بسم الله الرحمن الرحیم
جلسات تفسیر-بحث تعدد قراءات-سال ۹۵
فهرست جلسات مباحثه تفسیر
تقریر سابق آقای صراف، در ذیل صفحه است
************
تقریر جدید:
************
تقریر آقای صراف:
چهارشنبه 22/10/1395
· تعابیری مثل غیّروا و حرّفوا در روایات متعددی آمده است.
· بعضی روایات است که ظاهر یا نص است و برخی از نظر دلالت ممکن است ظهوری داشته باشد، اما به محض ملاحظه روایات سبعة احرف به نحو تباین تنزیلی معنای خیلی خوبی پیدا می‌کند.
· حرّفوه یعنی از حرفی به حرف دیگر تبدیل کردند اما در فضایی که سبعة احرف حاکم باشد می‌تواند معنای ذهبوا من حرف الی حرف یا بدلوا حرفاً مکان حرف و ابدلوا من حرف من سبعة احرف الی حرف آخر من سبعة احرف، معنای درستی باشد.
· غیّروا هم همین می‌شود.
· بحار ج89 ص55 از کنز جامع الفوائد:
بحار الأنوار (ط - بيروت) ؛ ج89 ؛ ص55
- 27- كنز، كنز جامع الفوائد و تأويل الآيات الظاهرة قَوْلُهُ تَعَالَى قُلْ أَ رَأَيْتُمْ إِنْ أَهْلَكَنِيَ اللَّهُ الْآيَةَ تَأْوِيلُهُ رَوَى عَلِيُّ بْنُ أَسْبَاطٍ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ هَذِهِ الْآيَةِ قَالَ هَذِهِ الْآيَةُ مِمَّا غَيَّرُوا وَ حَرَّفُوا مَا كَانَ اللَّهُ لِيَهْلِكَ مُحَمَّداً ص وَ لَا مَنْ كَانَ مَعَهُ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ وَ هُوَ خَيْرُ وُلْدِ آدَمَ وَ لَكِنْ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى قُلْ أَ رَأَيْتُمْ إِنْ أَهْلَكَكُمُ اللَّهُ جَمِيعاً الْآيَةَ.
28- كنز، كنز جامع الفوائد و تأويل الآيات الظاهرة رُوِيَ عَنْ مُحَمَّدٍ الْبَرْقِيِّ يَرْفَعُهُ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ سَلَّامٍ الْأَشْهَلِ قَالَ: قِيلَ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قُلْ أَ رَأَيْتُمْ إِنْ أَهْلَكَنِيَ اللَّهُ قَالَ مَا أَنْزَلَهَا اللَّهُ هَكَذَا وَ مَا كَانَ اللَّهُ لِيُهْلِكَ نَبِيَّهُ ص وَ مَنْ مَعَهُ وَ لَكِنْ أَنْزَلَهَا قُلْ أَ رَأَيْتُمْ إِنْ أَهْلَكَكُمُ اللَّهُ الْآيَةَ ثُمَّ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى لِنَبِيِّهِ ص أَنْ يَقُولَ لَهُمْ قُلْ هُوَ الرَّحْمنُ آمَنَّا بِهِ وَ عَلَيْهِ تَوَكَّلْنا فَسَتَعْلَمُونَ مَنْ هُوَ فِي ضَلالٍ مُبِينٍ.
· تعابیری مثل لیس هکذا نزلت یا ما انزلها الله هکذا هم در دسته‌ای از روایات هست.
· باید توجه داشت که گاهی ممکن است تعبیری که راوی با ذهن خودش مطرح می‌کند به نحو نقل به معنا از نوع نگاه و بساطت ذهن او تأثیر پذیرفته باشد. البته چنین احتمالی را در فضای عادی نمی‌شود اعتنا کرد وگرنه سنگ روی سنگ بند نمی‌شود، اما در فضای تعارض، چنین احتمالاتی قوی و قابل اعتنا می‌شود.
· روایاتی که نص یا ظهور غیرقابل تأویل نزد عرف دارند، باید بگوییم نرد علمه الی اهله ولی روایات دیگر را با سبعة احرف به نحو تباین تنزیلی می‌توان توضیح خوبی داد.
· آیا همین طور که حرف را که به معنای قرائت بود ما نمی‌دانستیم و بعد از بررسی متوجه شدیم که به این معنی است، ممکن است شواهدی پیدا کنیم در مورد تعابیری مثل تحریف یا حرّفوا که به معنای تبدیل از یک قرائت به قرائت دیگر باشد؟
· یکی از معایب جست‌وجوهای امروزی این است که خود کتاب را به صورت ترتیبی مطالعه نمی‌کنیم.
· در مقدمه غایة النهایة فی طبقات القرّاء آمده است:
غاية النهاية في طبقات القراء (1/ 3)
... فهذا كتاب غاية النهاية. من حصله أرجو أن يجمع بين الرواية والدراية. اختصرت فيه كتاب طبقات القراء الكبير الذي سميته: نهاية الدرايات في أسماء رجال القراءات. وأتيت فيه على جميع ما في كتابي الحافظين أبي عمرو الداني وأبي عبد الله الذهبي رحمهما الله وزدت عليهما نحو الضعف ...