بسم الله الرحمن الرحیم
تئودور نلدکه1348 /1309/ 1930
تئودور نلدکه(1251 - 1348 هـ = 1836 - 1930 م)
تئودور نُلدِکه[الف] (به آلمانی: Theodor Nöldeke) (زادهٔ ۲ مارس ۱۸۳۶ – درگذشتهٔ ۲۵ دسامبر ۱۹۳۰) یکی از برجسته‌ترین خاورشناسان آلمانی و از قرآن پژوه و نویسنده کتاب تاریح قرآن به زبان آلمانی است.
زندگی
نولدکه در سال ۱۸۳۶ میلادی در شهر هامبورگ به دنیا آمد. دوران تحصیلی خود را در آلمان گذراند و بویژه تحصیلات عالی را در دانشگاه‌های گوتینگن[ب] و برلین طی کرد و نیز برای تحصیل به وین پایتخت اتریش و لیدن[پ] در جنوب هلند رفت. تئودور نولدکه، در زبانهای سامی (عربی، سریانی، عبری و آرامی...) تخصص پیدا کرد و با زبان فارسی نیز به خوبی آشنا شد. در سال ۱۸۶۱ یعنی در ۲۵ سالگی به مقام استادی در دانشگاه گوتینگن در رشته زبانهای سامی و تاریخ اسلام نایل آمد. در سال ۱۸۷۲ به دانشگاه استراسبورگ راه یافت و در آنجا به سمت استادی مشغول به کار شد. وی نزدیک به ۹۵ سال زندگی کرد و در سال ۱۹۳۰ درگذشت.[۱] نولدکه در میان خاورشناسان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و از او با احترام یاد می‌کنند و آثارش را ارج می‌نهند. او از خاورشناسان پژوهنده و برجسته به شمار می‌آید که بسیاری از خاورشناسان روزگار خویش و مستشرقان پس از خود را تحت تأثیر قرار داده است.
آثار
مهمترین آثاری که از تئودور نولدکه به جای مانده به قرار زیر است:
- تاریخ قرآن[ت]: این کتاب در اروپا از شهرت فراوانی برخوردار شد و مورد توجه خاورشناسان قرار گرفت. او اولین کسی است که این نوع شیوه پژوهش دربارهٔ آیات و سور قرآن بکار می‌برد. نولدکه به خاطر همین کتاب به دریافت جایزه‌ای از سوی آکادمی فرانسه نایل آمد. کتاب مزبور توسط سید محمد بهشتی به فارسی ترجمه شده است.[۲] نولدکه در کتاب «تاریخ قرآن» یک نمونه ترتیب نزول را پیشنهاد می‌کند.[۳]
- زندگانی محمد[ث]: این کتاب هر چند به نحو ایجاز و اختصار نوشته شده ولی نولدکه با اعتماد به مآخذ تاریخی، آن را به نگارش درآورده است. در عین حال جای نقد و نکته‌گیری در آن خالی نیست.
- تاریخ ایرانیان و عرب‌ها در زمان ساسانیان: این کتاب بخشی از تاریخ ابوجعفرطبری شمرده می‌شود که نولدکه آن را به آلمانی ترجمه کرده و با تعلیقات مفصل به چاپ رسانده است. کتاب به وسیله عباس زریاب خویی به فارسی برگردانده شده و از سوی انجمن آثار ملی به چاپ رسیده است.
- حماسه ملی ایران[ج]: این کتاب را نولدکه دربارهٔ شاهنامه فردوسی نوشته و بزرگ علوی آن را به فارسی برگردانده است. سعید نفیسی در خلال مقدمه‌ای که بر آن نگاشته، خرده‌گیری‌هایی از کتاب مزبور نموده است.
- اساس زبانشناسی ایران[چ]: این کتاب در دو مجلد در اشتراسبورگ به چاپ رسیده است.
- نولدکه کتابی دربارهٔ « نحو عربی » و پژوهشهایی دربارهٔ « اشعار شاعران قدیم عرب » و آثار دیگری نیز از خود به جای نهاده است.[۴]
واژه‌نامه
-
- همچنین: نولدکه
-
- Gottingen
-
- Leiden
-
- Geschichte des Qorans
-
- Mohammads leben
-
- Das Iranische Nationalepos
-
- Grundriss der Iranischen philologie
پی‌نوشت
-
منابع