتاد وعرض كرد:

هل انا ومالي إلا لك يا رسول الله؟

اي رسول خدا! مگر غير از اين است كه من ومال من از شما هستيم.

درباره انفاق ابوبكر رضى الله عنه وبيان فضل ايشان بويژهـ در اين بعد روايات صحيحه متواتر است اگر مطلب طولانى نمى شد با تفصيل بيشترى در اين زمينه سخن مى گفتيم، ولى يك مطلب در اين زمينه كافي است وآن اينكه از ميان تمام صحابه واهل بيت پيامبر صلى الله عليه وآله وسلم ابوبكر يگانه شخصيتى است كه تمام مالش را بر رسول خدا ودعوت ونصرت ويارى دين خدا خرج كرده است.

چنانكه ابو داود وترمذى روايت مى كنند وامام احمد در مسند وديگران نيز آنرا صحيح گفته اند.

مسابقه ايمان

از عمر فاروق رضى الله عنه روايات است كه فرمود: رسول خدا صلى الله عليه وآله وسلم به ما دستور دادند كه در راه خدا انفاق كنيم.

از قضاء من هم نسبتا مال زيادى در اختيار داشتم گفتم: امروز فرصت است كه از ابوبكر سبقت گيرم بنابراين نصف مالم را آوردم رسول خدا صلى الله عليه وآله وسلم پرسيدند: براى خانواده ات چهـ گذاشتى؟ گفتم: همين مقدار، ابوبكر تمام مالش را آورد وقتى رسول خدا صلى الله عليه وآله وسلم از ايشان پرسيدند ما أبقيت لأهلك؟ فرمود:

أبقيت لهم الله ورسوله گفتم: لا أسابقك إلى شيء أبدا.

ديگر نخواهم توانست از شما سبقت بگيرم، اين روايت از مسند البزار است وسندش حسن وبا مجموع شواهدش صحيح لغيره است.

اسماي گرامي الله متعال

العلى الأعلى دو اسم از اسماى مقدس پروردگار است چنانكه در آخر آية الكرسى آمده است (وهوالعلى العظيم).

وهمچنين مى فرمايد: (سبح اسم ربك الأعلى).

واين هر دو اسم دلالت برعلو مطلق پروردگار دارد علو شأن وعظمت، علو قهر وغلبه، وعلو ذات مقدسش بر ساير مخلوقاتش با استواى بر عرش خويش، واين از صفات ذاتى خداوند است كه همواره بر وى قائم است از ازل بوده وتا أبد خواهد بود.

البته به گونه اى كه شايسته ذات پاك حضرت حق باشد فقد صفات كمال را براى وى ثابت كند واز نسبت هر گونه نقصى اعم از تشبيه وتعطيل وتجسيم ذات مقدس او تعالى به دور باشد.

جبرئيل وابوبكر صديق

ابن حديث اين عمر رضى الله عنهما است كه فرمود: خدمت پيامبر صلى الله عليه وآله وسلم بودم وابوبكر نيز خدمت حضرت بود او (ابوبكر) عبايى پوشيده بود كه از چندين جاء جلو سينه اش را گره زده بود.

جيريل فرود آمد وعرض كرد:

اى محمد مالى آرى ابابكر عليه عباءة قد خلها في صدره بخلال؟ فرمودند: (ياجبريل انقف ماله على قبل الفتح) اى جبريل او تمام مالش را قبل از فتح مكه براى من خرج كرده است عرض كرد كه خداوند به تو سلام مى رساند آنگانه بقيه حديث را ذكر كرد.

اين حديث را بغوى در تفسيرش (8/ 34) نقل كرده اما چنانكه ابن كثير در تفسيرش (4/ 308) ذيل آية (لايستوي منكم من أنفق من قبل الفتح وقاتل) ذكر مى كند سند اين روايت از اين وجه ضعيف است.

اين حديث از طرق ديگرى نيز روايت شده است چنانكه حافظ ابوعبدالله محمد بن محمد الفضائلى رازى در نزهة الأبصار وحافظ ابن عبيد وصاحب الصحبة ذكر كرده اند وابن محمد طبرى از آنان در رياض النضره (1/ 132) باب ذكر اختصاصه بمواساة النبي صلى الله عليه وآله وسلم لنفسه وماله وهمچنين ابونعيم رحمة الله عليه آنرا نقل كرده است.

نص وسياق آيه آشكار است كه صديق از پروردگارش راضى و پروردگارش نيز از او راضى است.

تفاخر در حق

از اسباب نزول آيه چنانكه عبدالرزاق صنعانى مرسل از حسن وشعبى نقل مى كند آيه در باره على وعمويش عباس رحمه الله عنهما نازل شده است.

از طريق ديگرى نيز نقل شده چنانكه بن جرير طبرى با سند خودش از محمد بن كعب القرظي روايت مى كند كه گفت: طلحه ابن شيبه از بنى عبدالدار وعباس ابن عبدالمطلب وعلى ابن ابى طالب تفاخر كردند.

طلحه گفت: من كليد دار خانه كعبه هستم كه اگر بخواهم مى توانم در آن بخوابم.

عباس گفت: من مسئول خدمت وآبرسانى حجاج هستم اگر بخواهم مى توانم در مسجد بخوابم.

على فرمود: نمى دانم شما چهـ مى خواهيد ثابت كنيد، من شش ماه پيش از بقيه مردم به طرف قبله نماز خواندم من در حال جهادم اينجا بود كه خداوند آيه را نازل فرمود.

اين آثار مرسل دليل بر فضائل سبقت على رضى الله عنه به اسلام است، وبدون شك او از كسانى است كه به خداوند وروز آخرت ايمان آورده ونماز را برپاى داشته است بنابر اين او از اين جهت از طلحه وعمويش عباس سبقت دارد.

اما از آنجايى كه العبرة بعموم الفظ لابخصوص السبب عموم آية كريمه بقيه صحابه رضى الله عنهم كه اين صفت-ايمان به خدا وقيامت واقامه نماز- در آنان تحقق يافته را نيز شامل مى شود.

كما اينكه كسانى كه سابقه بيشتري از على در ايمان داشته اند مانند ابوبكر را نيز شامل مى گردد، وآيه چنانكه بر فضيلت على رضى الله عنه دلالت دارد به فضيلت ابوبكر وعمر به طريق اولى دلالت دارد. وبطور كلى تمام كسانى كه اين صفات را دارا هستند را شامل مى شود، زيرا مطلب خاصى در آيه نيست كه على اختصاصا به آن متصف باشد وساير صحابه نباشند.

شأن نزولي ديگر

سبب نزول ديگري نيز آية كريمه دارد كه از اولى صحيح تراست در حديث صحيح مرفوع آمده است كه امام مسلم با سند خودش از نعمان ابن بشير انصارى رضى الله عنهما روايت مى كند كه فرمود:

كنار منبر رسول الله صلى الله عليه وسلم بودم كه:

مردى گفت: بعد از مسلمان شدن اگر جز آب دادن حجاج ديگر هيچ كارى نكنم برايم كافى است.

ديگرى گفت: بعد از مسلمان شدن اگر جز آباد كردن مسجد الحرام هيچ كار نكنم برايم كافى است.

سومى گفت: جهاد في سبيل الله بهتر از اعمالى است كه شما گفتيد.

عمر رضى الله عنه آنان را باز داشت وفرمود: صداى خودتان را در نزد منبر پيامبرصلى الله عليه وآله وسلم بلند نكنيد- روز جمعه بود- هر گاه نماز جمعه تمام شد خدمت پيامبر صلى الله عليه وآله وسلم مى روم ودر آنچهـ اختلاف كرديد برايتان مى پرسم. اينجا بود كه خداوند متعال آيه نازل فرمود:

(أجعلتم سقاية الحاج .... لايستوون عندالله).

از فضائل عمر فاروق

البته بهتر از اين فضليت براى عمر فاورق رضى الله عنه ثابت است وآن اينكه در چندين مورد قرآن كريم موافق رأى ايشان نازل شده است:

مانند دو ركعت تماز مقام ابراهيم، وحكم حجاب، وحكم اسراى بدر وترك نماز جنازه بر منافقين وغيره كه تقريبا به بيست مورد مى رسد كه مجموعه آنها را شيخ عبدالفتاح راوه المكى در كتابش:

(الكوكب الأغر في موافقات عمر للقرآن والتورات والأثر) اولا آنها را به نظم يا شعر در آورد وآنگاه شرح كرده است.

ايمان بي مثال ابوبكر صديق

حضرت صديق رضى الله عنه به گفته مؤمن آل فرعون استدلال كرده چنانكه خداوند درسوره غافر آنرا بيان فرموده است:

(وقال رجل مؤمن ..... مسرف كذّاب).

وابوبكر رضى الله عنه از نظر ايمان وجهاد كاملتر از مؤمن آل فرعون است زيرا كه ايشان هيچگاه ايمان خودش را پنهان نكرد بلكه ايمان وتصديق به خدا ورسول در نزد همگان بويژهـ مردم مكه آنزمان مشهور وزبانزد خاص وعام بود، واين مطلبى كه امام صادق عليه السلام بيان فرمود:

كه صديق رضى الله عنه اولين مجاهد راه خدا واولين مدافع از پيامبر بزرگوار اسلام صلى الله عليه وآله وسلم بود:

عالم ومحدث ومورخ بزرگ مغرب زمين أبوعمر ابن عبدالبر (ت463هـ) در كتاب معروفش الاستيعاب باسند خودش، وابن اسحاق (متوفي بين 150 تا 153هـ) سيره نويس معروف وديگران از حديث عائشة واسماء رضى الله عنهما نقل كرده اند كه در آن آمده است:

هنگامى كه ابوبكر را حين دفاع از پيامبر و پيش ما باز گشت چنان آسيب ديده بود وله شده بود كه هر جاى بدنش را دست مى زد پوست بدن حركت مى كرد واو همواره ورد زبانش «يا ذا الجلال والإكرام» بود.

اصل اين حديث در صحيح بخارى در كتاب تفسير است با روايت عروه ابن زبير رضى الله عنهما آمده است كه گفت:

از عبدالله بن عمر رضى الله عنهما پرسيدم كه بدترين حالتى كه مشركين بر رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم آوردند چهـ بود؟ گفت: پيامبر صلى الله عليه وآله وسلم در كنار كعبه نماز مى خواند، كه عقبه ابن ابى معيط آمد ورداى خودش را برگردن مبارك رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم پيچاند وبشدت كشيد!.

ابوبكر آمد واو را كنار زد وفرمود:

(أتقتلون رجلا أن يقول ربي الله وقد جاءكم البينات من ربكم)

آيا مردى را مى كشيد كه مى گويد پروردگار من الله است! در حاليكه او آيات روشن خدا را از جانب پروردگار تان به شما آورده است؟!.

اين دلالت بر كمال شجاعت ابوبكر صديق رضي الله عنه وكمال صداقت ايشان مى كند:

(وَقَالَ رَجُلٌ مُؤْمِنٌ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ يَكْتُمُ إِيمَانَهُ أَتَقْتُلُونَ رَجُلاً أَنْ يَقُولَ رَبِّيَ اللَّهُ وَقَدْ جَاءَكُمْ بِالْبَيِّنَاتِ مِنْ رَبِّكُمْ) (غافر: 28)

«وشخصي مومني از خويشاوندان فرعون-كه ايمانش را پنهان مي كرد - گفت: آيا مردي را (براي آن) مي كشيد كه مي گويد خداوند پروردگار من است؟! بي گمان از سوي پروردگارتان براي شما نشانه هاي روشن آورده است»؟!.

ابوبكر صديق به تنهايى در برابر قريش مى ايستاد واز پيامبر گرامى صلى الله عليه وآله وسلم دفاع مى كرد، اين بود اولين جهاد ودفاعي كه ابوبكر صديق از رسول خدا صلى الله عليه وآله وسلم مى نمود.

از صفات ابوبكر صديق

قبلا درباره اين حديث سخن گفتيم وحافظ اسماعيل ابن سمان (ت هـ‍) در كتابش (الموافقه بين أهل بيت والصحابه) به سند خودش از علي رضي الله عنه روايت مي كند كه در باره ابوبكر صديق فرمود:

(وإنه لأرأف الناس، وانه لصاحب رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم في الغار وأنه لأعظم الناس غناء عن نبيه في ذات بده)

«ابوبكر مهربان ترين مردم بود، وي يار غار رسول الله صلي عليه وآله وسلم بود، وايشان بيش از همه مردم از كسب دست خودش از پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم حمايت مالي مي كرد».

در باره علي ابن ابي طالب

اينكه علي مبتلي به شرك نشد اسباب همه عواملي دارد كه خداوند به توفيق واحسان خود او را آن باز داشت، از جمله اينكه:

1 - سنش كوچك بود، هنوز بزرگ نشده بود وبه سن بلوغ نرسيده بود كه در مسير شرك به خدا از مشركين عرب تقليد كند.

2 - اينكه در زير تربيت رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم بود زيرا ابوطالب فرزندان زيادي داشت ودر آمدش كم بود، لذا رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم بخاطر آنكه باري از دوش عمويش كم كرده باشد پرورش فرزندش علي را به عهده گرفت.

3 - اين پرورش وتربيت خود به تنهايي كافي بود كه او را از شرك محفوظ نگه دارد.

بنابر اين با توجه به آنچهـ گذشت ايمان علي كم سن وسال كه هنوز به سن تكليف نرسيده با ايمان كساني كه از شرك توبه كردند هرگز قابل مقايسه نيست واين قياس مع الفارق است.

4 - كسي كه از شرك توبه كرده وباز گشته قابل طعن ومؤاخذه نيست زيرا اسلام وتوبه همه گناهان را نه تنها نابود مي كند كه به نيكي تبديل مي كند.

چنانكه در آخر سوره فرقان وغيره آمده:

(فَأُولَئِكَ يُبَدِّلُ اللَّهُ سَيِّئَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ وَكَانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحِيماً) (الفرقان: 70)

«پس اينانند كه خداوند بديهايشان را تبديل به نيكيها تبديل مي كند وخداوند امرزنده مهربان است» 0

5 - شرك نكردن علي اختياري نبود، بلكه اولا هنوز سنش كوچك بود وثانيا چون در خانه پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم پرورش مي يافت خداوند از بركت تربيت پيامبر او را از شرك مصون داشت.

وانگهي از كجا معلوم كه اگر او هم در حالي بزرگ مي شد كه در خانه پدرش مي بود وشرك آنان را مي ديد متأثر نمي شد ومبتلا به شرك نمي گشت؟!.

بويژهـ اينكه برادران بزرگترش مانند عقيل وغيره به شرك متبلا شدند كه مانند بقيه صحابه بعدها مسلمان شدند، بنابرين شرك نكردن علي وسجده نكردن او در برابر بتها با اينكه يك ويژگي اوست اما هرگز به اين دليل فضيلتي بر ديگر صحابه مانند عمر وعثمان حاصل نمي كنند، كه قبلا به شرك مبتلا شدند وبعدها خداوند آنانرا نوازش كرد وتاج افتخار ايمان برسرشان گذاشت.

حق جويي نسل جوان

اين آيه از سوره زمر در اول جزء است:

(فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ كَذَبَ عَلَى اللَّهِ وَكَذَّبَ بِالصِّدْقِ إِذْ جَاءَهُ أَلَيْسَ فِي جَهَنَّمَ مَثْوىً لِلْكَافِرِينَ) (الزمر: 32)

«پس چهـ كسى ستمكارتر است از آن كسى كه بر خدا دروغ ببندد وسخن راست را هنگامى كه به سراغ او آمده تكذيب كند؟! آيا در جهنم جايگاهى براى كافران نيست»؟!.

آنچهـ غالب ودر نزد مفسران مشهور است همين است كه امام صادق عليه السلام فرمودند:

ابن جرير طبري به سندش از علي رضي الله عنه در تفسير اين آيه (24/ 3) مي نويسد:

قال: جاء به اي محمد صلي الله عليه وآله وسلم وصدق به اي أبوبكر رضي الله عنه.

از امام ابوبكر خلال نقل شده كه شخصي از ايشان در باره اين آيه پرسيد فرمود:

در باره ابوبكر نازل شده است، سؤال كننده گفت: بلكه در باره علي نازل شده، امام خلال فرمود: دنباله آيه را بخوان:

(أولئك هم المتقون …… ليكفر عنهم أسوأ الذي عملوا) آيه 35 همين سوره (زمر)

سائل بي جواب ماند، زيرا مرد از گروهي بود كه علي رضي الله عنه را معصوم مي دانند، اگر علي معصوم است پس (أسوأ الذي عملوا) چيست؟!.

متأسفانه بعضي اگر خود شان دروغ ومبالغه ومغالطه نساخته اند شكار دروغها ومبالغه ها ومغلطه هاي ديگران شده اند! اين حالت عده بسيار معدودي است.

خوشبختانه امروز نسل جوان به دنبال تحقيق مي رود وديگر شكار افسانه ها وخيالبافي ها نمي شود بنابر اين آيه كريمه اگر عموميت آنرا در نظر بگيريم هم صديق وهم ساير صحابه را شامل مي شود. اما بيش از بقيه وبطور كاملتر شامل حال ابوبكر صديق رضي الله عنه است، چنانكه خواهد آمد.

ولي عموم آيه صفتي است كه ممكن است به همه انطباق داشته باشد، چون هر كسي كه به پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم ايمان آورده واو را تصديق كرده مي تواند مشمول اين آيه كريمه قرار گيرد.

والحمدلله علي سعة رحمته وعموم فضله.

صديق چرا صديق شد؟

ايمان وتصديق ابوبكر به پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم يك حالت عمومي دارد يعني اينكه ايشان در اول دعوت ابوبكر رضي الله عنه بدون اينكه دليل بپرسد باور وتصديق كرد وايمان آورد.

ويك حالت خصوصي دارد كه هنگام معراج بود وقتي پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم به معراج مشرف شدند وباز گشتند اينجا هم ابوبكر بلافاصله تصديق كرد.

درمورد اول چنانكه در صحيح بخاري در كتاب تفسير در آخر سوره اعراف:

(قُلْ يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنِّي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكُمْ جَمِيعاً الَّذِي لَهُ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ لا إِلَهَ إِلَّا هُوَ يُحْيِي وَيُمِيتُ فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ النَّبِيِّ الْأُمِّيِّ الَّذِي يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَكَلِمَاتِهِ وَاتَّبِعُوهُ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ) (لأعراف: 158)

«بگو: اي مردم من فرستاده خداوند به سوي همه شما هستم كسي كه فرمانروايي آسمانها وزمين از آن اوست معبود (راستيني) جز او نيست زنده مي كند ومي ميراند پس به خداوند ورسول او آن پيامبر درس ناخوانده اي كه به خداوند وسخنان او ايمان دارد ايمان آوريد واز او پيروي كنيد باشد كه راه يابيد».

در حديث ابو درداء رضي الله عنه آمده است كه فرمود: بين ابوبكر وعمر بگو مگو پيش آمد، ابوبكر عمر را ناراحت كرد، عمر با ناراحتي راهش را كشيد ورفت، ابوبكر به دنبالش براه افتاد واز او خواهش كرد كه او را ببخشد. اما عمر نپذيرفت، تا اينكه به خانه رسيد ودر را به روي خودش بست.

ابوبكر نزد رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم آمد ما هم خدمت ايشان بوديم، رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم فرمودند: (أما صاحبكم هذا فقد غامر) اين رفيق شما كار سختي مرتكب شده است، عمر از كارش پشيمان شد، وخدمت رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم آمد وجريان را باز گفت: پيامبر صلي الله عليه وآله سلم ناراحت شدند، در اين حال ابوبكر داشت مي گفت:

والله اي رسول خدا من ظلم كرده ام، پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم فرمودند:

(هل انتم تاركون لي صاحبي؟ هل انتم تاركون لي صاحبي؟ اني قلت يا ايها الناس اني رسول الله اليكم جميعا فقلتم كذبت وقال ابوبكر صدقت).

«آيا شما صحابي (يار) مرا برايم به حال خودش مي گذاريد؟ آيا شما صحابي مرا برايم به حال خودش مي گذاريد؟ من گفتم: اي مردم به سوي همه شما پيامبر فرستاده شده ام، گفتيد دروغ مي گويي، ابوبكر گفت: راست مي فرمائيد».

ودر روايت .......... كه امام بخاري رحمه الله عليه آنرا در فضائل صديق رضي الله عنه آورده است پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم فرمودند:

(إن الله بعثني إليكم فقلتم كذبت، وقال أبوبكر صدقت، وواساني بنفسه وماله فهل أنتم تاركون لي صاحبي؟ ).

«خداند مرا به سوي شما مبعوث فرمود گفتيد: دروغ مي گويي، ابوبكر بود كه گفت: راست مي گويد، وجان ومالش را در اختيار من گذاشت پس آيا شما صحابه مرا به حال خودش مي گذاريد. دو مرتبه اين جملات را تكرار فرمودند.

بعد از آن ديگر صديق مورد اذيت قرار نگرفت اين گواهي صادق ترين انسان روي زمين رسول صادق وامين صلي الله عليه وآله وسلم در باره ايمان وصداقت وشجاعت وفدا كاري يار جان نثارشان، ابوبكر صديق رضي الله عنه است.

يك علت ديگر

بار ديگر هنگامي رسول بزرگوار اسلام صلي الله عليه وآله وسلم به صداقت صديق رضي الله عنه گواهي دادند كه حضرتش با ابوبكر وعمر وعثمان بربالاي كوه احد بودند وكوه به لرزه در آمد فرمودند:

اثبت أحد، فإنما عليك نبي وصديق، وشهيدان. آرام باش كه بر روي تو جزء پيامبر وصديق ودو شهيد كسي نيست.

اين روايت را امام بخاري امام احمد وبعضي اصحاب سنن روايت كرده اند. شبيه اين مطلب در باره غار حرا (جبل نور در مكه مكرمه) نيز روايت شده است.

عقل وايمان بي مثال صديق

يكي ديگر از اسبابي كه باعث شهرت ايشان به لقب صديق گرديد تصديق بي چون و چراي سفر معجزه اسراء ومعراج است.

اين سفر مبارك كه يكي از بزرگترين معجزات حضرت صلي الله عليه وآله وسلم بود وايشان به اجازه خداوند يك شبه از مسجد الحرام به مسجد الأقصى واز آنجا به آسمان هفتم رفتند وبرگشتند دشمنان كوردل را دچار حيرت ونگراني كرده بود وبيشتر استهزاء مي كردند ومقام شامخ نبوت را به باد انتقاد وتكذيب مي گرفتند چون باعقل آنان جور در نمي آمد.

صديق اكبر آمد وهمه محاسبات آنانرا بهم ريخت وگفت: من مهمتر از اين را قبول كردم وايمان آورده ام كه فرشته اي از آسمان هفتم قاصد خدا مي شود و پيش پيامبر مي آيد و پيغام خدا را به او ابلاغ مي كند!.

وقتي اين را قبول دارم در رفتن خود بنده خاص خدا به حكم خدا وبه قدرت خدا به پيش خدا چهـ مشكلي وجود دارد؟!.

واقعا كه ايمان صديق وتصديق صديق صادقانه بود وجز كسي كه از اعماق قلبش به خدا ورسول ايمان وباور دارد كسي نمي توانست چنين معجزه اي را بپذيرد وباور كند.

شناخت جبرئيل از صديق

درحديث ابي هريره رضي الله عنه آمده است كه پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم مي فرمايند شب معراج به جبريل گفتم: (قومي لايصدقوني) جبرئيل فرمود: (يصدقك ابوبكر وهو الصديق) ابوبكر كه صديق است ترا تصديق خواهد كرد.

ابو عبدالله محمد بن سدي در فضائل صديق وابن محب در رياض النضره آنرا نقل كرده ست.

قصيده اي در مدح صديق

چنانكه قحطاني در قصيده نونيه خودش در باره ابوبكر وعمر پدران دو همسر پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم مي سرايد:

اضاهما اقواهما أخشاهما

آن دو يار صاف تر وقوي تر

آن دويي كه در تقوا اعم ازپنهان

از همه عالي مقامتر، و پاكت

ودر وزن وسنگيني اخلاقي

صديق احمد وصاحب غار است كه

داخل غار دو نفر بودند منظور

أتقاهما في السر وفي الاعلان

ودر ترس از خدا از همه جلوتر

وآشكار از همه پيشتاز تر بودند

در شأن ومنزلت از همه والاتر

ومعنوي از همه سنگين تر يكي

با پيامبر (صلي الله عليه وآله وسلم) در

ابوبكر است كه اختلاف نكرده است

در شريعت ما در فضيلت آن دو نفر

آنچهـ در اينجا محل شاهد است اين است:

الصديق صدّق احمد بمقاله وفعاله وجنان.

صديق براستي كه پيامبر كرد صلي الله عليه وآله وسلم را تصديق آري هم با گفتار هم با كردار وهم با همه وجودش.

بخشش خداوند براي صحابه

در حاشيه ظاهريه اين مطلب نيز اضافه بر متن ذكر شده است.

رافضي به ايشان گفت: خداوند متعال مي فرمايد:

(إِنَّ الَّذِينَ تَوَلَّوْا مِنْكُمْ يَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعَانِ إِنَّمَا اسْتَزَلَّهُمُ الشَّيْطَانُ بِبَعْضِ مَا كَسَبُوا وَلَقَدْ عَفَا اللَّهُ عَنْهُمْ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ حَلِيمٌ) (آل عمران: 155)

«كساني از شما در روزي كه دو گروه به هم رسيدند روي گرداندند جز اين نيست كه شيطان (به كيفر) بخشي از دستاوردشان آنان را (ازجاي) لغزاند وبه راستي خداوند آنان را بخشيد بي گمان خداوند آمرزنده برد بار است».

امام جعفر صادق فرمودند: مگر نه اين است كه خداوند متعال از آنان درگذشته وهمه را بخشده است:

(إِنَّ الَّذِينَ ...... وَلَقَدْ عَفَا اللَّهُ عَنْهُمْ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ حَلِيمٌ) (آل عمران: 155).

محقق كتاب مي فرمايد: مطلب را در حاشيه كتاب به همين صورت يافتم، اما با اين آيه بر ابوبكر اشكال وارد كردن درست نيست زيرا صديق رضي الله عنه از كساني بود كه در غزوه احد در كنار پيامبر صلي الله عليه وآله سلم ثابت ماند، وفرار نكرد زيرا سيزده نفر از مهاجرين با پيامبر استقامت كردند كه بعضي عبارتند:

از ابوبكر، وعمر، وعلي، طلحه، عبدالرحمن ابن عوف، سعد بن ابي وقاص رضي الله عنهم أجمعين.

وكساني كه در آن روز پشت كردند ولي توبه كردند وخداوند توبه شان را پذيرفت بهيچ عنوان نمي توان آنرا دستاويز قرار داد بر فرض اگر دستاويزي هم بود اكنون نيست چون به نص آيه كريمه خداوند آنانرا بخشيد.

آيه ذوي القربي

اين دليلي كه رافضي به آن استدلال كرده وخواسته فرضيت محبت علي رضي الله عنه را با آن ثابت كند درست نيست.

زيرا در تفسير آن از عالم ترين متأخرين صحابه مفسر قرآن وبارزترين چهره علمي اهل بيت بعد از علي رضي الله عنه يعني از عبدالله ابن عباس رضي الله عنهم (چنانكه در صحيحين آورده از سعيد بن جبير نقل شده كه گفت: از ابن عباس) در تفسير آيه:

(قُلْ لا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى) (الشورى: من الآية23)

پرسيده شد: (سعيد گفت: أن لاتوذوا محمدا في قرابته ابن عباس رضي الله عنهما) فرمود: عجله كردي (عجلت) هيچ شاخه اي از قبائل قريش نيست مگر اينكه رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم با آنان رابطه خويشاوندي دارد، لذا فرمودند:

من از شما پاداش نمي خواهم آنچهـ مي خواهم اين است كه رابطه خويشاوندي اي كه بين من وشماست بر قرار نگهداريد، اين است مفهوم آيه كريمه.

خداوند متعال نفرمود: (إلا المودة للقربي) يا (إلا المودة لذوي القربي) چنانكه در باره خمس فرمود:

(وَاعْلَمُوا أَنَّمَا غَنِمْتُمْ مِنْ شَيْءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِي الْقُرْبَى) (لأنفال: من الآية41)

همچنين در آيه فيء در سوره حشر، اگر اين نيز چنين مي آمد استدلال اين مرد درست مي بود.

تفسير روافض

روافض در باره اين آيه حديث جعليُ دروغين را از ابن عباس رضي الله عنه نقل مي كنند كه وقتي آيه:

(قُلْ لا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى) نازل شد گفتند اي رسول خدا قرابت شما كيست كه مودتشان برما واجب شده است فرمودند: (علي وفاطمه وابناء هما).

جعلي بودن اين روايت بقدري آشكار است كه نيازي به بحث ندارد چون سوره شوري وتمام سوره هايي كه با حم شروع مي شود (حواميم سبعه) در مكه نازل شده كه در آن زمان هنوز ازدواجي بين علي وفاطمه نبوده تا اينكه فرزند داشته باشند!.

اما محبت ايشان واجب است كما اينكه محبت عموم صحابه واجب است، بويژهـ سابقين اولين كه در ايمان از بقيه سقبت گرفتند واو بدون شك از سابقين است ودلائلي كه امام صادق رحمت الله عليه عليه در باره محبت صديق فرموده اند اينجا نيز انطباق دارد.

علت دومي كه سبب وجوب محبت ايشان مي شود قرابت (پسر عمو) ومصاهرت (داماد) ايشان با پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم است زيرا كه ايشان از پاك ترين ونيكوترين افراد اهل بيت پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم بودند كه مراعات حقوق آنانيكه از اين بيت طاهره مؤمن هستند بر ما واجب است.

ابوبكر سردار امت

آيه مذكور از سوره حشر است كه در واقع بين دوستان ودشمنان صحابه پيامبر فرق مي گذارد، ومطلبي كه امام صادق رحمت الله عليه عليه فرمودند را نيز در بر مي گيرد.

كما اينكه علماء فرموده اند بنابر مفاد اين آيه كريمه كسي كه صحابه پيامبر را دشنام دهد ولعن كند وبا آنان كينه داشته باشد در مال فيء سهمي ندارد.

وابوبكر سردار صحابه وافضل ترين آنان است، وجزو اولين كساني است كه مشمول آيه كريمه سوره توبه (آيه 100) قرار مي گيرد كه مي فرمايد:

(وَالسَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهَاجِرِينَ وَالْأَنْصَارِ وَالَّذِينَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسَانٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ وَأَعَدَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي تَحْتَهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَداً ذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ) (التوبة: 100)

«پيشروان نخستين از مهاجران وانصار وكسانيكه به نيكوكاري از آنان پيروي كردند، خداوند از آنان خوشنود شده و (آنان نيز) از او خشنود شدند وبرايشان باغهايي كه فرو دست آن جويباران روان است آماده ساخت كه در آنجا هميشه جاودانه اند اين كاميابي بزرگ است.

وديگر آياتي كه ايشان وساير صحابه را مدح وستايش مي كند، وهمچنين احاديث صحيح بي شماري كه در اين زمينه آمده است.

ديدگاه مهم امام صادق

وامام صادق درست فرموده اند كه بغض ابوبكر صديق كفر است، زيرا بغض ايشان بغض كسي است كه خدا ورسول از او ستايش كرده واو را دوست داشته وبه او مژده بهشت داده است.

وهمچنين دشنام ولعن وتكفير واتهام صديق به نفاق در واقع دشنام واتهام كسي است كه از وي ستايش كرده وراضي شده گويا چنين شخصي حرف خدا و پيامبر را رد كرده وآنها را تكديب مي كند كه بدون شك اين كفر است.

لذا اين نص وارشاد صريح امام صادق براي بسياري از كساني كه مدعي امامت وعصمت و پيروي از حضرت هستند جاي تأمل است، بويژهـ كساني كه نه تنها صديق را لعن وتكفير مي كنند وبشمول ساير صحابه همه را مرتد وكافر مي خوانند كه لعن ونفرين وكينه پروري عليه آنان را از بهترين عبادتها مي دانند!.

سند يك حديث

حديث را با اين لفظ حاكم در مستدرك (3/ 167) از عبدالله ابن مسعود رضي الله عنه آورده آنرا صحيح گفته است، وامام ذهبي نيز با او موافقت كرده است، وطبراني در معجم كبير وهيثمي در مجمع الزوائد (/189) آورده واضافه مي كند وفيه عبد الرحمن ابن زياد ابن انعم وفيه خلاف، وبقية رجاله رجال الصحيح.

كما اينكه حديث را با اين لفظ شيخ الباني در سلسله الاحاديث الصحيحه (1/ 358) حسن قرار داده است.

اما تمام حديث غير از جمله (وابوهما خيرمنهما) لفظ متواتر است كه مناوي آنرا در الفيض آورده پيش از وي هم امام احمد آنرا در چند جاي از مسندش آورده است (/3 و 62 و 64 و 80) و (/391) وامام ترمذي نيز درجامعش آنرا آورده است (4/ 329) و (/307) وديگران.

اين حديث از گروهي از صحابه از جمله ابوسعيد، وحذيفه وعمر وعلي وابن عمر وبراء ابن عازب وابوهريره وجابر وقره ابن اياس رضي الله عنهم نقل شده است.

اين اسناد جيد است جز اينكه امام زين العابدين از جدش علي مستقيما حديث روايت نكرده است زيرا ايشان در سال 37هـ‍متولد شده است، كه اين خود ميرساند اسناد نسخه ظاهريه درست است.

اين حديث از گروهي از صحابه از جمله علي وانس وابي جحيفه، وجابر وابوسعيد رضي الله عنهم نقل شده است.

واين حديث علي را عبدالله از احمد در مسند (1/ 80) ابن عساكر در تاريخ دمشق (/307) وترمذي در جامع (4/ 310) وابن ماجه قزويني در سنن (شماره 94 - 100) وديگران آورده اند.

وشيخ الباني آنرا در سلسله صحيحه (شماره 844) مفصل تخريج كرده وحكم به صحت آن كرده است.

از فضائل عايشه صديقه

امام صادق رحمت الله عليه عليه قصدا در اينجا از جواب دادن طفره رفته، زيرا اين سؤال بي نتيجه است چهـ نتيجه اي حاصل مي شود اگر عايشه بهتر از فاطمه يا فاطمه بهتر از عايشه رضي الله عنه باشد.

يكي دخت گرامي رسول الله صلي الله عليه وآله سلم وسردار زنان بهشت وديگري همسر ومحبوبه وهمراه ايشان در بهشت است وكينه ودشمني ولعن ونفرين هر يك از آنان دشمني با خود رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم است.

عايشه محبوبه رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم بلكه محبوبترين زنان در نزد ايشان است، چنانكه درصحيحين از حديث انس آمده است كه از رسول خدا صلي الله عليه واله وسلم پرسيده شد:

محبوبترين مردم در نزد شما كسيت فرمودند: عايشه. پرسيده شد از مردان چهـ كسي؟ فرمودند: (ابوها) پدرش.

وچنانكه در صحيح مسلم آمده كه رسول گرامي صلي الله عليه وآله وسلم به فاطمه رضي الله عنها فرمودند: (أي بنية الست تحبين ما أحب).

دختر عزيزم! مگر نه اين است كه هر چهـ من دوست داشته باشم تو هم دوست مي داري؟ عرض كرد بله، فرمودند: (فأحبي هذه) پس عايشه را دوست داشته باش.

(اين زماني بود كه بين همسران پيامبر صلي الله عليه وآله سلم با حضرت عايشه رقابت وجود داشت وحضرت فاطمه از طرف آنان خدمت پيامبر آمده بود تا شكايت آنان را به حضرت برساند واز پيامبر بخواهد كه عايشه را بر ديگر همسرانش ترجيح ندهد.

چنانكه در صحيحين (از حديث انس) آمده است كه حضرت فرمودند: (فضل عايشه علي النساء كفضل الثريد علي سائر الطعام).

ودر صحيح بخاري آمده است كه عمار ابن ياسر رضي الله عنه بر منبر كوفه خطبه خواند وعلي وامام حسن نشسته بودند، در باره عايشه رضي الله عنها فرمود:

إني أعلم أنها زوجته في الدنيا والآخرة من يقين دارم كه عايشه در دنيا وآخرت همسر پيامبر است، اما خداوند شما را مورد آزمايش قرار داده تا ببيند كه از او پيروي مي كنيد يا همسرش.

وابن حبان در صحيحش از حديث سعيد ابن كثير از پدرش از عايشه رضي الله عنها روايت مي كند كه پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم به عايشه صديقه فرمودند:

(إما ترضين أن تكوني زوجتي في الدنيا والآخرة) آيا نمي پسندي كه در دنيا وآخرت همسر من باشي؟.

اين بخش بسيار اندكي از فضائل مادر مؤمنان عفيفه طاهره عائشه صديقه حميراي علم وفقه ودانش، وزوجه طاهره رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم است.

حالا قضاوت كنيد كي اين مادر مؤمنان كه خداوند از بالاي هفت آسمان با چندين آيه نوراني قرآن به او عزت وافتخار بخشيده وتاج سعادت وعفاف وتقوا را بر سر او نهاده اگر كسي با وي بغض وكنيه ودشمني داشته باشد! واو را مورد سب ولعن نفرين قرار دهد! و چهـ بسا از اين هم پافراتر گذارد! وبه عفت و پاكي او شك وترديد كند واو را نعوذ بالله كافر ودوزخي بخواند! چهـ جايگاهي در دين دارد؟ و چنين كسي را طبق كدام معيار بايد مسلمان دانست.

اكرم بعائشة الرضي من حرة بكر مطهرة الازار حصان

هي زوج خير الأنبياء وبكره وعروسه من جملة النسوان

هي عرسه هي أنسة هي آلفة هي حبه صدقا بلا ادهان

«چقدر مكرم ومعزز وآزاده است عايشه باكره طاهره اي كه برپاكي وعفت او خدا گواهي داده است. او همسر بهترين پيامبران وتنها همسر باكره او است كه از ميان همسران فقط او افتخار عروس بودن را داشته است. آري او عروس واو مأنوس واو وسيله الفت حضرت بود وبدون شك او از روي صداقت او محبوبه حضرت صلي الله عليه وآله وسلم بود».

از فضائل فاطمه زهراء

فاطمه بتول بنت طاهره وخنكي چشم رسول گرامي صلي الله عليه وسلم است، در صحيحين از حديث عايشه رضي الله عنها روايت شده رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم قبل از وفات مريض بودند ودر حجرة عايشه رضي الله عنها بر بستر بيماري بودند.

فاطمه رضي الله عنها خدمت حضرت صلي الله عليه وآله وسلم آمد، حضرت چيزي در گوش بتول گفتند كه او به گريه افتاد! فرمودند:

(اما ترضين أن تكوني سيدة نساء اهل الجنة او نساء العالمين).

آيا دوست نداري كه سردار زنان بهشت (يا سردار زنان جهان) باشي؟ حضرت فاطمه با شنيدن اين جمله خنديد، و پس از پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم وي اولين كسي بود كه از اهل بيت حضرت صلي الله عليه وآله وسلم به ايشان پيوست.

مادر گرامي حضرت فاطمه زهرا، ام المؤمنين خديجه بنت خويلد رضي الله عنها اولين همسر گرامي رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم وافضل ترين زنان جهان است.

فرزندان فاطمه زهراء حسن وحسين سرداران جوانان بهشت اند وام كلثوم همسر عمر فاروق رضي الله عنه است.

همسرحضرت فاطمه زهراء امير مؤمنان علي مرتضي رضي الله عنه خليفه چهارم پسر عموي رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم است، كه حضرت بين خودشان وعلي رضي الله عنه مواخات وبرادري بر قرار كردند، كه انشاء الله در دنيا وآخرت برادر خواهند بود.

فضائل زهراي بتول مشهور ومعروفتر از آن است كه كسي انكارش كند.

مفاضله بين فاطمه زهراء ومادر گرامي اش خديجه با وفا وبين عايشه صديقه رضي الله عنهن أجمين كه كدام يك از آنان بهتر وافضل از ديگري است موضوعي است كه در باره آن اختلاف نظر وجود دارد ودر عين حال ثمره ونتيجه اي نيز ندارد.

اما بي ترديد بغض حضرت زهراء در واقع بغض با رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم است كه جز منافق كه از خود دين الهي كينه به دل دارد كس ديگري جرأت آنرا ندارد:

اكرم بفاطمة البتول وبعلها وبمن هما لمحمد سبطان

غضان أصلهما بروضة أحمد لله در الاصل والغصان

«چقدر مكرم ومعزز است فاطمة بتول وشوهرش و چقدر معزز ومكرم است دو نوه گرامي حضرت محمد صلي الله عليه وآله وسلم حسن وحسين اينها دو شاخه درختي هستند كه در باغ احمد ريشه دارد خوشا به سعادت اصل درخت ودوشاخه اش».

از موافقات عمر فاروق

آيه كريمه از سوره احزاب است كه خداوند متعال مي فرمايد:

(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَدْخُلُوا بُيُوتَ النَّبِيِّ إِلَّا أَنْ يُؤْذَنَ لَكُمْ إِلَى طَعَامٍ غَيْرَ نَاظِرِينَ إِنَاهُ وَلَكِنْ إِذَا دُعِيتُمْ فَادْخُلُوا فَإِذَا طَعِمْتُمْ فَانْتَشِرُوا وَلا مُسْتَأْنِسِينَ لِحَدِيثٍ إِنَّ ذَلِكُمْ كَانَ يُؤْذِي النَّبِيَّ فَيَسْتَحْيِي مِنْكُمْ وَاللَّهُ لا يَسْتَحْيِي مِنَ الْحَقِّ وَإِذَا سَأَلْتُمُوهُنَّ مَتَاعاً فَاسْأَلوهُنَّ مِنْ وَرَاءِ حِجَابٍ ذَلِكُمْ أَطْهَرُ لِقُلُوبِكُمْ وَقُلُوبِهِنَّ وَمَا كَانَ لَكُمْ أَنْ تُؤْذُوا رَسُولَ اللَّهِ وَلا أَنْ تَنْكِحُوا أَزْوَاجَهُ مِنْ بَعْدِهِ أَبَداً إِنَّ ذَلِكُمْ كَانَ عِنْدَ اللَّهِ عَظِيماً) (الأحزاب: 53).

اين آيه را علماء آيه حجاب ناميده اند زيرا پيامبر مکرم صلي الله عليه وآله وسلم بعد از اين آيه به همسران شان دستور دادند حجاب كنند، اين آيه نيز موافق رأي عمر فاروق رضي الله عنه نازل شده كه به رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم مشورت دادند كه به زنان دستور حجاب صادر كنند.

سبب نزول اين فرموده خداوند (وَمَا كَانَ لَكُمْ أَنْ تُؤْذُوا رَسُولَ اللَّهِ) (الأحزاب: من الآية53) چنانكه روايت شده اين است كه بعضي تصميم داشتند بعد از رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم با بعضي همسران ايشان ازدواج كنند.

لذا علماء اجماع دارند كه تمام همسراني كه در هنگام وفات رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم زنده بوده اند ازدواج با آنان حرام است، زيرا كه آنان طبق نص قرآن كريم (النبي آولي بالمؤمينن وازواجه أمهاتهم) مادران مؤمنان هستند، وآنان در دنيا وآخرت همسران حضرت صلي الله عليه وآله وسلم هستند.

نقش منافقان در جنگ جمل

امام صادق رحمت الله عليه به عموم آيه كريمه در باره «اذيت» استدلال كرده كه مقصود رافضي از طرح اين سؤال طعن در ام المؤمنين عايشه صديقه رضي الله عنها بود، صرفا به دليل اينكه حضرت صديقه رضي الله عنها بدنبال شهادت حضرت عثمان رضي الله عنه جزو كساني بود كه مي خواستند قاتلين حضرت عثمان را محاكمه كنند.

اما متأسفانه آنان با ساير منافقين طوري برنامه ريزي كردند كه نه تنها دستگير ومحاكمه نشوند كه صلح آماده بين دو لشكر را به جنگ مبدل كردند كه در نتيجه اين مكر ودسيسه منافقين هزاران نفر كشته شدند واين جنگ به جنگ جمل شهرت يافت.

علت نامگذاري اين جنگ به جنگ جمل اين بود کهـ حضرت صديقه رضي الله عنها در داخل هودج وبر بالاي شتر (=جمل) سوار بودند، به عنوان يك جامعه بشري وانسانهاي عادي وغير معصوم اين گونه أمور خيلي طبيعي است چنانكه خداوند در سوره حجرات مي فرمايد: (وَإِنْ طَائِفَتَانِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا) (الحجرات: من الآية9).

«اگر دو گروه از مؤمنان با هم به جنگ وقتال پرداختند پس بين آنان صلح برقرار كنيد».

قرآن كريم هر دو طائفه را نه تنها مسلمان كه مؤمن ناميده است، وخود حضرت علي رضي الله عنه نيز وقتي در باره خوارج از ايشان پرسيده شد كه آيا كافرند يا مسلمان؟ فرمود: «من الكفر فروا اخواننا بغوا علينا» «آنها از کفر فرار کردند برادران ما هستند كه عليه ما بغاوت كردند».

منطق بعضي تعجب آور است كه مي گويند كساني كه با علي جنگيده اند نمي توانند مسلمان باشند!! يا بايد منطق قرآن وحضرت علي را بپذيريم وهمه آنان را مؤمن بدانيم كه در اجتهاد شان به خطا رفتند ومستحق يك أجر شدند ويا منطق آقايان را بپذيريم وجز عده قليلي ساير امت اسلامي را از دائره اسلام خارج بدانيم!!.

بنا براين طعني كه اين رافضي بر مادر مؤمنان، عايشه صديقه رضي الله عنها وارد مي كند در واقع طعن بر پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم است، واز آزار واذيت آن طاهره عفيفه به خود پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم آزار واذيت مي رسد.

چون عايشه صديقه رضي الله عنها با حضرت علي رضي الله عنه نجنگيد ونه به قصد جنگ بيرون رفت، نه با علي ونه با كسي ديگر بلكه بقصد صلح ووحدت ميان مسلمين خارج شدند.

برخلاف ديدگاه بعضي ها كه تاريخ را تحريف مي كنند، وحقايق را وارونه جلوه مي دهند حاميان ومسببان اين تحريف تاريخ كه در واقع از كينه ودشمني با صحابه ناشي مي شود مدعي هستند كه حضرت عايشه رضي الله عنها براي جنگ خارج شدند كه اين خلاف واقعيت است.

جنگ را منافقان دامن زدند كساني كه از دستگيري ومحاكمه ورسوايي مي ترسيدند، كه تقدير چنين شد كه اين جنگ همزمان شود با خروج عايشه وديگر صحابه رضي الله عنهم اجمعين.

خلافت امت محمدي

اين آيات سه گانه اي كه امام صادق رحمت الله عليه عليه ذكر كرده اند دلالت مي كند كه امت را خداوند خليفه قرار داده يعني آنها نسبت به گذشتگان خليفه وجانشين آنان هستند كه بعضي جانشين بعضي ديگر مي شود.

چنانكه ابوبكر جانشين رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم. وعمر جانشين ابوبكر. وعثمان جانشين عمر. وعلي جانشين عثمان رضي الله عنهم شدند وبه همين صورت يكي پي ديگري بعدي ها جانشين قبلي ها مي شوند.

گويا امام صادق رحمت الله عليه از اين آيات وآيات ديگر برداشت كرده اند كه چون اين امت جانشين امت هاي گذشته در روي زمين است، اولين عهد جانشيني واقعي اين امت عهد پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم بود كه امت بعد از پيامبر صلي الله عليه وِآله وسلم بر خلافت ابوبكر متفق شدند سپس بر عمر سپس بر عثمان سپس بر علي مرتضي رضي الله عنهم اجمعين.

وقتي اين اتفاقات پش آمد در واقع امت به معني واقعي جانشين روي زمين شدند. الله اعلم.

لكزه (بالام وكاف راي نقطه دار وهاء) يعني او را هل داد، وگاهي لكز به معني هل دادن وزدن با هم مي آيد در اين صورت وكز ناميده مي شود: (فَوَكَزَهُ مُوسَى فَقَضَى عَلَيْهِ) (القصص: من الآية15).

خلفاي راشدين اولين مصداق آيات

آنچهـ در نزد علماء در باره تفسير آيه آخر سوره فتح مشهور است عدم تعيين اين صحابه است زيرا اينها صفات عامي است كه در اشخاص معيني محدود نمي شود.

بنابراين آيه جنبه عمومي دارد هر كسي كه اين صفات را دارا باشد مشمول آيه كريمه قرار مي گيرد، مثلا صفت:

(وَالَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُم) (الفتح: من الآية29)

صفت عامي است كه بر همه صحابه رضوان الله عليهم انطباق دارد، وبراي تخصيص هر عمومي دليل يا سبب نزولي بايد باشد تا اينكه انطباق اولي وثانوي داشته باشد البته تمام صفات مدح وستايش در قرآن كريم نسبت به بقيه مؤمنين صحابه (رضوان الله عليهم اجمعين) بشمول صحابة اهل بيت مصداق اول آن هستند.

بنابراين افرادي را كه امام صادق رحمة الله عليه نام برده اند ابوبكر صديق وعمر فاروق وعثمان ذي النورين وعلي مرتضي رضي الله عنهم جزو اولين كساني هستند كه آيه كريمه شامل حالشان مي گردد.

لزوم توبه فوري

حرف من در كلمه «منهم» در اين آيه كريمه «بياني» است كه براي بيان جنس آمده كه منظور جنس صحابه است.

چنانكه حضرت صادق رحمت الله عليه فرموده اند واين اجماع مفسرين در تفسير آيه كريمه است.

واز جمله (ليَغِيظَ بِهِمُ الْكُفَّارَ) (الفتح: آيه 29) در آيه كريمه، امام مالك وبعضي ديگر از علماء استدلال كرده اند كه اگر كسي با صحابه پيامبر بغض داشته باشد، كافر مي شود.

زيرا كسي كه صحابه را دشنام دهد وبر آنان طعن وارد كند وبا آنان بغض وكنيه داشته باشد با آنان غيظ گرفته وكسي كه با آنان غيظ داشته باشد به نص آيه كريمه كافر مي شود.

پس خداوند نجات دهد از فتنه تكفير وحكم به ارتداد ونفاق صحابه رضوان الله عليهم اجمعين كه واقعا خطرناك است.

متأسفانه اين مرض ناآگاهانه در بين بعضي عوام نيز سرايت كرده وكينه ودشمني با صحابه واحيانا حكم به كفر ونفاق آنان نيز از زبان بعضي ها شنيده مي شود! كه قطعا توبه واستغفار از اين جنايت بزرگ كه خداي نكرده موجب كفر انسان مي گردد لازم وضروري وغير قابل تأخير است.

بايد هر چهـ زودتر انسان توبه كند وقلبش را نسبت به اين اولياي پاك الهي صاف گرداند وبويژهـ آيه كريمه:

(رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَلِإِخْوَانِنَا الَّذِينَ سَبَقُونَا بِالْأِيمَانِ وَلا تَجْعَلْ فِي قُلُوبِنَا غِلّاً لِلَّذِينَ آمَنُوا رَبَّنَا إِنَّكَ رَؤُوفٌ رَحِيمٌ). (الحشر: من الآية10) را بخواند ودر معني آن دقت كند.

«پروردگارا ما را وآن برادرانمان را كه در ايمان اوردن از ما پيشي گرفتند بيامرز ودر دلهاي ما هيچ كينه أي در حق كساني كه ايمان اورده اند قرار مده پروردگارا تويي كه بخشنده مهرباني».

خدايا توفيق وقبول توبه از تو مي طلبيم.

اين اسناد جيد است اگر سماع امام زين العابدين از جدش علي ابن ابي طالب رضي الله عنه صحيح باشد البته از نسخه ظاهريه ثابت است واين نسخه معتمدي ومؤثقي است كه از اصلي قوي تراست، البته حديث را با اين لفظ نيافتم ونه در تفسير آيه سوره زمر كه امام صادق رحمت الله عليه به آن استدلال كرده اند.

صحابه پيشگامان در حشر

از حديثي كه امام صادق روايت كرده اند الفاظ مختصر تري نيز وجود دارد، از جمله روايت ابن عمر رضي الله عنهما كه مرفوع از رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم روايت است كه فرمودند:

(أنا اول من تنشق عنه الارض ثم ابوبكر ثم عمر ثم عثمان، ثم علي ثم أتي اهل البقيع ثم انتظر اهل مكة فتنشق عنهم ثم يقوم الخلائق).

ملا عمر ابن حضر آنرا در سيرتش از ابن محب طبري در رياض النضره (1/ 52) آورده است، كما اينكه ابوحاتم رازي در فضائل عمر آنرا از ابن محب (1/ 164) نقل كرده است.

واز علي ابن ابي طالب روايت است كه عرض كرد اي رسول خدا اولين كسي كه در روز قيامت از او حساب گرفته مي شود كيست؟ فرمود: ابوبكر؟ عرض كرد سپس كي؟ فرمودند: عمر عرض كرد سپس كي؟ فرمودند: (ثم انت يا علي) گفتم: اي رسول خدا عثمان كجا كجاست؟ فرمودند:

(إني سألت عثمان حاجة سرا فقضاها سرا فسالت الله أن لا يحاسب عثمان) من از عثمان پنهاني چيزي خواستم، اوآنرا پنهاني بجا آورد، لذا از خداوند خواستم كه از عثمان حساب نگيرد.

حافظ ابن بشران وابن السمان در (الموافقة بين آل البيت والصحابة) وشبيه آنرا الخجندي در الاربعين آورده اند، كما اينكه ابن محب طبري نيز آنرا (/32) نقل كرده است. اما لفظي كه در متن آمده اين است كه رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم از قاتلين عمر وعلي اسم گرفته اند.

در اينجا امام صادق رحمت الله عليه تاكيد مي كند كسي كه با اين چهار نفر يا با يكي از آنان بغض وكينه بورزد يا كساني كه آنان را تكفير مي كنند يا مرتد مي خوانند بي ترديد كافر است واعمالش جزو اعمال كساني است كه خداوند در باره آنان فرموده:

(وَقَدِمْنَا إِلَى مَا عَمِلُوا مِنْ عَمَلٍ فَجَعَلْنَاهُ هَبَاءً مَنْثُوراً) (الفرقان: 23)

«به هر گونه كاري كه كرده اند مي پردازيم سپس آنرا (چون) غبار بر باد رفته مي گردانيم».

در آخر نسخه ظاهريه چنين آمده است: آخر المناظرة والحمدلله رب العالمين وصلي الله علي محمد وآله الطاهرين وسلم.

نتيجه گيري مترجم

پس دانستيم كه امام صادق رحمت الله عليه كه امام اهل بيت در زمان خودش بود دشمنان صحابه وكساني كه با آنان بغض وكنيه داشتند يا آنان را دشنام مي دادند را مسلمان نمي دانست واين مطابق آيات قرآن كريم واقوال علماي امت اعم از صحابه وتابعين وتبع تابعين است.

بنابراين جز كسي كه از هوي وهوس نفس واز شيطان پيروي مي كند ويا ندانسته بازيچهـ دست دشمنان اسلام قرار گرفته هيچ مسلماني جرأت ندارد كه به صحابه پيامبر رضوان الله عليهم اجمعين توهين كند يا آنان را كافر ومرتد ومنافق بخواند يا آنان را لعن كند.

خداوند همه مسلمين را از شر شيطان ونفسها ودشمنان جني وانسي شان نجات بخشد ودلهاي همه را به قرآن وسنت ومحبت صحابه واهل بيت رضوان الله عليهم جمع كند، وبه آنان توفيق وحدت واتحاد ويكدلي عنايت فرمايد وسايه هر گونه شر ونفاق واختلاف و چند دستگي وكينه ودشمني را از سرشان دور كند.

خدايا! از تو مي خواهيم كه امت اسلامي را متحد بگرداني وآنان را بر دشمنانشان كه دشمنان دين وقرآن هستند پيروز وسرفراز بگرداني.

خدايا! از تو عاجزانه مي خواهيم كه تمام اسباب وعوامل اختلاف را از ميان امت ريشه كن كني وبراي هميشه دلهاي مسلمين جهان را به هم پيوند محبت واخوت دهي.

خدايا! كساني را كه در ميان امت تخم اختلاف وكينه ودشمني مي كارند هدايت كن، اگر هدايت در تقدير شان نيست خدايا هلاك ونابود شان بگردان.

وخدايا! ترا شاهد مي گيريم كه بخاطر تو با همه دوستان تو دوست هستيم وهر كسي را كه تو دوست داشته اي يا دوست مي داري يا دوست خواهي داشت همه را دوست مي داريم واز همه دشمنانت نفرت وانزجار داريم ولي از تو مي خواهيم كه آنها را نيز هدايت كني كه خزائن تو پر از هدايت وبهشت تو بزرگ است.

خدايا! همة بشريت را به راه راست هدايت كن وهمه هدايت شدگان را بايكديگر متحد ومتفق بگردان.

خدايا! تو مي داني كه ضعف امت اسلامي بر اثر دوري از دين تو وتفرقه واختلاف است پس همه ما را به دين ورضا وخوشنودي خودت نزديك بفرما.

خديا! تمام اسباب تفرقه واختلاف را نابود فرما وهمه تفرقه اندازان واختلاف افكنان را هدايت فرما.

خدايا! اگر هدايت در تقديرشان ننوشته اي نابودشان بفرما ولي قبل از آن رسوايشان گردان تا براي ديگران پند وعبرتي باشند.

خدايا! نسل هاي شان را هم اگر قابل هدايتند هدايت فرما اگر نيستند رسوا ونابودشان فرما.

خدايا! ترا شاهد مي گيرم اگر به من فرصت يك دعاي مقبول عنايت فرمايي آن يك دعا اين است كه تمام بشريت را هدايت كني ودلهاي همه هدايت شدگان را به هم نزديك كني وبا الفت ومحبت ووحدت شستشو دهي وتمام عوامل تفرقه را خوار ورسوا وذليل گرداني.

خدايا! اين دعا را از اين بنده عاجز وساير بندگانت قبول فرما ومرا سبب هدايت واتحاد امت بگردان.

خدايا! باز هم از تو عاجزانه مي خواهم كه مرا سبب هدايت وو حدت امت محمد صلي الله عليه وآله وسلم بگرداني. آمين.

الحمدلله رب العالمين. پايان ترجمه يكشنبه شب 14 ربيع الأول 1423هـ. شهريور 1381 خورشيدي. به قلم عبدالله حيدرى تربت جامى. درحرم نبوى شريف مدينه منوره على صاحبها ألف ألف صلاة وسلام.

***