بسم الله الرحمن الرحیم
آية اللَّه سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی(1315 - 1411 هـ = 1897 - 1990 م)
آية اللَّه سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی(1315 - 1411 هـ = 1897 - 1990 م)
اجازه قرائات آية الله مرعشي نجفي
حضرت امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، آیت الله مرعشی نجفی را در سرداب مقدس از مرگ نجات دادند.
سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
(تغییرمسیر از مرعشی نجفی)
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. لطفاً با توجه به شیوهٔ ویکی‌پدیا برای ارجاع به منابع، با ارایهٔ منابع معتبر این مقاله را بهبود بخشید. مطالب بی‌منبع را می‌توان به چالش کشید و حذف کرد.
آیت‌الله العظمی
سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی
Ayatollah-marashi-najafi-4.jpg
زادروز ۳۱ تیر ۱۲۷۶ شمسی
درگذشت ۷ شهریور ۱۳۶۹ شمسی (۹۳ سال)
تبار ایرانی/عراقی
پیشه فقه و اصول
سال‌های فعالیت دوران نوین
شناخته‌شده برای عالم مسلمان، کتابخانه
دین اسلام
مذهب شیعه دوازده‌امامی
سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی (۳۱ تیر ۱۲۷۶ نجف - ۷ شهریور ۱۳۶۹ قم)[۱] فقیه و مرجع تقلید شیعه اهل ایران بود. وی کتابخانه‌ای را از خود در قم به جا گذاشته‌است. او شوهر خاله محمد فاضل لنکرانی از مراجع تقلید قم بود.
محتویات
۱ زندگی
۲ اجازات اجتهاد و روایی
۳ مشایخ روایی
۴ برخی فعالیت‌ها
۵ کتابخانه
۶ کتاب‌شناسی
۷ دیدگاه‌های سیاسی
۸ فرزندان
۹ برخی شاگردان
۱۰ دارندگان اجازه روائی و امورحسبیه از وی
۱۱ پانویس
۱۲ منابع
۱۳ پیوند به بیرون
زندگی
او در سال ۱۳۱۵ (قمری) در نجف به دنیا آمد. پدرش سید شمس الدین محمود مرعشی از فقهای دوران خود بود.[۲] سید شهاب الدین پس از فراگیری مقدمات علوم اسلامی، در نجف، در درس خارج فقه و اصول آقا ضیاء عراقی، احمد کاشف الغطا شرکت نمود. او در طول زندگی با سید محمدتقی غضنفری خوانساری جلسات دینی داشت.
اجازات اجتهاد و روایی
او در ۲۷ سالگی به درجه اجتهاد نایل آمد. مرعشی نجفی در نجف، کاظمین، کربلا، سامرا، قم، تهران و کرمانشاه تحصیل کرد و در درس استادانی چون میرزاابوالحسن طباطبائی بروجردی، میرزا حسین فقیه سبزواری، مرتضی طالقانی، عبدالکریم حائری یزدی، سید محمدعلی شهرستانی[۳] و محمدعلی شاه آبادی حضور یافت. مراجع تقلید که به او اجازه اجتهاد دادند عبارتند از: آقا ضیاء عراقی، سید ابوالحسن اصفهانی، شیخ عبدالکریم حایری یزدی و حسن علامی کرمانشاهی (از شاگردان آخوند خراسانی).
مشایخ روایی
کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی در خیابان ارم (آیت‌الله مرعشی) قم
فرازهایی از وصیت‌نامه آیت‌الله مرعشی در ورودی کتابخانه
وی دارای حدود ۴۰۰ شیخ روایی است که محمد حسین کاشف الغطا؛ سید محسن حکیم؛ موسی بن جعفر کرمانشاهی، سید محمدعلی شهرستانی،[۴]سید ابوالحسن اصفهانی؛ شیخ عباس قمی و یحیی حمیدالدین از آن‌ها هستند.
برخی فعالیت‌ها
تأسیس مدارس علمیه یکی از فعالیت‌های وی بوده که مدرسه مهدیه، مدرسه شهابیه از جمله آنهاست. مرعشی نجفی هرگز نتوانست به زیارت کعبه برود زیرا به گفته خودش استطاعت و تمکن مالی سفر حج را نداشته‌است از آنجا که درآمد خود را صرف خرید کتاب می‌کرد.
کتابخانه
کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی از بزرگ‌ترین کتابخانه‌های کشور و در ردیف کتابخانه مجلس شورای اسلامی و کتابخانه آستان قدس رضوی است. این کتابخانه هم‌اکنون بیش از ۲۵۰۰۰۰ جلد کتاب چاپی و ۲۵۰۰۰ جلد کتاب خطی دارد. او در طول عمرش بیش از یکصد و چهل و هشت کتاب، رساله و مقاله به رشته تحریر درآورد که شمار بسیاری از آن‌ها هنوز به چاپ نرسیده‌اند.
کتاب‌شناسی
کتاب «مشجرات آل رسول‌الله الاکرام» یا «مشجرات الهاشمیین» و «ملحقات الاحقاق» از مهم‌ترین آثار چاپ شده مرعشی نجفی است. او بر ای نوشتن برخی کتب خود به کشورهای مختلفی سفر کرد و با دانشمندان و علمای ادیان مختلف به گفتگو نشست.
دیدگاه‌های سیاسی
مرعشی نجفی قبل از انقلاب بارها به اقدامات محمدرضا شاه مخالفت می‌ورزید. بعد از انقلاب نیز در قضایای سیاسی از جمله کشته شدن شهدای محراب ، به روح‌الله خمینی تلگراف می‌زد. البته اکبر هاشمی رفسنجانی معتقد بود وی در انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۳۶۴ در کنار سید محمدکاظم شریعتمداری و سید صادق روحانی یکی از سه مرجع تقلیدی بود که از شرکت در انتخابات خودداری کرد. دلیل این اقدام در رسانه‌های بین‌المللی آن زمان اعتراض به رد صلاحیت مهدی بازرگان برای شرکت در انتخابات اعلام شده‌بود.[۵] در حالی که سید محمود مرعشی (فرزند آیت‌الله مرعشی) این ادعا را به دور از حقیقت می‌داند.[۶]
فرزندان
سید شهاب الدین مرعشی نجفی دارای فرزندان بسیاری است. فرزندان ذکور وی حجج اسلام:
سید محمود مرعشی نجفی که ریاست کتابخانه پدر را در ۲۵ سال اخیر بر عهده داشته و دارای آثار نوشتاری متعددی است.
سید جواد مرعشی نجفی از علمای حوزه علمیه قم و در حال تدریس در حوزه علمیه می‌باشد.
سید امیر مرعشی نجفی از علمای حوزه علمیه می‌باشد.
برخی شاگردان
در طول بیش از هفتاد سال تدریس در حوزه علمیه قم، شاگردان زیادی تربیت کرد از جمله:
سید محمود طالقانی
محمدعلی ابن‌الرضا
سید عزالدین حسینی زنجانی
سید محمد مهدی غضنفری خوانساری
سید محمد هاشم غضنفری خوانساری
محمد صدوقی
مرتضی مطهری
محمد مفتح
سید صابر جباری
محمدرضا مهدوی کنی
سید هادی غضنفری خوانساری
محمد صالح کمیلی خراسانی
سیف‌الله آذریان
دارندگان اجازه روائی و امورحسبیه از وی
عده زیادی از علمای شیعه از او اجازه روایت دارند که برخی از آنان عبارتند از:
سید هادی غضنفری خوانساری
سید مهدی لاجوردی
محمد رضا طبسی نجفی
سید عزیزالله امامت
محمد حجتی هرسینی کرمانشاهی
سید محمود مرعشی
رضا استادی
محمد امین پورامینی
سید عباس کاشانی
سید محمد رضا حسینی جلالی
سید علی بن الحسین علوی
سید عادل علوی
پانویس
http://www.yjc.ir/fa/news/5845432/مراسم-بزرگداشت-ارتحال-آیت-الله-العظمی-مرعشی-نجفی
http://fa.shafaqna.com/news/269784
شهاب شریعت، صص۱۵۴و۱۶۵.
احقاق الحق وازهاق الباطل، ج۱، ص۱۲۸.
خاطرات هاشمی رفسنجانی، جمعه ۸ شهریور ۱۳۶۴
http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13941113000602
منابع
سنگربانان اسلام (تألیف سید هادی غضنفری سال نشر ۱۳۷۲ قم)
«بنیانگذار کتابخانه». کتابخانه بزرگ آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی. دریافت‌شده در ۱۴ نوامبر ۲۰۰۷.
پیوند به بیرون
کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی
فهرست آثار منتشرشده
[نمایش]
نبو
سادات مرعشی (۱۳۵۹–۱۵۸۲ میلادی)
[نمایش]
نبو
فهرست مراجع تقلید شیعه
رده‌ها:
اسلام‌شناسان مسلمان شیعهاهالی نجفخاندان حسینیدرگذشتگان ۱۳۶۹درگذشتگان ۱۹۹۰ (میلادی)روحانیان شیعهزادگان ۱۸۹۷ (میلادی)عالمان شیعهمراجع تقلید (درگذشته)مرعشیان
سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی
Question book-new.svg
این مقاله فقط بر پایهٔ یک منبع نوشته شده است یا اینکه تا حد زیادی به یک منبع وابسته است. گفتگوی مربوطه ممکن است در صفحهٔ بحث یافت شود. لطفاً با استناد به منابع دیگر، به بهبود آن کمک کنید.
سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی آیت الله مرعشی نجفی5.jpg
اطلاعات فردی
نام کامل: سید شهاب‌الدین بن سید محمود مرعشی
نسب: سادات مرعشی
تاریخ تولد: ۲۰ صفر ۱۳۱۵ق / ۱۲۷۶ش
زادگاه: نجف
محل زندگی: عراق • ایران
تاریخ وفات: ۷ شهریور ۱۳۶۹ش / ۷ صفر ۱۴۱۱ق
محل دفن: کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی
شهر وفات: قم
خویشاوندان
سرشناس: شمس اشرف بیگم • سید محمود مرعشی • عباسعلی عمید زنجانی • علی فاضل لنکرانی • سیدعباس موسوی حرمی
اطلاعات علمی
استادان: علی اکبر حکمی • آقا ضیاء عراقی • شیخ عبدالکریم حائری • میرزا مهدی آشتیانی • سیدعلی قاضی • محمدجواد بلاغی • محمدحسین تهرانی • میرزا جواد ملکی تبریزی• سید احمد کربلایی و....
شاگردان: سید مصطفی خمینی • مرتضی مطهری • محمد مفتح • سید محمد حسینی بهشتی • محمد صدوقی • سید محمدعلی قاضی • سید محمود طالقانی • حسین نوری همدانی • امام موسی صدر • سید مرتضی عسکری و...
محل تحصیل: نجف • ری • مشهد • اصفهان • قم
تألیفات: بیش از ۱۵۰ کتاب و رساله
سایر: مرجع تقلید • مکاتبه و مناظره با دانمشندان مذاهب مختلف • ۶۰ سال اقامه نماز جماعت حرم حضرت معصومه
فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی
سیاسی: حمایت از امام خمینی • واکنش به لایحه کاپیتولاسیون • حمایت از انقلاب اسلامی ایران
اجتماعی: تأسیس کتابخانه • تأسیس مدارس مرعشیه، شهابیه، مهدیه و مؤمنیه • احداث مراکز عام المنفعه مانند مسجد، حسینیه، درمانگاه و... در ایران و سایر کشورهای اسلامی • بازسازی و تعمیر مرقد محمدباقر مجلسی • احداث واحدهای مسکونی برای طلاب در قم
سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی (۱۲۷۶-۱۳۶۹ش/ ۱۳۱۵-۱۴۱۱ق) از مراجع تقلید شیعه پس از آیت‌الله بروجردی است. او در ۲۷ سالگی به اجتهاد رسید. مرعشی، از شاگردان شیخ عبدالکریم حائری و آقا ضیاء عراقی بود و از محضر سیدعلی قاضی، سید احمد کربلایی و میرزا جواد ملکی تبریزی بهره برد. گرایش سیاسی او موافق با آیت‌الله خمینی بود و این روحیه در بارزترین شاگردانش نیز دیده می‌شود.
مرعشی نجفی، کتابخانه‌ای را تأسیس کرد که امروزه از لحاظ تعداد و کیفیت نسخه‌های خطی کهن اسلامی، نخستین کتابخانه ایران و سومین کتابخانه جهان اسلام به شمار می‌رود. او هیچ‌گاه برای سفر حج، مستطیع نشد. مدرسه‌های مرعشیه، شهابیه، مهدیه و مؤمنیه را او تأسیس کرد.
مهم‌ترین تألیفاتش، تعلیقات احقاق الحق، مشجرات آل الرسول، طبقات النسابین و حاشیه بر عمدة الطالب هستند. او برای نوشتن برخی کتاب‌های خود به کشورهای مختلفی سفر کرد و با دانشمندان ادیان مختلف به گفتگو نشست. آیت‌الله مرعشی را بنا به وصیت خودش، در کتابخانه‌اش -واقع در خیابان ارم قم- دفن کردند. عمید زنجانی داماد آیت الله مرعشی نجفی بود.
محتویات
۱ اطلاعات شناسنامه‌ای
۱.۱ خاندان
۱.۲ تولد
۲ کودکی، تحصیلات
۳ سفرها و مناظرات
۳.۱ سفر به ایران
۳.۲ عدم سفر به مکه برای حج
۴ تشکیل خانواده
۵ اساتید
۶ تدریس و شاگردان
۷ آثار
۸ اقدامات فرهنگی اجتماعی
۸.۱ کتابخانه
۹ فعالیت‌های سیاسی
۹.۱ واکنش به ماجرای انجمنهای ایالتی و ولایتی
۹.۲ پشتیبانی از نهضت امام خمینی
۹.۳ آیت الله مرعشی و مرجعیت آیت الله خمینی
۹.۴ واکنش به لایحه کاپیتولاسیون
۹.۵ موضعگیری در مقابل توهین روزنامه اطلاعات به امام خمینی
۹.۶ صدور اطلاعیه پس از پیروزی انقلاب
۱۰ وفات
۱۱ جستارهای وابسته
۱۲ نگارخانه
۱۳ پانویس
۱۴ منابع
اطلاعات شناسنامه‌ای
خاندان
نسب آیت‌الله مرعشی پس از سی و سه واسطه به امام سجاد(ع) می‌رسد. سادات مرعشی حسینی هستند و جد اعلای این سلسله، سیدعلی مرعشی نام دارد که در شهر مرعش در حوالی مرزهای سوریه و ترکیه و جزء قلمرو ترکیه زندگی می‌کرد. وی در قرن سوم به ایران مهاجرت کرد و ظاهرا در مازندران ازدواج نمود. هسته مرکزی مرعشی‌های ایران، طبرستان بود و گرایش به تشیع مردمان خطه شمال مرهون زحمات این خاندان است. سید قوام الدین مشهور به میر بزرگ - جد پانزدهم آیت الله مرعشی - حکیم و فرمانروایی بوده که در قرن هفتم هجری در شهر آمل حکومت می‌کرده است و هم‌اکنون مرقدش در سبزه‌میدان آمل، بارگاه و صحن و سرایی دارد. از زمان صفویه بار دیگر مرعشی‌ها نضج گرفتند و با حاکمان این طایفه وصلت کردند. مادر شاه عباس اول بانویی از همین خاندان است.
سید الحکما شرف الدین مرعشی (متوفی ۱۳۱۶) جد آیت الله مرعشی است. او ۱۱۴ سال عمر و ۸۰ سال طبابت کرد. ابتکارات عجیبی درباره ساخت دندان مصنوعی و ساخت زنبور عسل از اصول شیمیایی به او نسبت داده‌اند.[۱]
جده‌اش معروف به شمس‌الشرف خانم از سادات طباطبایی تبریز و بانوان باکمال عصر خویش، امیر عبدالغفار طباطبایی و فرزندش عبدالوهاب قاضی القضات سلسله آق قویونلو و شخصیت‌های برجسته عصر صفویه و بسیاری دیگر از افراد مشهور این خاندان هستند.
پدرش سید محمود مرعشی (متولد ۱۲۷۰ق.)، یک‌بار در ۱۳۱۱ق. با علویه فاطمه سبزواری فرزند سیدحسین حسینی در تهران ازدواج کرد و از او دارای یک فرزند به نام علی شد که این ازدواج استمرار نداشت و بار دوم در ۱۳۱۴ق. با علویه صاحبه خانم نوه آیت الله سید مهدی حسینی ازدواج کرد. حاصل این ازدواج چهار فرزند به نامهای شهاب‌الدین، ضیاء‌الدین، فاطمه و مرضیه بود.[۲]
تولد
سید شهاب‌الدین، در بین‌الطلوعین پنج‌شنبه ۲۰ صفر ۱۳۱۵ق. (۱۲۷۶ شمسی) در نجف به دنیا آمد. هریک از علما هنگام گفتن اذان و اقامه به گوش او اسمی برایش انتخاب کرده بودند؛ محدث نوری، نام محمد حسین، میرزا حسین بن میرزا خلیل، لقب آقا نجفی، سید مرتضی کشمیری، کنیه ابوالمعالی و سید اسماعیل صدر لقب شهاب‌الدین را برایش مشخص کردند.[۳]
کودکی، تحصیلات
آیت الله مرعشی در جوانی
وقتی سید شهاب‌الدین شیرخواره بود، مادرش در ایام عادت به او شیر نمی‌داد و علویه‌ای را برای این زمان اجیر کرده بودند. از نخستین جمله‌هایی که او آموخت جمله (هو الفتاح العلیم) به دست شیخ علی رُفَیش نجفی بود. او به دست پدرش در حرم امیرالمومنین(ع) لباس روحانیت پوشید و پیش جده پدری‌اش شمس اشرف بیگم، قرآن مجید و ادبیات عرب را تا کتاب مغنی‌اللبیب آموخت.[۴]
او نزد پدرش مقدمات برخی علوم را آموخت. پس از آن، پدرش او را برای فراگیری علوم ریاضی، هندسه، جغرافیا و... به مدارس جدید فرستاد. شهاب‌الدین پس از ۵ سال با رتبه اول موفق به اخذ گواهی‌نامه عالی آن زمان شد. پس از اتمام دوره، برخی علوم جدید را پیش اساتید خصوصی یاد گرفت، به طب علاقمند شد و برخی کتاب‌های طبی را پیش پدرش و برخی را پیش میرزا محمد علی معروف به مؤید الاطبا فراگرفت. وی در شانزده سالگی به تفسیر علاقمند شد و همت‌اش را صرف یادگیری علوم دینی کرد.[۵] او پس از تحصیل علوم مختلف در نجف به ایران آمد و در ری، مشهد، اصفهان و قم هم از اساتید دیگری بهره گرفت و تلاش‌های علمی‌اش در ۲۷ سالگی به بار نشست. وی پس از رحلت آیت‌الله بروجردی جزء مراجع طراز اول تقلید و اولین رساله عملیه‌اش در سال ۱۳۶۶ ه.ق منتشر شد.[۶]
سفرها و مناظرات
در سال ۱۳۳۶ق. در ۲۱ سالگی به سامرا سفر کرده و حدود سه سال آنجا بود و با شیخ عبدالسلام کردستانی و شیخ نورالدین شافعی ملاقات و بحث داشت. در سال ۱۳۴۰ق. به کاظمین و بغداد رفته و با سیدابراهیم رفاعی بغدادی ملاقات داشت و همچنین به کربلا رفت و از شیخ عبدالهادی مازندرانی اجازه شفاهی گرفت و با حاج میرزا موسی اسکویی تبریزی، میرزا محمد ثقة‌الاسلام تبریزی و برادرش که از رؤسای شیخیه بودند ملاقات و مناظره کرد.[۷]
او به شهرهای دیگر عراق چون حله، موصل، العمارة، کوت، بصره، کوفه، مسیب، دجیل، زبیر و... سفر کرد و در سفری که به هندوستان داشت در بمبئی با مشاهیر مذاهب بودایی ملاقات کرد.[۸]
او مکاتبات متعددی با علامه شیخ طنطاوی جوهری مصری، رئیس جمعیت اخوت اسلامی مصر داشته است و کتاب ریاض السالکین فی شرح صحیفه سجادیه را به او هدیه کرده است.[۹]
سفر به ایران
آیت‌الله مرعشی در ۲۱ محرم سال ۱۳۴۲ق. از نجف به ایران مهاجرت کرد و در ۶ صفر همین سال وارد کرمانشاه شده از آنجا به همدان، زنجان و تبریز رفت و با ارحام‌اش دیدار کرد. او در کرمانشاه از شیخ‌هادی فرزند شیخ عبدالکریم کرمانشاهی اجازه شفاهی روایت گرفت. در همدان با سید عبدالحسین فرزند سید فاضل لاری دیدار کرد و از او اجازه روایت گرفت و نسخه خطی نادری را از وی خریداری کرد. سپس به قصد زیارت امام رضا(ع) راهی مشهد شد. او در ۲۱ جمادی‌الثانی ۱۳۴۳ق. به تهران رفت و چند ماهی از اساتید ری بهره برد. وی در هفتم شعبان ۱۳۴۳ق. وارد قم شد و به درخواست آیت‌الله حائری در این شهر ساکن و مشغول به تدریس شد. او در ۱۳۴۵ق. در قم به امر آیت‌الله حائری به استقبال شاعر و فیلسوف هندی، رابیندارات تاگور رفت و مباحثاتی با او انجام داد. آیت الله مرعشی با رحلت آیات سه‌گانه، صدر، حجت و خوانساری به عنوان یکی از مراجع تقلید شناخته شد و نخستین رساله‌های عملیه‌اش در سال‌های ۱۳۶۶ تا ۱۳۷۳ ه.ق انتشار یافتند. پس از رحلت آیت‌الله بروجردی آیت‌الله سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی به عنوان یکی از مراجع طراز اول مطرح شد.[۱۰]
عدم سفر به مکه برای حج
آیت‌الله مرعشی، برای انجام سفر حج، مستطیع نشد و به درخواست گروهی از تاجران مبنی بر تأمین هزینه حج‌اش پاسخ منفی داد. مرعشی در پاسخ به شخصی که از او پرسید: با وجود این که وجوهاتی در اختیارتان می‌باشد و مبالغی از آن را به طلا ب و فقرا و دیگران می‌دهید، چطور برای حج واجب مستطیع نمی‌باشید؟ گفت: این پول‌ها مال من نیست؛ سهم امام و سادات است، کفاره روزه و مانند آن است و هرکدام باید جای خودش مصرف شود. زمانی به حج می‌روم که از دسترنج خودم پولی به دست آورده باشم. بعد از وفات‌اش بیش از صد حج به نیابت‌اش انجام گرفت.[۱۱]
تشکیل خانواده
آیت‌الله مرعشی، در ۸ جمادی‌الاول ۱۳۴۵ ه.ق با یکی از دخترعموهای خود به نام گوهرتاج ازدواج کرد و از او صاحب دختری شد اما این زندگی مشترک دوام نیافته به جدایی انجامید. همسر دوم‌اش دختر آیت‌الله سید عباس فقیه مبرقعی رضوی قمی (متوفی ۱۳۳۵ ه.ق) بود.[۱۲]
آیت الله مرعشی نجفی؛ مشارکت در انجام کارهای خانه
همسرش نقل کرده: مدت شصت سال با آیت‌الله مرعشی زندگی کردم و در این مدت هیچ‌گاه نسبت به من با تحکم سخن نگفت و رفتاری تند و خشونت‌آمیز با من نداشت و با عصبانیت صحبت و رفتار نکرد. تا آن‌زمان که خود قادر به حرکت و انجام کاری بود اجازه نمی‌داد دیگر اعضای خانواده برایش کاری انجام دهند حتی هنگامی که تشنه می‌شد خود بلند می‌شد و به آشپزخانه می‌رفت و آب می‌آشامید و این تقاضا را با من در میان نمی‌گذاشت. غیر از این که همسری مهربان و دوست داشتنی بود، همچون مونسی صمیمی با من همکاری دلسوزانه داشت و در کارهای منزل یاری‌ام می‌کرد. بسیاری از اوقات در امور آشپزخانه از قبیل طبخ غذا، پاک کردن سبزی، تمیز کردن ظروف و وسایل و نیز شستن میوه‌ها به من کمک می‌کرد.[۱۳]
از شیوه‌های تربیتی آیت‌الله مرعشی این بوده که هرشب با نقل داستانی، ذکر خاطرات خودش و یا شرح گوشه‌هایی از زندگی بزرگان و در نهایت هم گفتن یک روایت، فرزندان را آماده خواب می‌کرد.[۱۴]
آیت‌الله مرعشی نجفی چهار پسر و چهار دختر دارد؛ سید محمود (متولد ۱۳۲۰ ش)، سید محمدکاظم (متولد ۱۳۲۲ ش)، سید محمد جواد (متولد۱۳۲۶ ش) و سید امیرحسین، پسرانش و عباسعلی عمید زنجانی، علی فاضل لنکرانی (برادر بزرگ آیت‌الله فاضل لنکرانی)، سید عباس موسوی حرمی و سید خلیل میری تهرانی دامادهایش هستند.[۱۵]
اساتید
ریاضیات
عبدالکریم بوشهری معروف به سعادت (متوفی ۱۳۲۷ق)
عباس بن شیخ اسدالله خلیلی معروف به اقدام
عندلیب زاده تهرانی
آقا محمد محلاتی
عبدالرحیم بادکوبه ای (متوفی ۱۳۶۵ق)
سید ابوالقاسم موسوی خوانساری (متوفی ۱۳۸۰ق)
محمود اهری
باقر ایروانی
سید هبةالدین شهرستانی
میرزا حیدرعلی نائینی (در تهران)
علوم غریبه و سلوک عرفانی
ابوالحسن هندی حائری (متوفی ۱۳۴۵ق)
محمد حسین بن محمد خلیل شیرازی (متوفی ۱۳۳۹ق)
ضیاء‌الدین سرابی
علی‌اکبر حکمی یزدی
محمد حرزالدّین
ادبیات
جده‌اش: شمس اشرف بیگم
پدرش: سید محمود مرعشی
مرتضی طالقانی
سید محمدکاظم خرم‌آبادی موسوی نجفی
محمود حسینی مرعشی شوشتری
تفسیر
محمد حسین شیرازی
شمس‌الدین شکویی
ابوالحسن مشکینی نجفی
سیدآقا شوشتری جزایری
محمدجواد بلاغی
فرج‌الله تبریزی
فقه و اصول
سید آقا شوشتری، شرح لمعه
ابوالحسن مشکینی اردبیلی، کفایة الاصول
نعمت‌الله لاریجانی، قوانین الاصول
محمدحسین بن محمدخلیل شیرازی، من لایحضره الفقیه
شیخ احمد آل کاشف الغطاء (متوفی ۱۳۴۴ق.)
سید محمدرضا مرعشی رفسنجانی
غلامعلی قمی
حبیب‌الله اشتهاردی
میرزا حسن رشتی
میرزا آقا اصطهباناتی
سید علی طباطبایی
عبدالحسین مرندی
سید احمد بن محمد باقر بهبهانی حائری
علی‌اصغر تبریزی نجفی
محمد حسین بن علی شیخ العراقین
شیخ علی نجفی (نوه صاحب جواهر)
آقا ضیاء عراقی (متوفی ۱۳۶۱ق)، از اول اصول تا بحث مطلق و مقید
محمدحسین تهرانی (متوفی ۱۳۴۰ق)
شیخ عبدالکریم حائری یزدی (متوفی ۱۳۵۵ق)
محمدرضا مسجدشاهی (متوفی ۱۳۶۲ق)
رجال
سید حسن صدر
عبدالله مامقانی نجفی
ابوالهدی کرباسی
شیخ موسی کرمانشاهی
کلام
محمد اسماعیل محلاتی نجفی
محمد جواد بلاغی
سید هبةالدین شهرستانی
حکمت و منطق
شمس‌الدین شکویی قفقازی (منطق)
علی‌محمد نجف آبادی (متوفی ۱۳۳۲ق)
فاضل مشهدی (متوقی ۱۳۴۳ق)
محمدطاهر تنکابنی (متوفی ۱۳۶۰ق)
میرزا مهدی آشتیانی (متوفی ۱۳۷۲ق)
اخلاق و عرفان
سید علی قاضی طباطبایی
سید احمد کربلایی
میرزا جواد ملکی تبریزی
میرزا علی اکبر حکمی یزدی
محمدحسین قمشه‌ای
أنساب
پدرش (مشجرات سادات را به او آموخت)
سید محمد رضا فرزند سید علی مشهور به صائغ بحرانی غُرَیفی (متوفی ۱۳۳۹ق)
سید مهدی موسوی بحرانی (متوفی ۱۳۴۳ق)[۱۶]
تدریس و شاگردان
جلسه درس آیت الله مرعشی نجفی
آیت‌الله مرعشی ابتدا به تدریس سطح پرداخت و کتاب‌های معالم الاصول، شرح لمعه، قوانین الاصول، فرائد الاصول، متاجر و کفایة الاصول را تدریس کرد. همچنین علاوه بر فقه و اصول در دانش‌هایی چون منطق، کلام، تفسیر، فلسفه، رجال، درایه و علم انساب حوزه درسی داشت. مجلس درس‌اش در مدرسه فیضیه بقعه روی آب‌انبار صحن کوچک حضرت معصومه(س) _اکنون راهرو آن صحن به مسجد اعظم است_، شبستان روبروی ایوان آیینه صحن بزرگ و در اواخر عمرش در مسجد بالاسر حرم، منزل و حسینیه‌ای که در کنار منزل‌اش بود تشکیل می‌گردید. این تدریس از سال ۱۳۴۳ تا آخرین روزهای عمرش ادامه داشت.[۱۷]
درس فقه آیت‌الله مرعشی بر اساس شرایع الاسلام محقق حلی بود. در اواخر دوره تدریس، شاگردانش به هزار نفر می‌رسیدند و به همین جهت از بلندگو در درس استفاده می‌شد. سبک درس این‌گونه بود که در مقام بیان هر مسئله، ابتدا به بیان عنوان آن می‌پرداخت و سپس مدارک آن را برمی‌شمرد، پس از آن اقوال فقها و اصولی‌ها را بیان می‌کرد و به نقد و بررسی آن‌ها همت می‌گماشت. او فروعات بحث را هم مطرح می‌کرد و در پایان به ذکر تنبیهات مناسب با مسئله می‌پرداخت.[۱۸] از شاگردان درس‌های وی می‌توان به افراد زیر اشاره کرد:.[۱۹]
جلسه درس آیت الله مرعشی نجفی در قم که اکنون راهرو مسیر مدرسه فیضیه به مسجد اعظم است
سید مصطفی خمینی
مرتضی مطهری
محمد مفتح
دکتر بهشتی
شهید صدوقی
شهید قاضی طباطبایی
سید محمود طالقانی
شهاب‌الدین اشراقی
مرتضی حائری
حسین نوری همدانی
امام موسی صدر
ابوطالب تجلیل تبریزی
سید مرتضی عسکری
سید مهدی یثربی
سید رضا صدر
محی‌الدین حائری شیرازی
سید محمدباقر سلطانی
سید محمدباقر حجتی
عباس زریاب خویی
محمدتقی دانش پژوه
علیرضا فیض
حسین کریمان
علی‌اصغر فقیهی
و...
آثار
آیت‌الله مرعشی در طول زندگی خود موفق به تالیف بیش از ۱۵۰ کتاب و رساله شد.[۲۰] تالیفات او از نظر در دسترس قرار گرفتن برای عموم چند حالت دارند؛ برخی چاپ شده و در اختیار عموم قرار دارند، بخشی به صورت خطی باقی مانده‌اند، تعدادی از بین رفته‌اند و شماری از دست‌نوشته هایش که به صورت اوراق پراکنده بوده‌اند در حال تدوین و جمع‌آوری می‌باشند. برخی از تألیفاتش به شرح زیر است؛
علوم قرآنی
التجوید
الرد علی مدعی التحریف
حاشیه علی انوار التنزیل بیضاوی
سند القراء و الحفاظ
مقدمه تفسیر الدر المنثور سیوطی
ادبیات
قطف الخزامی من روضة الجامی (حاشیه بر شرح کافیه جامی)
المعول فی امر المطول (حاشیه بر شرح تلخیص تفتازانی)
الفروق
حدیث، ادعیه و زیارات
مفتاح احادیث الشیعة
حاشیه بر الفصول المهمة شیخ حر عاملی
حاشیه مختصر بر کتاب من لا یحضره الفقیه
مجموعه‌ای در ادعیه و زیارات
شرح دعای سمات
شرح زیارت جامع کبیره
مقدمه مفاتیح الجنان
شمس الامکنه و البقاع فی خیرة ذات‌الرقاع
فوایدی چند ر خصوص صحیفه کامله سجادیه
اصول فقه و فقه
حاشیه بر فرائد الاصول شیخ انصاری
حذف الفضول عن المسالک
توضیح المسائل
راهنمای سفر مکه و مدینه
الغایة القصوی (حاشیه استدلالی بر عروة الوثقی)
مسارح الافکار فی توضیح مطارح الانظار (حاشیه بر تقریرات شیخ انصاری)
مصباح الناسکین (مناسک حج)
...
رجال، شرح حال و أنساب
التبصرة فی ترجمة مؤلف التکملة (در شرح حال میرزا محمد مهدی کشمیری)
تراجم اعیان السادة المرعشیین
سادات العلماء الذین کانوا بعد الالف من الهجرة
شرح احوال امامزاده سلطان علی فرزند امام باقر(ع)
رسالة طریفة در شرح حال شیخ محمد جعفر کمره‌ای
رساله‌ای در حالات نصر بن مزاحم منقری
الفوائد الرجالیه
وسیلة المعاد فی مناقب شیخنا الاستاذ
وفیات الاعلام
مشجرات آل رسول الاکرم یا مشجرات الهاشمیین (مفصل‌ترین کتاب او در أنساب)
رساله‌ای در خصوص سادات مدینه منوره
شجرنامه سادات حسینی کاشانی
مزارات العلویین
حاشیه بر بحر الانساب سید عمید الدین نجفی
کتابی در انساب و تبارشناسی غیر سادات
کلام، منطق و علوم غریبه
ملحقات احقاق الحق
رفع الغاشیه عن وجه الحاشیه ملا عبدالله یزدی بر تهذیب المنطق تفتازانی
حاشیه بر کتاب سرخاب در رمل
حاشیه بر کتاب سرالمکنون
نسمات الصبا در فواید علم رمل، حروف، اوراد و اذکار[۲۱]
آیت الله مرعشی آثار دیگری هم به صورت سفرنامه، اجازات، اجوبة المسائل و مکاتبات دارد.
اقدامات فرهنگی اجتماعی
اقامه نماز جماعت آیت الله مرعشی نجفی در حرم حضرت معصومه(س)
تأسیس کتابخانه و جمع‌آوری آثار خطی (که امروز کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی نام گرفته است)
تأسیس حسینیه
بازسازی مرقد محمدباقر مجلسی صاحب بحار الانوار
تجدید بنای مسجد راه‌آهن قم که در جنگ جهانی دوم توسط متفقین به کلیسا تبدیل شده بود
احداث مسجد راه‌آهن شهر ازنا
تأمین هزینه بیمارستان کامکار قم از محل وجوهات شرعی
تأسیس درمانگاه جدا در بیمارستان نکویی قم
ساختمان بخش قلب بیمارستان نکویی
مرکز توانبخشی و بهزیستی قم واقع در میدان امام به نام دارالشفای آل محمد(ص)
احداث یکصد و چهل باب منزل مسکونی برای طلاب در انتهای خیابان آذر (طالقانی) قم
احداث واحد موتور برق امامزاده سلطان علی اردهال کاشان
تأسیس مساجد و حسینیه‌هایی در سایر کشورهای اسلامی
کمک به سیل زدگان و زلزله زدگان و پناهندگان جنگ تحمیلی و مقروضین
تأسیس مدرسه مهدیه، مؤمنیه، شهابیه،مرعشیه[۲۲]
۶۰ سال اقامه نماز جماعت در حرم حضرت معصومه
مکاتبه با دانشمندان دیگر مذاهب و فرقه‌ها
عهده‌داری منصب نقابت سادات(در زمان حضورش در نجف)[۲۳]
کتابخانه
نوشتار اصلی: کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی
آیت الله مرعشی نجفی در کتابخانه اش.jpg
هسته اولیه این مرکز علمی و فرهنگی موقعی شکل گرفت که آیت الله مرعشی در نجف مشغول تحصیل بود. او با انجام نماز و روزه استیجاری، حذف یک وعده غذای روزانه، کاستن بخشی از مخارج زندگی و کار شبانه در کارگاه‌های برنج‌کوبی پس از فراغت از درس، برخی از نسخه‌های خطی این مجموعه را فراهم کرد.
آیت‌الله مرعشی، معمولا چگونگی خرید کتاب را در پشت آن یادداشت می‌کرد. یادداشت پشت یکی از کتاب‌ها چنین است:
کتاب کشف اللغات و الاصطلاحات تألیف علامه عبدالرحیم بن احمد هندی بهاری حنفی مشهور به سور که به درخواست فرزندش شیخ شهاب‌الدین بهاری در سال ۱۱۶۰ق به نگارش درآمده و اندکی پس از اتمام آن زندگی را بدرود گفته است. این کتاب را با مزد دو سال نماز استیجاری که به نیابت از مرحوم میرزا محمد بزاز تهرانی قبول کرده‌ام، به مبلغ بیست روپیه بریتانیایی خریداری کردم. خداوند توفیق بر انجام کار دهد. شروع نماز از ابتدای روز ۲۱ ذی‌قعده سال ۱۳۲۲ق است. من دل‌شکسته، نویسنده این کلمات در حال گرسنگی به‌سرمی‌برم و مدت بیست ساعت است که نتوانسته‌ام قوتی به دست آورم تا با آن سد گرسنگی خود کنم، خداوند در کار همه گرفتاران گشایش فرماید، شهاب‌الدین حسینی مرعشی نجفی سنه ۱۳۴۲ق مدرسه قوام، یکی از مدارس مشهد جدم امیرالمؤمنین روحم فدای او باد.
گلی زواره، جامع فضل و فضیلت، ص۱۴۶
با مهاجرت‌اش به ایران، مجموعه کتاب‌هایش نیز به ایران انتقال یافت و او در منزل شخصی به نگهداری و حفاظت آن‌ها مشغول شد و نسخه‌های دیگری را گردآوری کرد. او پس از تأسیس مدرسه مرعشیه در ۱۳۸۵ ه.ق نخست کتابخانه کوچکی در دو اتاق مدرسه ایجاد کرد. در سال ۱۳۴۴ شمسی کتابخانه جدید در طبقه سوم این مدرسه گشایش یافت. استقبال زیاد از این کتابخانه، باعث کمبود فضا شد و سرانجام در زمینی به مساحت هزار متر مربع کتابخانه‌ای ساخته شد و در پانزدهم شعبان ۱۳۹۴ قمری/ دوازدهم شهریور ۱۳۵۳ شمسی، کتابخانه عمومی آیت الله مرعشی با بیش از ۱۶۰۰۰ جلد کتاب خطی و چاپی افتتاح شد. با طرح‌های جدید و گسترش کتابخانه، این مرکز در فضای وسیع‌تر و با امکاناتی پیشرفته‌تر به خدمات خود ادامه داد و هم‌اکنون از لحاظ تعداد و کیفیت نسخه‌های خطی کهن اسلامی نخستین کتابخانه کشور و سومین کتابخانه در جهان اسلام به شمار می‌رود. اکنون حدود هشتاد هزار عنوان نسخه خطی و متجاوز از یک میلیون جلد کتاب چاپی در این کتابخانه وجود دارد.[۲۴]
فعالیت‌های سیاسی
واکنش به ماجرای انجمنهای ایالتی و ولایتی
آیت الله سید شهاب الدین مرعشی در غائله انجمنهای ایالتی و ولایتی از امام خمینی حمایت کرد. در ماجرای تصویب لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی که در ۱۴ مهر ۱۳۴۱ش به تصویب هیئت دولت رسید، پس از توضیحات نخست وزیر وقت، اسدالله علَم، در پی تلگراف‌ها و نامه‌های سرگشادۀ اعتراض آمیز علما به شاه و نخست وزیر، سید شهادب الدین مرعشی نظر دولت را قانع کننده می‌دانند و بر آن می‌شوند که طی تلگرافی به دولت، تشکر خود را اعلام کند و مساله را پایان دهند، اما امام خمینی به وی نامهای می‌نویسد که: «به عرض می‌رساند از قرار مسموع تلگراف نخست وزیر را می‌خواهید طبع و منتشر نمایید. بنده صریحاً عرض می‌کنم این انتشار بر خلاف صلاح اسلام و حوزه علمیه و خلاف خود جنابعالی است. من میل ندارم آقایان هتک شوند. من میل ندارم حوزه علمیه قم این قدر سبک و بی‌ارزش در این دولت و ملت قلمداد شود. با هر وسیله‌ای هست از طبع و انتشار این امر جلوگیری کنید تا خود دولت انتشار دهد. الان تلفن کنید، مطبعه طبع نکند و یا منتشر نکنند».[۲۵]
پشتیبانی از نهضت امام خمینی
وی همواره از نهضت امام خمینی حمایت کرد. بارها اعلامیه داد. در پی دستگیری امام خمینی در سال ۱۳۴۲، با ارسال اعلامیه شدید اللحنی به رژیم پهلوی، خواستار آزادی او شد.[۲۶]
آیت الله مرعشی و مرجعیت آیت الله خمینی
وی همراه مراجع تقلید و علما برای آزادی امام خمینی به تهران سفر کرد. وی در سال ۱۳۴۲ش، در پاسخ به نامه جمعی از طلاب در خصوص مرجعیت آیت الله خمینی گفت: «چنانچه کراراً اینجانب عقیده خود را اظهار کرده ام، باز هم به موجب این سؤال عرض می‌کنم که حضرت آیت الله خمینی یکی از مراجع تقلید عالم تشیع هستند و از اساطین روحانیت اسلام و از مفاخر عالم تشیع».[۲۷]
واکنش به لایحه کاپیتولاسیون
سومین مرجعی که علیه کاپیتولاسیون در سال ۱۳۴۳ش به ایراد سخنرانی پرداخت، آیت الله مرعشی نجفی بود. وی در ۴ آبان ۱۳۴۳ پس از سخنرانی آیت الله خمینی در جمع افراد حاضر در منزلش به سخنرانی پرداخت. آیت الله مرعشی نجفی در آغاز سخنان خود، به لایحه کاپیتولاسیون اشاره کرده و گفت: «اگر یک امریکایی هر جنایتی را مرتکب شود با هر جرمی را مرتکب بشود [آیا باید] مصونیت داشته باشد» وی، سپس آزادی تبلیغ پیروان ادیان مختلف در ایران را در مقابل اختناق سختگیری‌های وارده به روحانیت را مورد انتقاد قرار داد و گفت: «...قلم و زبان روحانیت توسط هیأت حاکمه بسته شده است.».[۲۸]
موضعگیری در مقابل توهین روزنامه اطلاعات به امام خمینی
واقعه‌ای که جرقه اولیه انقلاب اسلامی را در ۱۹ دی سال ۱۳۵۶ش زد، چاپ مقاله شخص مجعولی به نام رشیدی مطلق، تحت عنوان "ایران و استعمار سرخ و سیاه" در روزنامه اطلاعات بود. در این مقاله که اعتراضات گسترده مردم را به دنبال داشت، به امام خمینی توهین شده بود، آیت اللّه مرعشی در این باره موضع گیری سختی نمود.[۲۹]
صدور اطلاعیه پس از پیروزی انقلاب
وی با صدور اطلاعیه‌ای در روز پیروزی انقلاب اسلامی در تاریخ ۲۲ بهمن ماه ۱۳۵۷، تشکر صمیمانه خود از ملت ایران اعلام کردند، وی شورای انقلاب و دولت موقت را تأیید کرد و در حادثه جنگ عراق علیه ایران، مردم را به دفاع مقدس فراخواند.[۳۰]
وفات
تشییع جنازه آیت الله مرعشی نجفی
آیت الله مرعشی نجفی در سن ۹۶ سالگی در ۷ شهریور ۱۳۶۹ش / ۷ صفر ۱۴۱۱ق رحلت کرد. او را بنا بر وصیت خودش در کتابخانه‌اش دفن کردند.[۳۱]
بنا بر وصیت اش، سجاده‌ای را که هفتاد سال بر آن عبادت کرده بود، لباسی که برای عزای امام حسین(ع) بر تن می‌کرد و خاکی را که از حرم امامان و امامزادگان جمع‌آوری کرده بود به همراهش دفن کردند.
جستارهای وابسته
کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی
مدرسه مرعشیه
مدرسه مؤمنیه
مدرسه شهابیه
نگارخانه
نماز آیت الله مرعشی نجفی
آیت الله مرعشی بعد از نماز
آیت الله مرعشی؛ سجده شکر بعد از نماز
آیت الله مرعشی نجفی.jpg
در بستر بیماری
آیت الله مرعشی نجفی4.jpg
دیدار محمدعلی رجایی با آیت الله مرعشی
دیدار محمدعلی رجایی با آیت الله مرعشی
دیدار سید محمد شیرازی و سید صادق روحانی از آیت الله مرعشی
آیت الله مرعشی در انتخابات
سید احمد خمینی در دیدار از آیت الله مرعشی نجفی
آیت الله مرعشی.jpg
تدفین آیت الله مرعشی نجفی
مرقد آیت الله مرعشی
قبر آیت الله مرعشی
پانویس
گلی زواره، جامع فضل و فضیلت، ص۱۷-۱۸
نک: گلی زواره، جامع فضل و فضیلت، ص۱۸
نک: گلی زواره، جامع فضل و فضیلت، ص۱۹
نک: گلی زواره، جامع فضل و فضیلت، ص۱۲۰
نک: گلی زواره، جامع فضل و فضیلت، ص۲۱-۲۲
نک: گلی زواره، جامع فضل و فضیلت، ص۵۸
گلی زواره، جامع فضل و فضیلت، ص۸۶-۸۸
گلی زواره، جامع فضل و فضیلت، ص۸۶-۸۸
نک: گلی زواره، جامع فضل و فضیلت، ص۸۵-۸۶
نک: گلی زواره، جامع فضل و فضیلت، ص۲۳-۲۴ و ۸۸
گلی زواره، جامع فضل و فضیلت، ص۱۱۰-۱۱۱
نک: گلی زواره، جامع فضل و فضیلت، ص۲۴
نک: گلی زواره، جامع فضل و فضیلت، ص۲۵
نک: گلی زواره، جامع فضل و فضیلت، ص۲۶
نک: گلی زواره، جامع فضل و فضیلت، ص۲۷
نک: گلی زواره، جامع فضل و فضیلت، ص۵۴-۵۸
نک: گلی زواره، جامع فضل و فضیلت، ص۵۹
نک: گلی زواره، جامع فضل و فضیلت، ص۵۹-۶۰
نک: گلی زواره، جامع فضل و فضیلت، ص۶۰
نک: گلی زواره، جامع فضل و فضیلت، ص۷۸
نک: گلی زواره، جامع فضل و فضیلت، ص۶۲-۶۴
نک: گلی زواره، جامع فضل و فضیلت، ص۶۷-۶۸
گلی زواره، جامع فضل و فضیلت، ص۸۳
نک: گلی زواره، جامع فضل و فضیلت، ص۶۶-۶۷
شخصیت نگار.
شخصیت نگار.
شخصیت نگار.
شخصیت نگار.
شخصیت نگار.
شخصیت نگار.
گلی زواره، جامع فضل و فضیلت، ص۷۴
منابع
گلی زواراه، غلامرضا، جامع فضل و فضیلت: مقالات و مقولاتی درباره کارنامه علمی و عملی حضرت آیت‌الله مرعشی نجفی، کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، قم، ۱۳۸۹ش.
[نهفتن]
نبو
مراجع تقلید شیعه (قرن ۱۳ - ۱۵ قمری)
قبل از محمدحسن نجفی
(صاحب جواهر)
ایران
میرزای قمی (درگذشت ۱۲۳۱ق) محمدمهدی نراقی (درگذشت ۱۲۰۹ق) احمد نراقی (درگذشت ۱۲۴۵ق)
عراق
وحید بهبهانی (درگذشت ۱۲۰۵ق) بحرالعلوم (درگذشت ۱۲۱۲ق) کاشف الغطاء (درگذشت ۱۲۲۸ق) سید علی طباطبایی (درگذشت ۱۲۳۱ق) محمدحسن نجفی (درگذشت ۱۲۶۶ق)
از صاحب جواهر تا
شیخ انصاری
ایران
.
عراق
شیخ انصاری (درگذشت ۱۲۸۱ق)
از شیخ انصاری تا
میرزای شیرازی
ایران
.
عراق
سید حسین کوه‌کمره‌ای (درگذشت ۱۲۹۹ق)
سید محمدحسن شیرازی (درگذشت ۱۳۱۲ق)
از میرزای شیرازی
تا سید یزدی
ایران
محمدتقی آقا نجفی اصفهانی (درگذشت ۱۳۳۲ق)
عراق
محمدکاظم خراسانی (درگذشت ۱۳۲۹ق) سید محمدکاظم یزدی (درگذشت ۱۳۳۷ق)
از سید یزدی تا
سیدابوالحسن اصفهانی
ایران
عبدالکریم حائری (درگذشت ۱۳۵۵ق)
عراق
محمدتقی شیرازی (درگذشت ۱۳۳۸ق) شیخ الشریعه اصفهانی (درگذشت ۱۳۳۹ق) محمدحسین نائینی (درگذشت ۱۳۵۵ق) سید ابوالحسن اصفهانی (درگذشت ۱۳۶۵ق)
از ابوالحسن اصفهانی
تا بروجردی
ایران
سید محمدتقی خوانساری (درگذشت ۱۳۷۱ق) سید محمد حجت کوه‌کمره‌ای (درگذشت ۱۳۷۲ق) سید صدرالدین صدر (درگذشت ۱۳۷۳ق) سید حسین طباطبائی بروجردی (درگذشت ۱۳۸۰ق)
عراق
سید حسین طباطبایی قمی (درگذشت ۱۳۶۶ق)
از بروجردی
تا محمدعلی اراکی
ایران
سید محمدهادی میلانی (درگذشت ۱۳۹۵ق) سید عبدالله شیرازی (درگذشت ۱۴۰۵ق) سید احمد خوانساری (درگذشت ۱۴۰۵ق) سید کاظم شریعتمداری (درگذشت ۱۴۰۶ق) امام خمینی (درگذشت ۱۴۰۹ق) سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی (درگذشت ۱۴۱۱ق) میرزا هاشم آملی (درگذشت ۱۴۱۳ق) سید محمدرضا گلپایگانی (درگذشت ۱۴۱۴ق) محمدعلی اراکی (درگذشت ۱۴۱۵ق)
عراق
سید عبدالهادی شیرازی (درگذشت ۱۳۸۲ق) سید محسن طباطبائی حکیم (درگذشت ۱۳۹۰ق) سید محمود حسینی شاهرودی (درگذشت ۱۳۹۴ق) سید محمدباقر صدر (درگذشت ۱۴۰۰ق) سید ابوالقاسم خویی (درگذشت ۱۴۱۳ق) سید عبدالاعلی سبزواری (درگذشت ۱۴۱۴ق)
بعد از محمدعلی اراکی
ایران
سید محمد روحانی (درگذشت ۱۴۱۸ق) سید محمد حسینی شیرازی (درگذشت ۱۴۲۲ق) سید محمدعلی موحد ابطحی (درگذشت ۱۴۲۳ق) میرزا جواد تبریزی (درگذشت ۱۴۲۷ق) سید حسن طباطبایی قمی (درگذشت ۱۴۲۸ق) محمد فاضل لنکرانی (درگذشت ۱۴۲۸ق) محمدتقی بهجت (درگذشت ۱۴۳۰ق) حسینعلی منتظری (درگذشت ۱۴۳۱ق) علی صافی گلپایگانی (درگذشت ۱۴۳۱ق) سید عزالدین حسینی زنجانی (درگذشت ۱۴۳۴ق) سید یوسف مدنی تبریزی (درگذشت ۱۴۳۴ق) مجتبی تهرانی (درگذشت ۱۴۳۴ق) مسلم ملکوتی(درگذشت ۱۴۳۵ق) سید عبدالکریم موسوی اردبیلی (درگذشت ۱۴۳۸ق) سید محمود هاشمی شاهرودی (درگذشت ۱۴۴۰ق)
عراق
علی غروی تبریزی (درگذشت ۱۴۱۹ق) سید محمد صدر (درگذشت ۱۴۱۹ق)
لبنان
سید محمدحسین فضل‌الله (درگذشت ۱۴۳۱ق)
مراجع تقلید زنده
ایران
لطف‌الله صافی گلپایگانی (متولد ۱۳۳۷ق) حسین وحید خراسانی (متولد ۱۳۳۹ق) ناصر مکارم شیرازی (متولد ۱۳۴۵ق) سید موسی شبیری زنجانی (متولد ۱۳۴۶ق) سید علی خامنه‌ای (متولد ۱۳۵۸ق) عبدالله جوادی آملی (متولد ۱۳۵۱ق) جعفر سبحانی (متولد ۱۳۴۷ق) سید محمدصادق روحانی (متولد ۱۳۴۵ق) سید محمدعلی علوی گرگانی (متولد ۱۳۵۹ق) حسین مظاهری (متولد ۱۳۱۲ش) حسین نوری همدانی (متولد ۱۳۰۴ش) قربانعلی محقق کابلی (متولد ۱۳۰۸ش)
عراق
سید علی سیستانی (متولد ۱۳۴۹ق) محمداسحاق فیاض (متولد ۱۳۰۹ش) سید محمدسعید حکیم (متولد ۱۳۵۴ق)
افغانستان
محمدآصف محسنی قندهاری (متولد ۱۳۱۴ش)
فقیهان شیعه / رجالیان شیعه / متکلمان شیعه / مفسران شیعه
فقیهان شیعه (قرن ۱۵ قمری)
آنچه را که دنبالش بودید را یافتید؟
بله
خیر
رده‌ها:
مدفونان در قممراجع تقلید قرن ۱۵ (قمری)مراجع تقلید ساکن قمسادات حسینیشاگردان آقا ضیاء عراقیامامان جماعت حرم حضرت معصومهشاگردان عبدالکریم حائری یزدینسب‌شناسان شیعه
ارسال شده توسط آقا سید محمدجواد:
ظاهراً آیت الله مرعشی هم مخالف مشروطه بوده اند در ص۳۲ اجازه به آیت الله طاهری می فرمایند:
... المشرف بالشهادة و الفائز بالسعادة الذی بقتله انهدمت ارکان الدین و تزعزعت شریعة سید المرسلین و حدثت ما حدثت و تحدث یوما فیوما حجة الاسلام آیة الله بین المسلمین الحاج الشیخ فضل الله النوری الطبرسی الذی صلبوه بطهران لعدم امضائه المشروطة المورثة للبدع المحدثة التی حلت و تحل علینا یوما بعد یوم