الحسن بن عبد الله بن المرزبان السيرافي أبو سعيد(284 - 368 هـ = 897 - 979 م)
الحسن بن عبد الله بن المرزبان السيرافي أبو سعيد(284 - 368 هـ = 897 - 979 م)
مناظره سیرافي و متی بن یونس راجع به منطق و نحو
الأعلام للزركلي (2/ 195)
السِّيرافي
(284 - 368 هـ = 897 - 979 م)
الحسن بن عبد الله بن المرزبان السيرافي، أبو سعيد:
نحوي، عالم بالأدب. أصله من سيراف (من بلاد فارس) تفقه في عمان، وسكن بغداد، فتولى نيابة القضاء، وتوفي فيها. وكان معتزليا، متعففا، لا يأكل إلا من كسب يده، ينسخ الكتب بالأجرة ويعيش منها. له (الإقناع) في النحو، أكمله بعده ابنه يوسف، و (أخبار النحويين البصريين - ط) و (صنعة الشعر) و (البلاغة) و (شرح المقصورة الدريدية) و (شرح كتاب سيبويه - خ) في دار الكتب (1) .
__________
(1) وفيات الأعيان 1: 130 ونزهة الالبا 379 والجواهر المضية 1: 196 ثم 2: 226 ولسان الميزان 2: 218 وفي الإمتاع والمؤانسة 1: 108 - 133 محاورة بينه وبين ابن الفرات وآخرين، سنة 326 هـ ثم مقارنة بينه وبين بعض معاصريه. وتاريخ بغداد 7: 341 وإنباه الرواة 1: 313 ومجلة المجمع العلمي 15: 158 ودار الكتب 2: 134 الأرقام 137، 138، 361نحو.
الأعلام للزركلي (8/ 224)
السِّيرافي
(330 - 385 هـ = 941 - 995 م)
يوسف بن الحسن بن عبد الله بن المرزبان أبو محمد السيرافي: أديب لغويّ. من أهل بغداد.
نسبته إلى سيراف وأصله منها،. صنف" شرح أبيات سيبويه "و" شرح أبيات إصلاح المنطق - خ " في إسطنبول (كما في تذكرة النوادر 126) و " شرح أبيات الغريب المصنف ل أبي عبيد " وأكمل كتاب أبيه " الاقناع " في اللغة (1) .
__________
الوفيات 2: 350 والجواهر المضية 2: 226 وبغية الوعاة 421 ومرآة الجنان 2: 429.
الأعلام للزركلي (7/ 96)
السِّيرافي
(684 - بعد 712 هـ = 1285 بعد 1312 م)
محمد بن مسعود بن محمود بن أبي الفتح، قطب الدين الفالي (بالفاء) الشقّار السيرافي: مفسر، عالم بالنحو له كتب، منها (شرح اللباب في علم الإعراب للاسفراييني - خ) في أوقاف بغداد (2450) وبخزانة الأزهر، فرغ من تأليفه سنة 712، وله (تقريب التفسير) في تلخيص الكشاف (3) .
__________
(3) هدية 2: 142 والكشاف لطلس 184 والأزهرية 4: 254 ومخطوطات الظاهرية، النحو 335.
ویکی فقه:
ابوسعید حسن بن عبدالله سیرافیذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«قاضی ابوسعید حسن بن عبدالله بن مرزبان سیرافی» که به اختصار «ابوسعید سیرافی» خوانده می‌شود، عالم مشهور نحو، لغت، فقه، حدیث، علوم قرآن و کلام است.
فهرست مندرجات
۱ - معرفی اجمالی
۲ - نام و مذهب پدر
۳ - سال تولد
۴ - تحصیلات
۵ - ویژگی‌ها
۶ - وفات و محل دفن
۷ - تألیفات
۸ - پانویس
۹ - منبع
معرفی اجمالی
[ویرایش]
«قاضی ابوسعید حسن بن عبدالله بن مرزبان سیرافی» که به اختصار «ابوسعید سیرافی» خوانده می‌شود، عالم مشهور نحو، لغت، فقه، حدیث، علوم قرآن و کلام است. او اهل سیراف (از توابع استان بوشهر) بود.
نام و مذهب پدر
[ویرایش]
پدرش زرتشتی بود و بهزاد نام داشت؛ ولی بعد از مسلمان شدن، نام عبدالله بر خود نهاد.
سال تولد
[ویرایش]
ابوسعید در سال ۲۸۴ ق و به قولی دیگر ۲۹۰ ق به دنیا آمد.
تحصیلات
[ویرایش]
تحصیلات خود را تا سن ۲۰ سالگی در سیراف گذراند و به عمان مهاجرت کرد و پس از اخذ اجتهاد، به وطن برگشت. سپس راهی بغداد شد و در آنجا منصب قضاوت را عهده‌دار بود. ابن ندیم با وی دوست بود و سید رضی پیش از ده سالگی از او نحو آموخت.
ویژگی‌ها
[ویرایش]
وی فردی پرهیزکار و عفیف بود و با اجرت استنساخ کتاب‌ها روزگار می‌گذراند و درآمد دیگری نمی‌پذیرفت. کرخی، فقیه بزرگ شیعی، او را تحلیل و تکریم می‌کرد و بر همه برتری می‌داد و مجلس فتوا برایش ترتیب داده بود. وی عالمی جامع بود و در نحو، فقه، لغت، شعر، عروض، قرائت، حدیث، کلام، حساب و هندسه چیره‌دست بود. ابوسعید علم نحو را از ابن سراج و لغت را از ابن درید آموخت تا این‌که خود از اکابر و اعاظم علمای زمان خویش شد. وی در فقه، حدیث، علوم قرآن و کلام از اساتید بنام بود؛ اما در نحو و لغت عرب، خاصه نحو بصریان، اشتهار بیشتری یافت. بر اثر شهرتی که داشت، مرجع امراء، علما و افاضل بود. از آن جمله، نوح سامانی نامه‌ای به او نوشت و چهار صد سؤال که غالب آن‌ها الفاظ لغوی بود، از وی پرسید و دیلمی وزیر نامه‌ای مشتمل بر سئوالاتی در باب قرآن بدو نوشت و مروان بن محمد ملک دیلم از آذربایجان یکصد و بیست سؤال در باب قرآن و حدیث نزد او فرستاد و همچنین عده‌ای دیگر و او همه را جواب داد.
سیرافی همان کسی است که با ابوبِشر متّی بن یونس القُنّائی مناظره‌ی بزرگی در رجحان نحو عربی بر منطق یونانی کرد و صورت این مناظره در کتاب «الامتاع و المؤانسة» آمده است.
وفات و محل دفن
[ویرایش]
او در دوم رجب سال ۳۶۸ ق درگذشت و در مقبره خیزران دفن گردید.
تألیفات
[ویرایش]
برخی از کتاب‌های او عبارتند از:
۱. الوقف و الابتداء
۲. شرح کتاب سیبویه در نحو
۳. اخبار النحویین البصریین
۴. اللغات الوصل و القطع
۵. صنعه الشعر و البلاغة
۶. شرح مقصوره ابن درید
۷. الاقناع فی النحو که پسرش یوسف آن را بعد از او کامل نمود.
پانویس
[ویرایش]
منبع
[ویرایش]
نرم‌افزار ادبيات عرب، مرکز تحقيقات کامپيوتری علوم اسلامی.
الأعلام للزركلي (5/ 191)
قدامة بن جَعْفَر...
ـــــــــــــــــــ
....قلت: نقل ياقوت، في إرشاد الأريب، وفاته عن ابن الجوزي في المنتظم، وقال: وأنا لا أعتمد على ما تفرد به ابن الجوزي، لأنه عندي كثير التخليط، ولكن آخر ما علمنا من أمر قدامة أن أبا حيان ذكر أنه حضر مجلس الوزير الفضل بن جعفر ابن الفرات وقت مناظرة أبي سعيد السيرافي ومتى المنطقي في سنة 320.
الأعلام للزركلي (8/ 224)
السِّيرافي
(330 - 385 هـ = 941 - 995 م)
يوسف بن الحسن بن عبد الله بن المرزبان أبو محمد السيرافي: أديب لغويّ. من أهل بغداد.
نسبته إلى سيراف وأصله منها،. صنف" شرح أبيات سيبويه "و" شرح أبيات إصلاح المنطق - خ " في إسطنبول (كما في تذكرة النوادر 126) و " شرح أبيات الغريب المصنف ل أبي عبيد " وأكمل كتاب أبيه " الاقناع "في اللغة (1) .