السيد موسی بن علي زرآبادي القزويني(1294 - 1353 هـ = 1877 - 1934 م)
السيد موسی بن علي زرآبادي القزويني(1294 - 1353 هـ = 1877 - 1934 م)
۲/۴/۱۳۵۳
۲۵/۴/۱۳۱۳
۱۶/۷/۱۹۳۴
سید موسی زرآبادی قزوینی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عالم ربانی و متألّه قرآنی، حضرت آیة الله، سید موسی زرآبادی از عالمان جامع معقول و منقول و ذوفنون از نوادر روزگار و از متوسلان واصل، و از مستنیران انوار ولایت، و از عابدان و زاهدان و پرهیزکاران بی‌نظیر، و بالغ در سعادت، و نمونه کامل یک تربیت یافته در مکتب قرآنی در علم و عمل می‌باشد.
فهرست مندرجات
۱ - ولادت
۲ - اجداد
۳ - اساتید
۴ - رؤیای صادق
۵ - شاگردان
۶ - تألیفات
۷ - اخلاق و عمل
۸ - در قلمرو سیاست و اجتماع
۹ - وفات
۱۰ - پانویس
۱۱ - منبع
ولادت
[ویرایش]
مرحوم سید در سال ۱۲۹۴ هـ ق. در قزوین دیده به جهان گشود. مادر وی بانویی صالحه و دختر یکی از علمای قزوین بود. و پدر او حجة الاسلام و المسلمین سید علی زرآبادی قزوینی (م: ۱۳۱۸ ق) از عالمان وارسته و فاضل و اهل معانی و حقایق بی شمار بود.
تبار و نسب سید، به شهید اهل البیت زید بن علی بن الحسین ـ علیه السلام ـ می‌رسد؛ بدین گونه سید موسی زرآبادی از سادات حسینی است، چنان که نقش مهر ایشان «موسی الحسینی» بوده است. [۱]
اجداد
[ویرایش]
اجداد ایشان همگی از علما و مروّجین دین مبین بوده‌اند که به بعضی از آنان اشاره می‌شود:
۱. میرفاضل حسینی زرآبادی (م: ۱۱۹۵ ق)
۲. حاج میر بابا، فرزند میر فاضل حسینی (م: ۱۲۱۲ ق)
۳. سید میر بزرگ، فرزند میر بابا (م: ۱۲۳۰ ق)
۴. سید مهدی، فرزند میر بزرگ (م: ۱۲۷۰ ق)
۵. سید علی، فرزند سید مهدی (م: ۱۳۱۸ ق)
مرحوم آقا موسی برادر بزرگواری دارد که از علمای بزرگ و خطبای زمان خود بوده، نامش سید مهدی راشد زرآبادی است.
این عالم بزرگ بعد از رحلت آقا سید موسی زرآبادی، به جای برادر، اقامه نماز جماعت را در مسجد مرحوم سید علی به عهده می‌گیرد، و حدود چهل و شش سال در آن جا به ترویج دین و نماز اشتغال می‌ورزد. [۲]
اساتید
[ویرایش]
سید موسی زرآبادی، مقدمات و سطوح عالیه را در قزوین و تهران آموخت.
از جمله استادان وی در فقه و اصول ـ در قزوین ـ فقیه محقق، حضرت آیة الله حاج ملا علی اکبر ایزدی سیادهنی تاکستانی (م: ۱۳۴۰ ق) است، که سید تقریرات ایشان را نوشته است.
استادان وی در تهران عبارتند از:
۱ـ فیلسوف فاضل، میرزا حسن کرمانشاهی (م: ۱۳۳۶ ق)
۲ـ فیلسوف و عارف، سید شهاب الدین شیرازی (م: ۱۳۲۰ ق)
۳ـ فیلسوف و عارف، شیخ علی نوری حکمی (م: ۱۳۳۵ ق)
۴ـ عالم بزرگوار، شهید شیخ فضل الله نوری (شهادت: ۱۳۲۷ ق).
رؤیای صادق
[ویرایش]
شخصی در عالم رؤیا نزدش حاضر می‌شود و می‌گوید: آقا موسی، ناراحت نباش! هر سؤالی داشتی از من سؤال کن تا جواب بدهم. هر موقع برای شما سؤالی پیش آمد همین قدر که بخوابی من نزد تو حاضر می‌شوم. و به این ترتیب استاد از رنج سؤال آسوده و راحت می‌شود و به مقصود خود نایل می‌گردد و پیشرفت می‌کند.
«گفته‌اند وی در کار تحصیل علم همّتی والا داشته است و تلاشی بسیار. برخی از همدرسان او ابراز داشته‌اند که هر موقع از شب که بیدار می‌شدیم چراغ اطاق سید روشن بود.» [۳]
شاگردان
[ویرایش]
مکتب سید موسی زرآبادی، آمیخته‌ای از علم و عمل (تزکیه و تعلیم) بوده است. علم و معرفت بر اساس علم قرآنی خالص و عمل دقیق طبق موازین شرع بوده است، سید در عین اطلاع کافی و عمیق از فلسفه و عرفان و تدریس آنها، خود از ارکان بزرگ «مکتب تفکیک» به شمار می‌آید. ایشان درباره عمل (تهذیب نفس و تقوا) نیز تأکید بسیار داشته است. و این تقیّد به دستورات شرع و موازین آن، تأثیر فراوانی در ساختن متألهانی بزرگ، و متعقّلانی سترگ، هم چون: شیخ مجتبی قزوینی خراسانی (م: ۱۳۸۶ ق) و شیخ علی اکبر الهیان تنکابنی (م: ۱۳۸۰ ق) و امثال این بزرگان داشته است. و هر کس از این دو عالم مذکور شناختی داشته باشد، مطالب ما را به خوبی در می‌یابد. [۴]
۱. شیخ هاشم قزوینی (م: ۱۳۳۹ ش).
۲. حضرت آیة الله حاج شیخ علی اکبر الهیان تنکابنی قزوینی (م: ۱۳۸۰ ق).
۳. حضرت آیة الله حاج شیخ مجتبی قزوینی (م: ۱۳۸۶ ق = ۱۳۴۶ هـ. ش).
۴. حجة الاسلام و المسلمین، حاج شیخ علی اصغر شکرنابی قزوین ی، مشهور به «وحدتی».
۵. آیة الله حاج میرزا رحیم سامت (دام ظله)
۶. حجه الاسلام و المسلمین، حاج سید ابوالحسن حافظیان خراسانی.
۷. سید محمد تقی معصومی اشکوری.
تألیفات
[ویرایش]
از مرحوم سید موسی زرآبادی آثار و نوشته‌هایی بر جای مانده است. و جالب توجه است که با اشتغال بسیار به عبادت و ریاضات شرعیه و عمل به مستحبات و ختومات و اوراد مأثوره و تفکرات و تعقلات و جلسات ممتد و تدریس و تربیت شاگردان و گاه اقامه جماعت و اشتغال به علوم غریبه و تبحّر در آنها، باز هم به تألیف آثاری توفیق می‌یابد.
از تألیفات ایشان:
۱. تقریرات فقه و اصول.
۲. تعلیقه بر بخشی از رسائل.
۳. حاشیه بر کفایة الاصول، ج ۱ و ۲.
۴. حاشیه بر مطول، بخش علم بیان.
۵. حاشیه بر منظومه سبزواری (۱).
۶. حاشیه بر منظومه سبزواری (۲).
۷. حاشیه بر شرح اشارات (بخش الهیات).
۸. حاشیه بر منطق اشارات.
۹. شرح سلامان و آبسال ابن سینا.
۱۰. رساله اعتقادات (عربی).
۱۱. رساله اصول دین (فارسی).
۱۲. رساله‌ای در توضیح حدیث ما الحقیقه.
۱۳. رسائل و مجالس در موعظه و اخلاق
۱۴. رساله‌ای مختصر درباره «مشروطیت».
۱۵. رسائل و نسخه‌هایی مهم در انواع علوم غریبه.
اخلاق و عمل
[ویرایش]
مرحوم سید در مراحل تقوا و تهذیب نفس و سلوک شرعی، از نخبگان عصر خود بود. در این مورد نیز (مانند علوم خفیه) مربیان و استادان وی بر ما معلوم نیست؛ شاید توجه او به این مراحل، به اشاره پدرش که اهل این معانی بوده است پدید آمده باشد. گفته‌اند که سید از ابتدای نشو و نمای خویش مراقبت شدیدی در انجام واجبات و پرهیز از محرمات داشته و گاه تمام مستحبات شرعی را انجام می‌داده است. و این امر زبانزد مردم بوده است.
از مرحوم سید نقل شده است که فرمود:
«در روزهایی که در قزوین امام جماعت بودم مدتی به سیر و سلوک پرداختم و به قدری پیش رفتم که پرده‌ها از جلو چشمم برداشته شد. دیوارها در برابر من حائل نبود، وقتی که در خانه نشسته بودم رهگذرها را در کوچه و خیابان می‌دیدم، روزی به من گفته شد: «حالا که به این مقام رسیده‌ای اگر بخواهی به مدارج بالاتر و مقامات والاتر برسی، یک راه دارد و آن ترک اعمال ظاهری است!!!».
گفتم: این اعمال ظاهری با دلائل قطعی و براهین مسلم شرعی به ما ثابت شده است. من هرگز تا زنده‌ام آنها را ترک نخواهم کرد.
گفته شد: در این صورت همه آنچه به شما داده شده از شما سلب خواهد شد.
گفتم: «به جهنم».
از همان لحظه آن حالت از من سلب شد و یک فرد عادی شدم، دیگر از آن کشف و شهود هیچ خبری نبود. در آن هنگام متوجه شدم که شیطان از این اعمال ظاهری، با آن همه نقشی که دارد شدیداً در رنج و عذاب است. و لذا تصمیم گرفتم که با تمام قدرت ـ علاوه بر واجبات ـ به اعمال مستحبی روی بیاورم و در حدّ توان چیزی از مستحبات را ترک نکنم. از فضل پروردگار در پرتو التزام به شرع مبین، حالاتی به من دست داد که حالات پیشین در برابر آن ناچیز بود.» [۵]
آری سید خیلی مراقبت در کردار و گفتار داشتند، حتی بنا به نقل مرحوم حاج شیخ مجتبی قزوینی در جلسه درس، «مرحوم سید گاهی فرزند خردسال ایشان فضولی می‌کرد، ایشان با اشاره به قلمتراشی که در پیش رو داشت، می‌گفتند: آقا ... بنشین این قلمتراش گوش را می‌برد. یعنی حاضر نبودند برای آرام کردن و ساکت نمودن فرزند مثل بقیه مردم بگویند: بنشین، گوشت را می‌برّم.»
در قلمرو سیاست و اجتماع
[ویرایش]
سید موسی زرآبادی با وجود همه آن اشتغالات ظاهری و باطنی، به امر مشروطیت (که در زمان وی پدید آمد) توجه می‌کند و رساله‌ای درباره فواید آن می‌نگارد. در نوشته‌ای که فرزند ایشان به اینجانب داده‌اند، چنین آمده است:
«و ظاهراً مرحوم سید در اوائل مشروطیت طرفدار آن بوده و حتی رساله‌ای ـ حدود ده صفحه ـ در مدح آن نگاشته که موجود است؛ ولی بعدها بر اثر بروز انحرافاتی در نهضت مزبور از مخالفان جدی آن گردید.»
موضوع از هر دو بعد، جالب و آموزنده است هم توجه به تکلیف سیاسی و اجتماعی و دینی و پرداختن به آن به اندازه توان، و هم به هنگام بروز انحراف، کنار کشیدن و مخالفت کردن، و بر انحراف‌ها صحّه نگذاشتن. [۶]
وفات
[ویرایش]
سرانجام تقدیر محتوم فرا می‌رسد و حضرت سید، داعی الهی را پاسخ می‌گوید و در روز دوم ماه ربیع الثانی، سال ۱۳۵۳ ق، از این جهان تاریک و محدود و گذران به جهان روشنایی و نامحدود و پایدار رخت می‌کشد ... و پیکر پاک وی در صحن امامزاده (شاهزاده) حسین علیه السلام ـ در قزوین ـ به خاک سپرده می‌شود و اکنون آرامگاه سید مورد توجه آشنایان و خواص است.
پانویس
[ویرایش]
۱. ↑ . مکتب تفکیک و کیهان فرهنگی، سال نهم، شماره ۱۲، ص ۱۹۲.
۲. ↑ . زهد مجسم، رضا صمدیها قزوینی، ص ۲۸، سال ۱۳۷۸ ش.
۳. ↑ . مکتب تفکیک، ص ۱۹۳.
۴. ↑ . مکتب تفکیک، ص ۱۹۵ و کیهان فرهنگی، سال نهم، شماره ۱۲، ص ۲۶.
۵. ↑ . مکتب تفکیک، ص ۱۹۶ (با تلخیص).
۶. ↑ . مکتب تفکیک، ص ۱۹۶ (با تلخیص).
منبع
[ویرایش]سایت اندیشه قم
رده‌های این صفحه : تراجم | علمای شیعه | علمای قرن چهاردهم
سید موسی زرآبادی
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
سید موسی زرآبادی
زادروز ۱۲۵۶ خورشیدی
۱۲۹۴ (قمری)
قزوین
درگذشت ۱۳۱۴ خورشیدی
۱۳۵۳ (قمری)
آرامگاه در صحن امامزاده شاهزاده حسین (ع) قزوین
محل زندگی قزوین
ملیت ایرانی
پیشه عالم - عارف
فرزندان سید جلیل، سید خلیل
والدین سید علی زرآبادی (پدر) رقیه روغنی قزوینی (مادر)
سید موسی زرآبادی (زاده ۱۲۵۶ در زرآباد قزوین - درگذشت ۲۴ تیر ۱۳۱۳ در قزوین) عالم و عارف شیعه بود.[۱][۲][۳][۴]
محتویات
۱ نسب
۲ تحصیلات
۳ شاگردان
۴ تالیفات
۵ درگذشت
۶ سلامت پیکر
۷ مستند زندگی وی
۸ جستارهای وابسته
۹ منابع
نسب
نسب زرآبادی چنین است: سید موسی، فرزند علی (م ۱۳۱۸ ق)، فرزند مهدی (م ۱۲۷۰ ق)، فرزند میربزرگ (م ۱۲۳۰ ق)، فرزند میربابا (م ۱۲۱۷ ق)، فرزند میرفاضل (م ۱۱۹۵ ق). نسب او به زید بن علی می‌رسد. مادرش رقیه خانم نیز دختر عالم دینی کریم روغنی قزوینی بود.
تحصیلات
سید موسی زرآبادی در مدرسه صالحیه قزوین نزد رضا برغانی قزوینی و علی‌اکبر ایزدی سیادهنی درس خواند. آنگاه به تهران رفته و در درس فلسفه حسن کرمانشاهی، سید شهاب‌الدین شیرازی، علی نوری حکمی و فضل‌الله نوری شرکت کرد و علوم غریبه را از سید محمدکاظم حسینی قزوینی (سید مصلایی) آموخت.
شاگردان
او شاگردان زیادی در قزوین تربیت کرد که بعدها در تهران و مشهد و خود قزوین به تدریس مشغول بودند. برخی از شاگردان او عبارت‌اند از: سید ابوالحسن حافظیان، علی‌اکبر الهیان تنکابنی، میرزا رحیم سامت، مجتبی قزوینی خراسانی، هاشم قزوینی و محمدابراهیم محقق. او استاد علوم غریبه بود و در این رشته شاگردانی چون سید ابوالحسن حافظیان و علی‌اکبر الهیان تربیت کرد.[۵]
تالیفات
۱. تقریرات فقه و اصول
۲. تعلیقه بر بخشی از رسائل
۳. حاشیه بر کفایة الاصول، ج ۱ و ۲
۴. حاشیه بر مطول، بخش علم بیان
۵. حاشیه بر منظومه سبزواری (۱)
۶. حاشیه بر منظومه سبزواری (۲)
۷. حاشیه بر شرح اشارات (بخش الهیات)
۸. حاشیه بر منطق اشارات
۹. شرح سلامان و آبسال ابن سینا
۱۰. رساله اعتقادات (عربی)
۱۱. رساله اصول دین (فارسی)
۱۲. رساله‌ای در توضیح حدیث ما الحقیقه
۱۳. رسائل و مجالس در موعظه و اخلاق
۱۴. رساله‌ای مختصر دربارهٔ «مشروطیت»
۱۵. رسائل و نسخه‌هایی مهم در انواع علوم غریبه
درگذشت
او در روز ۲ ربیع‌الثانی ۱۳۵۳ ق. (۲۴ تیر ۱۳۱۳ ش) در شهر قزوین درگذشت و در صحن آرامگاه شاهزاده حسین دفن شد.
سلامت پیکر
پس از درگذشت پسرش سید جلیل، خواستند او را پیش پدر دفن کنند، هنگامی که مقبره را کندند، روزنه‌ای به مقبره سید موسی آشکار شد و جسدش ظاهر گشت. کسانی که آن جنازه را دیده‌اند از سالم بودن آن سخن می‌گفتند.
مستند زندگی وی
در مهر ماه ۱۳۹۰ فیلمی مستند که پیرامون زندگی وی ساخته شده بود رونمایی گردید.[۶]
جستارهای وابسته
سید ابوالحسن حافظیان
منابع
«سید موسی زرآبادی قزوینی». ویکی فقه. دریافت‌شده در ۱۷ نوامبر ۲۰۱۱.
«آیت الله سید موسی زرآبادی (ره)». صداوسیمای قزوین. دریافت‌شده در ۱۷ نوامبر ۲۰۱۱.
««زندگی مردان بزرگ آیتی از زیبایی است»؛ سید موسی زر آبادی قزوینی». کیهان فرهنگی، اسفند ۱۳۷۱ - شماره ۹۵. دریافت‌شده در ۱۷ نوامبر ۲۰۱۱.
«رونمایی از مستند مرحوم علامه سیدموسی». روزنامه ولایت قزوین. ۱ آبان ۱۳۹۰. دریافت‌شده در ۱۷ نوامبر ۲۰۱۱.
آیت الله سید موسی زر آبادی قزوینی
«در قزوین صورت گرفت؛ رونمایی از مستند مرحوم علامه سید موسی زرآبادی». خبرگزاری فارس. دریافت‌شده در ۱۷ نوامبر ۲۰۱۱.
رده‌ها:
زادگان ۱۸۷۷ (میلادی)درگذشتگان ۱۹۳۵ (میلادی)زادگان ۱۲۹۴ (قمری)درگذشتگان ۱۳۵۳ (قمری)زادگان ۱۲۵۶اهالی قزوینروحانیان شیعه اهل ایرانعالمان شیعه