بسم الله الرحمن الرحیم
جلسات تفسیر-بحث تعدد قراءات-سال ۹۷
فهرست جلسات مباحثه تفسیر
تقریر سابق آقای صراف، در ذیل صفحه است
************
تقریر جدید:
************
تقریر آقای صراف:
(ایام فاطمیة سلام الله علیها)
شنبه 6/11/1397
· ادامه از النشر:
وَقَالَ الْإِمَامُ الْكَبِيرُ الْحَافِظُ الْمُجْمَعُ عَلَى قَوْلِهِ فِي الْكِتَابِ وَالسُّنَّةِ أَبُو الْعَلَاءِ الْحَسَنُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ الْحَسَنِ الْهَمَذَانِيُّ فِي أَوَّلِ غَايَتِهِ [کتاب غایة الاختصار. منتجب الدین در فهرست می‌گوید من اصحابنا]:
· در کتاب الفضائل شاذان بن جبرئیل گفته شده که در سال 633 از ابوالعلاء همدانی یک چیزی را نقل کرده
· اصلاً شاذان بن جبرئیل اگرچه از علماء شیعه است اما مرحوم آقابزرگ در الذریعة می‌گوید الفضائل مال شاذان بن جبرئیل نیست
· شاذان بن جبرئیل ظاهراً قبل از 600 وفات کرده روی حساب عادی
· در الفضائل در شروع کتاب (ص2) می‌گوید حدثنی الشیخ الفقیه شاذان بن جبرئیل که نشان می‌دهد شخص دیگری در بین است:
الفضائل (لابن شاذان القمي) ؛ ؛ ص2
حَدَّثَنِي الشَّيْخُ الْفَقِيهُ أَبُو الْفَضْلِ شَاذَانُ بْنُ جَبْرَئِيلَ الْقُمِّيُّ ...
· در ص54 می‌گوید:
الفضائل (لابن شاذان القمي) ؛ ؛ ص54
أَخْبَرَنَا الشَّيْخُ الْإِمَامُ الْعَالِمُ الْوَرِعُ النَّاقِلُ ضِيَاءُ الدِّينِ شَيْخُ الْإِسْلَامِ أَبُو الْعَلَاءِ الْحَسَنُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ يَحْيَى الْعَطَّارُ الْهَمَدَانِيُّ ره فِي هَمَدَانَ فِي مَسْجِدِهِ فِي الثَّانِي وَ الْعِشْرِينَ مِنْ شَعْبَانَ سَنَةَ ثَلَاثٍ وَ ثَلَاثِينَ وَ سِتِّمِائَةٍ قَالَ حَدَّثَنَا الْإِمَامُ رُكْنُ الدِّينِ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ الْفَارِسِي ...
الفضائل (لابن شاذان القمي) ؛ ؛ ص92
خبر آخر قال جامع هذا الكتاب حضرت الجامع بواسطة يوم الجمعة سابع عشر ذي القعدة سنة إحدى و خمسين و ستمائة ...
الفضائل (لابن شاذان القمي) ؛ ؛ ص92
وَ عَنِ الْقَارُونِيِّ حِكَايَةً عَنْهُ أَنَّهُ قَامَ يَوْماً عَلَى مِنْبَرِهِ وَ مَجْلِسُهُ يَوْمَئِذٍ مَمْلُوءٌ بِالنَّاسِ فِي جُمَادَى الْآخِرَةِ مِنْ سَنَةِ اثْنَتَيْنِ وَ خَمْسِينَ وَ سِتِّمِائَةٍ ...
· پس جامع هذا الکتاب در سال 651 بوده
الفضائل (لابن شاذان القمي) ؛ ؛ ص107
قال ابن شاذان تأمل أيها الطاعن بقلبك و انظر بعينك هذه الآيات ...
· این احتمال تقویت می‌شود که کتاب از پسر شاذان است (ابن شاذان)
· اما چطور می‌گوید ابوالعلاء را در مسجد همدان دیدم؟ اینجا ممکن است پسر او را دیده باشد که احمد بن حسن بن احمد بن حسن بن احمد باشد
· اما لقب ضیاء الدین لقب چه کسی است؟ اینکه پسر ابوالعلاء ملقب به ضیاء الدین بوده باشد، در جایی دیده نشد
· ادامه از النشر:
وَقَالَ الْإِمَامُ الْكَبِيرُ الْحَافِظُ الْمُجْمَعُ عَلَى قَوْلِهِ فِي الْكِتَابِ وَالسُّنَّةِ أَبُو الْعَلَاءِ الْحَسَنُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ الْحَسَنِ الْهَمَذَانِيُّ فِي أَوَّلِ غَايَتِهِ [کتاب غایة الاختصار. منتجب الدین در فهرست می‌گوید من اصحابنا]: أَمَّا بَعْدُ، فَإِنَّ هَذِهِ تَذْكِرَةٌ فِي اخْتِلَافِ الْقُرَّاءِ الْعَشَرَةِ الَّذِينَ اقْتَدَى النَّاسُ بِقِرَاءَتِهِمْ وَتَمَسَّكُوا فِيهَا بِمَذَاهِبِهِمْ مِنْ أَهْلِ الْحِجَازِ [هم مدینه و هم مکه] وَالشَّامِ وَالْعِرَاقِ [کوفه و بصره]، ثُمَّ ذَكَرَ الْقُرَّاءَ الْعَشَرَةَ الْمَعْرُوفِينَ [اولین کسی که وفات کرده ابن عامر شامی است که 118 وفات کرده و بعد از او عبد الله بن کثیر مکی است که 120 و بعد از او عاصم کوفی است که 127 وفات کرده و بعد از او یزید بن قعقاع مدنی که 132 وفات کرده و بعد از اینها نافع و ابوالعلاء بصری و حمزه و کسائی کوفی و یعقوب بن اسحق حضرمی بصری و خلف بن هشام کوفی و ...]، وَقَالَ شَيْخُ الْإِسْلَامِ وَمُفْتِي الْأَنَامِ الْعَلَّامَةُ أَبُو عَمْرٍو عُثْمَانُ بْنُ الصَّلَاحِ - رَحِمَهُ اللَّهُ – [متوفای 643. با ابن الحاجب معاصر بوده و کنیه و نام او با ابن الصلاح یکی است] مِنْ جُمْلَةِ جَوَابِ فَتْوَى وَرَدَتْ عَلَيْهِ مِنْ بِلَادِ الْعَجَمِ [در کتاب فتاوای ابن الصلاح تفاوت هست] ذَكَرَهَا الْعَلَّامَةُ أَبُو شَامَةَ فِي كِتَابِهِ الْمُرْشِدِ الْوَجِيزِ، أَشَرْنَا إِلَيْهَا فِي كِتَابِنَا الْمُنْجِدِ [منجد المقرئین]: يُشْتَرَطُ أَنْ يَكُونَ الْمَقْرُوءُ بِهِ قَدْ تَوَاتَرَ نَقْلُهُ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ - صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ - قُرْآنًا وَاسْتَفَاضَ نَقْلُهُ كَذَلِكَ وَتَلَقَّتْهُ الْأُمَّةُ بِالْقَبُولِ كَهَذِهِ الْقِرَاءَاتِ السَّبْعِ ; لِأَنَّ الْمُعْتَبَرَ فِي ذَلِكَ الْيَقِينُ وَالْقَطْعُ عَلَى مَا تَقَرَّرَ وَتَمَهَّدَ فِي الْأُصُولِ، فَمَا لَمْ يُوجَدْ فِيهِ ذَلِكَ كَمَا عَدَا السَّبْعَ أَوْ كَمَا عَدَا الْعَشْرَ فَمَمْنُوعٌ مِنَ الْقِرَاءَةِ بِهِ مَنْعَ تَحْرِيمٍ لَا مَنْعَ كَرَاهَةٍ، انْتَهَى. [در منجد المقرئین و المرشد الوجیز چنین است اما در خود کتاب فتاوای ابن الصلاح جور دیگری است ج1 ص231]
فتاوى ابن الصلاح (1/ 231)
أجَاب رَضِي الله عَنهُ الْأَمر فِي ذَلِك أبلغ من ذَلِك وَهُوَ أَنه لَا يجوز الْقِرَاءَة من ذَلِك إِلَّا بِمَا تَوَاتر نَقله واستفاض وَتَلَقَّتْهُ الْأمة بِالْقبُولِ كهذه السَّبع فَإِن الشَّرْط فِي ذَلِك الْيَقِين وَالْقطع على مَا تقرر فِي الْأُصُول فَمَا لم يُوجد فِيهِ ذَلِك فَمَمْنُوع مِنْهُ منع كَرَاهَة وممنوع مِنْهُ فِي الصَّلَاة وخارج الصَّلَاة وممنوع مِنْهُ من عرف المصادر والمعاني ...