ابراهيم بن مهزيار الأهوازي(000 - 265 هـ = 000 - 878 م)
ابراهيم بن مهزيار الأهوازي(000 - 265 هـ = 000 - 878 م)
علي بن مهزيار الأهوازي(000 - 254 هـ = 000 - 868 م)
رجال النجاشي، ص: 16
17 إبراهيم بن مهزيار أبو إسحاق
الأهوازي. له كتاب البشارات، أخبرنا الحسين بن عبيد الله قال: حدثنا أحمد بن جعفر قال: حدثنا أحمد بن إدريس قال: حدثنا محمد بن عبد الجبار، عن إبراهيم به.
موسوعةطبقاتالفقهاء، ج3، ص: 54
الكثير، و صنف «المسند» و «التفسير» و غير ذلك توفّي سنة خمسة و تسعين و مائتين.
761 إبراهيم بن مَهْزيار «1»
(.. بعد 254 ه) أبو إسحاق الاهوازي، أخو المحدّث الجليل عليّ بن مهزيار روى عن: الحسين بن عليّ بن بلال، و محمد بن أبي عمير، و صالح بن السندي، و عليّ بن مهزيار، و غيرهم روى عنه: أحمد بن محمد بن عيسى، و سعد بن عبد الله الاشعري، و عبد الله ابن جعفر الحميري، و محمد بن عليّ بن محبوب و كان من رواة حديث و فقه أهل البيت- عليهم السلام-، حيث وقع في اسناد جملة من الروايات عنهم- عليهم السلام- تبلغ خمسين مورداً، و صنّف كتاب البشارات، كما روى كتب أخيه عليّ بن مهزيار.
موسوعةطبقاتالفقهاء، ج3، ص: 55
وقد عُدّ إبراهيم بن مهزيار من أصحاب الأَئمّة: محمد الجواد، و عليّ الهادي، و الحسن العسكري- عليهم السلام-، و روى عن العسكري- عليه السلام- قال الشيخ الصدوق: كتب إبراهيم بن مهزيار إلى أبي محمد «1»- عليه السلام-: أُعلمك يا مولاي إنّ مولاك علي بن مهزيار أوصى أن يُحجّ عنه من ضيعةٍ صيّر ربعها لك حجةً في كل سنة بعشرين ديناراً و أنّه منذ انقطع طريق البصرة تضاعفت المئونة على الناس، فليس يكتفون بعشرين ديناراً، و كذلك أوصى عدّة من مواليك في حجتين.
فكتب- عليه السلام-: تجعل ثلاث حجج حجتين إن شاء الله تعالى «2»
762 إبراهيم بن هاشم «3»
أعيانالشيعة، ج2، ص: 231
إبراهيم بن مهزيار الاهوازي.
(مهزيار) بفتح الميم و إسكان الهاء و كسر الزاي و بعدها ياء مثناة تحتية و ألف و راء مهملة كذا ذكره العلامة في إيضاح الاشتباه في علي بن مهزيار.
قال الشيخ في رجال الجواد: إبراهيم بن مهزيار و في رجال الهادي إبراهيم بن مهزيار اهوازي. و قال النجاشي إبراهيم بن مهزيار أبو اسحق الاهوازي له كتاب البشارات أخبرنا الحسين بن عبيد الله حدثنا احمد بن جعفر حدثنا احمد بن إدريس حدثنا محمد بن عبد الجبار عن إبراهيم به و قال الكشي: (في حفص بن عمرو المعروف بالعمري و إبراهيم بن مهزيار و ابنه محمد) احمد بن علي بن كلثوم السرخسي و كان من الفقهاء و كان مأمونا على الحديث حدثني إسحاق بن محمد البصري قال حدثني محمد بن إبراهيم بن مهزيار قال ان أبي لما حضرته الوفاة دفع إلي مالا و اعطاني علامة و لم يعلم بتلك العلامة إلا الله عز و جل و قال من أتاك بهذه العلامة فادفع اليه المال قال فخرجت إلى بغداد و نزلت في خان فلما كان في اليوم الثاني إذ جاء شيخ و دق الباب فقلت للغلام انظر من هذا فقال شيخ بالباب فقلت ادخل فدخل و جلس فقال انا العمري هات المال الذي عندك و هو كذا و كذا و معه العلامة قال فدفعت اليه المال. و حفص بن عمرو كان وكيل أبي محمد (ع) و اما أبو جعفر محمد بن حفص بن عمرو فهو ابن العمري و كان وكيل الناحية و كان الأمر يدور عليه و في منهج المقال: حكم العلامة بصحة طريق الصدوق إلى بحر السقا و فيه إبراهيم و هو يعطي التوثيق و في ربيع الشيعة عد إبراهيم من السفراء للصاحب ع و الأبواب المعروفين الذين لا تختلف الامامية القائلين بامامة الحسن بن علي ع فيهم.
و في الخلاصة: إبراهيم بن مهزيار روى الكشي عن محمد بن إبراهيم بن [مهريار] مهزيار ان أباه لما حضره الموت دفع اليه مالا و أعطى علامة لمن يسلم اليه المال فدخل اليه شيخ فقال انا العمري فأعطاه المال و في الطريق ضعف. قال المحقق البهبهاني في التعليقة قوله و في الطريق ضعف:
تضعيفه بأحمد بن علي و إسحاق بن محمد و فيه ما سيجيء فيهما فلاحظ و تأمل و قوله يعطي التوثيق فيه ما أشرنا اليه في صدر الرسالة هذا و يروي عنه محمد بن احمد بن يحيى و لم يستثن روايته و فيه أشعار بوثاقته كما أشرنا اليه هناك أيضا و ما يدل على وثاقته كونه وكيلا لهم (ع) و قد أشرنا اليه هناك أيضا و يظهر وكالته مضافا إلى ما ذكره المصنف مما سيجيء في ابنه محمد و غير ذلك و روى الصدوق في إكمال الدين عن محمد بن موسى المتوكل عن عبد الله بن جعفر الحميري عن إبراهيم بن مهزيار حديثا طويلا يتضمن رؤية إبراهيم لصاحب الزمان ع و في عدة السيد محسن الكاظمي انه يستفاد جلالته من ربيع الشيعة لابن طاوس حيث عده من سفراء القائم (ع) و من الأبواب الذين لا تختلف الاثنا عشرية فيهم، و في مستدركات الوسائل: يستظهر وثاقة إبراهيم بن مهزيار من أمور (1) قول السيد علي بن طاوس في ربيع الشيعة و قد تقدم (2) ما في رجال الكشي و قد تقدم (3) رواية الاجلاء عنه كعبد الله بن جعفر الحميري في طريق الصدوق في مشيخة الفقيه إلى إبراهيم بن مهزيار و في الكافي في باب مولد الحسن بن علي ع و باب مولد فاطمة الزهراء ع و في الفهرست في ترجمة أخيه على و سعد بن عبد الله كما ياتي في طريق الفقيه إلى علي بن مهزيار و في الفهرست في ترجمة علي و في طرق الفقيه في البابين المذكورين و محمد بن علي بن محبوب في الكافي في أواخر باب كيفية الصلاة من أبواب الزيادات و باب وصية الإنسان بعبده و باب الزيادات في فقه الحج و احمد بن محمد و الظاهر انه ابن عيسى و في الكافي في باب مولد الحسين ع و محمد بن عبد الجبار كما في رجال النجاشي في ترجمته و محمد بن احمد بن يحيى في أواخر باب الذبح و باب الكفارة عن خطا المحرم و باب الإقرار في المرض من التهذيب و في الاستبصار في باب لبس الخاتم للمحرم (4) انه روى عن صاحب نوادر الحكمة و لم يستثنوا روايته و قد صرحوا بان فيه إشعارا بالوثاقة (5) ما رواه الشيخ في التهذيب في كتاب الوصايا عن محمد بن علي بن محبوب عن إبراهيم بن مهزيار قال كتبت اليه ع ان مولاك علي بن مهزيار اوصى ان يحج عنه من ضيعة صير ريعها إلى حجة في كل سنة عشرين دينارا و انه قد انقطع طريق البصرة فتضاعفت المئونة على الناس و ليس يكتفون بالعشرين و كذلك اوصى عدة من مواليك في حجتهم فكتب (ع) يجعل ثلاث حجج في حجة ان شاء الله" الخبر" ففيه إشعار بان كان وصي أخيه (6) حكم العلامة بصحة طريق الصدوق إلى بحر السقا و هو فيه" انتهى" و في مشتركات الكاظمي يعرف إبراهيم بأنه ابن مهزيار برواية محمد بن عبد الجبار عنه و عن جامع الرواة يروي عنه محمد بن علي بن محبوب و محمد بن احمد بن يحيى و الحميري و عبد الله بن جعفر و سعد بن عبد الله و احمد بن محمد" انتهى".
إبراهيم بن ميمون الكوفي بياع الهروي
ابراهیم بن مهزیار
ابراهیم بن مهزیاراطلاعات فردی
کنیه: ابواسحاق
خویشاوندان
سرشناس: علی بن مهزیار (برادر)، علی بن ابراهیم بن مهزیار (پسر)، محمد بن ابراهیم بن مهزیار (پسر)
مذهب: شیعه
صحابی: امام جواد، امام هادی و امام عسکری
اطلاعات حدیثی
راوی از معصوم: امام هادی و امام عسکری
مشایخ: علی بن مهزیار، صالح بن سندی، ابن ابیعمیر، حسین بن علی بن بلال و...
راویان از او: عبدالله بن جعفر حمیری، سعد بن عبدالله اشعری، محمد بن احمد بن یحیی و...
اعتبار: اختلافنظر
موضوع روایات: احکام نماز و حج، زمان شهادت و سن ائمه، فضیلت زیارت امام حسین و فضیلت نمازخواندن در مسجدالنبی و مسجد کوفه
تعداد روایات: بیش از ۵۰
تألیفات: البشارات
سایر: وکیل امام حسن عسکری(ع)
ابراهیم بن مَهْزیار اهوازی راوی شیعی قرن سوم قمری و از اصحاب امام جواد(ع) و راوی از امام هادی(ع) و امام عسکری(ع).
در منابع روایی شیعه احادیثی از ابراهیم بن مهزیار نقل شده است. به گفته آیت الله خویی نام او در سند بیش از ۵۰ روایت آمده است. رجالیان شیعه درباره معتبر بودن روایات ابراهیم بن مهزیار اختلافنظر دارند برای وثاقت او به قرار گرفتن نامش در سند برخی از روایات کتاب کامل الزیارات استدلال شده است چراکه برخی از رجالیان، نقل از راوی در کتاب کامل الزیارات را از توثیقات عام دانستهاند.
محتویات
۱ زندگینامه
۲ صحابی ائمه
۲.۱ ملاقات با امام زمان
۳ جایگاه رجالی
۴ روایات
۵ پانویس
۶ منابع
زندگینامه
ابراهیم اصالتا اهل دَوْرَق خوزستان بوده است.[۱] به گفته نجاشی، پدرش مسیحی بوده که به اسلام گرویده است.[۲] از تاریخ تولد و درگذشت ابراهیم اطلاع دقیقی در دست نیست. با این حال برخی از پژوهشگران با استناد به اینکه وی صحابی امام جواد(شهادت ۲۲۰ق) بوده[۳] و پس از شهادت امام حسن عسکری (شهادت ۲۶۰ق) زنده بوده[۴] و به روایتی از اصحاب امام مهدی(ع) نیز بوده[۵] دوران زندگی وی را بین ۱۹۵-۲۶۵ق تخمین زدهاند.[۶]
ابراهیم سه پسر به نامهای حسین، علی و محمد داشته است.[نیازمند منبع] محمد از اصحاب امام یازدهم بوده [۷] و بنا بر نقلی امام زمان(ع) را ملاقات کرده است.[۸]
در برخی از منابع رجالی و روایی شیعه،کنیه او ابواسحاق ذکر شده است.[۹]
صحابی ائمه
شیخ طوسی، ابراهیم بن مهزیار را از اصحاب امام جواد(ع)،[۱۰] و امام هادی(ع)[۱۱] به شمار آورده است. بر پایه روایتی که در کتاب الکافی از محمد بن ابراهیم بن مهزیار نقل شده، پدرش، ابراهیم بن مهزیار، وکیل امام یازدهم شیعیان بوده است.[۱۲] آیت الله خویی این روایت را ضعیف دانسته است.[۱۳]
ملاقات با امام زمان
بر پایه راویتی که شیخ صدوق نقل کرده، ابراهیم بن مهزیار در مکه با امام زمان ملاقات کرده است.[۱۴] البته در اعتبار این روایت تشکیک شده است.[۱۵] همچنین در روایتی، به ارتباط او با وکیلان امام مهدی اشاره شده است.[۱۶] فضل بن حسن طبرسی او را از سفیران حضرت مهدی دانسته است.[۱۷] علامه حلی این روایت را ضعیف دانسته است.[۱۸]
جایگاه رجالی
به گفته آیت الله خویی رجالیان شیعه درباره ابراهیم بن مهزیار اختلافنظر دارند؛ برخی از آنان، او را ثقه[۱۹] و برخی دیگر او را ممدوح[۲۰] دانسته[۲۱]و شیخ عبدالنبی جزائری در حاوی الاقوال، او را در بخش رجال ضعیف آورده است.[۲۲] برای وثاقت و مدح ابراهیم بن مهزیار به وصی بودنش از طرف علی بن مهزیار، بودن او از سفیران حضرت مهدی و قرار گرفتن نامش در سند صدوق به بحر السقا، صحابی امام صادق، استدلال شده است.[۲۳] آیت الله خویی، نویسنده مجموعه ۲۳ جلدی معجم رجال الحدیث، دلالت این موارد بر مدح و توثیق او را ضعیف دانسته و خود برای وثاقت ابراهیم بن مهزیار به قرار گرفتن نامش در سند روایات کتاب کامل الزیارات[۲۴] استدلال کرده است.[۲۵] برخی از محققان، نقل از راوی در کتاب کامل الزیارات را از توثیقات عام دانستهاند.[۲۶] چرا که ابن قولویه در مقدمه کامل الزیارات گفته است که در این کتاب فقط از راویان ثقه روایت نقل کرده است.[۲۷]
روایات
در منابع روایی شیعه از جمله کتب اربعه احادیثی به نقل از ابراهیم بن مهزیار آمده است.[۲۸] به گفته آیت الله خویی نام او در سند بیش از ۵۰ روایت آمده است.[۲۹]
ابراهیم از امام دهم و یازدهم[۳۰] شیعیان به طور مستقیم حدیث نقل کرده است.[۳۱] او با واسطه راویانی همچون برادرش علی،[۳۲] صالح بن سندی، ابن ابیعمیر، حسین بن علی بن بلال، خلیلان بن هشام و برادرش داود بن مهزیار، روایت نقل کرده است.[۳۳] همچنین عبدالله بن جعفر حمیری،[۳۴]سعد بن عبدالله اشعری،[۳۵] محمد بن احمد بن یحیی و محمد بن علی بن محبوب از راویانی هستند که از وی حدیث نقل کردهاند.[۳۶]
او روایاتی در زمینههایی همچون زمان شهادت و سن ائمه،[۳۷] فضیلت نماز خواندن در مسجد النبی[۳۸] و مسجد کوفه،[۳۹] ثواب زیارت امام حسین[۴۰] و نیز در احکام نماز[۴۱] حج [۴۲]روایت نقل کرده است. برخی از فقیهان شیعه، مانند صاحب جواهر به روایتی از او در باب احکام نماز استناد کردهاند.[۴۳]
نجاشی کتابی با نام البشارات به ابراهیم بن مهزیار نسبت داده است.[۴۴] برخی از محققان احتمال دادهاند که البشارت همان کتاب برادرش علی بن مهزیار است[۴۵] که ابراهیم بن مهزیار آن را روایت کرده[۴۶] و نجاشی آن را به وی نسبت داده است.[۴۷]
پانویس
نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۲۵۳.
نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۲۵۳.
طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۳۷۴.
کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۵۱۸.
صدوق، کمالالدین، ۱۳۹۵ق، ص۴۴۵-۴۵۳.
گذشته، «ابراهیم بن مهزیار»، ج۲، ص۴۵۸.
طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۴۰۲.
صدوق، کمالالدین و تمام النعمه، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۴۴۲.
نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۱۶؛ مامقانی، تنقیح المقال، ۱۴۳۱ق، ج۵، ص۱۷.
طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۳۷۴.
طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۳۸۳.
کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۵۱۸.
خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۳۰۵.
صدوق، کمالالدین، ۱۳۹۵ق، ص۴۴۵-۴۵۳.
خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۳۰۷.
کشی، رجال الکشی، ۱۴۰۹ق، ص۵۳۱-۵۳۲.
طبرسی، اعلام الوری، ۱۳۹۰ق، ص۴۱۶.
علامه حلی، خلاصة الاقوال، ۱۴۱۷ق، ص۵۱.
علامه مجلسی، الوجیزة فی الرجال، ص۱۶؛ مامقانی، تنقیح المقال، ۱۴۳۱ق، ج۵، ص۳۱.
ابن داود حلی، کتاب الرجال، ۱۳۴۲ش، ص۱۹.
خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۳۰۴.
جزائری، حاوی الاقوال، ۱۴۱۸ق، ج۳، ص۲۴۹.
مامقانی، تنقیح المقال، ۱۴۳۱ق، ج۵، ص۱۸-۳۱؛ نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج۴ خاتمه، ص۲۶-۲۹.
نگاه کنید به: ابن قولویه، کامل الزیارات، ۱۳۵۶ش، ص۲۱، ۲۵، ۳۱، ۴۹، ۸۵، ۱۵۵، ۱۹۱.
خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۳۰۷.
ایروانی، دروس تمهیدیه فی القواعد الرجالیه، ۱۴۳۱ق، ص۳۵.
ابن قولویه، کامل الزیارات، ۱۳۵۶ش، ص۴.
برای نمونه نگاه کنید به: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۵۷، ۴۶۱، ۴۶۳؛ صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۲۶۳، ج۲، ص۴۴۴.
خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۳۰۷.
برای نمونه نگاه کنید به: صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۲۶۳.
خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۳۰۷.
کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۵۷، ۴۶۱، ۴۶۳.
خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۳۰۷.
برای نمونه: نگاه کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۵۷.
کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۵۷.
خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۳۰۷.
برای نمونه: نگاه کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ۴۵۷، ۴۶۱، ۴۶۳، ۴۷۲، ۴۷۵، ۴۸۶، ۴۹۱، ۴۹۷، ۵۱۸.
ابن قولویه، کامل الزیارات، ۱۳۵۶ش، ص۲۱.
ابن قولویه، کامل الزیارات، ۱۳۵۶ش، ص۳۱-۳۲.
ابن قولویه، کامل الزیارات، ۱۳۵۶ش، ص۱۵۵.
صدوق، من لایحضر الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۲۶۳.
صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۴۴۴.
نجفی، جواهر الکلام، ج۸، ص۶۳؛ عاملی، مفتاح الکرامه، ۱۴۱۹ق، ج۵، ص۴۵۸.
نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۱۶.
طوسی، فهرست کتب الشیعه، ۱۴۲۰ق، ص۲۶۵.
نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۲۵۴.
گذشته، «ابراهیم بن مهزیار»، ج۲، ص۴۵۸.
منابع
ابن داود حلّی، حسن بن علی، کتاب الرجال، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۴۲ش.
ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، تصحیح: عبدالحسین امینی، نجف، دار المرتضویه، ۱۳۵۶ش.
ایروانی، محمدباقر، دروس تمهیدیة فی القواعد الرجالیة، قم، انتشارات مدین، ۱۴۳۱ق.
جزائری، عبدالنبی، حاوی الاقوال فی معرفة الرجال، قم، مؤسسه الهدایه لاحیاء التراث، ۱۴۱۸ق.
خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، قم، مرکز نشر آثار شیعه، ۱۴۱۰ق/۱۳۶۹ش.
صدوق، محمد بن علی، کمالالدین و تمام النعمه، تصحیح: علیاکبر غفاری، تهران، اسلامیه، ۱۳۹۵ق.
صدوق، محمد بن علی، من لایحضره الفقیه، تصحیح: علی اکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۱۳ق.
طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری باعلام الهدی، تهران، بینا، ۱۳۹۰ق.
طوسی، محمد بن حسن، رجال الطوسی، تحقیق: جواد قیومی اصفهانی، قم، جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۳۷۳ش.
طوسی، محمد بن حسن، فهرست کتب الشیعه و اصولهم و اسماء المصنفین و اصحاب الاصول، تحقیق: عبدالعزیز طباطبایی، قم، مکتبة المحقق الطباطبایی، ۱۴۲۰ق.
عاملی، سید جواد، مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه، تصحیح: محمدباقر خالصی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۱۹ق.
علامه حلی، حسن بن یوسف، خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال، تحقیق: جواد قیومی، مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۴۱۷ق.
کشی، محمد بن عمر، رجال الکشی -اختیار معرفة الرجال، تلخیص: محمد بن حسن طوسی، تصحیح: حسن مصطفوی، مشهد، مؤسسه نشر دانشگاه مشهد، ۱۴۰۹ق.
کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تصحیح: علیاکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق.
گذشته، ناصر، مدخل ابراهیم بن مهزیار در دایرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، ۱۳۶۸ش.
مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی احوال الرجال، تحقیق: محیالدین و محمدرضا مامقانی قم، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، ۱۴۳۱ق.
مجلسی، محمدباقر، الوجیزة فی الرجال، تحقیق: محمدکاظم رحمان ستایش، تهران،وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، تحقیق: موسی شبیری زنجانی، قم، جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۳۶۵ش.
نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، تصحیح: عباس قوچانی و علی آخوندی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۴ق.
نوری، میرزاحسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم، مؤسسه آل البیت، ۱۴۰۸ق.
[نمایش]
vte
ابراهیم بن مهزیار
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اِبْراهیمِ بن مَهْزیار، ابواسحاق اهوازی از محدثان شیعی سدههای ۲ و ۳ق/۸ و ۹م بود.
فهرست مندرجات
۱ - زندگی نامه
۲ - دیدار با امام زمان
۳ - ارتباط با وکلای امام زمان
۴ - وصی علی بن مهزیار
۵ - از وکلای امام عسکری
۶ - ممدوح یا ثقه بودن
۷ - اساتید
۸ - شاگردان
۹ - فهرست منابع
۱۰ - پانویس
۱۱ - منبع
زندگی نامه
[ویرایش]
از تاریخ زندگی او اطلاع کافی در دست نیست و تنها از لابهلای کتابهای حدیث و رجال میتوان آگاهیهایی در اینباره به دست آورد. تبارش در دَوْرَق خوزستان میزیستند و پدرش در آغاز مسیحی بوده و سپس به اسلام گرویده است. [۱]
[۲]
از آنجا که او از اصحاب امام جواد (علیه السلام) (د ۲۲۰ق/۸۳۵م)، امام هادی (علیه السلام) (د ۲۵۴ق/۸۶۸م) و امام حسن عسکری (علیه السلام) (د ۲۶۰ق/۸۷۴م) بوده [۳]
[۴]
[۵]
و به روایتی [۶]
از اصحاب امام مهدی (ع) نیز بوده است، میتوان دوران زندگی وی را بین ۱۹۵-۲۶۵ق/۸۱۱-۷۸۷م تخمین زد.
دیدار با امام زمان
[ویرایش]
ابن بابویه [۷]
روایت مفصلی از ابراهیم نقل کرده است که حاکی از دیدار وی با امام مهدی (علیه السلام) و بزرگی شأنش نزد آن امام است. البته برخی در صحت این روایت تردید کرده و آن را خالی از خلل ندانستهاند. [۸]
ارتباط با وکلای امام زمان
[ویرایش]
کشّی روایتی از پسر ابراهیم، محمد نقل کرده که گویای این است که وی با وکیلان امام مهدی (علیه السلام) ارتباط داشته است [۹]
و بررسی از اینگونه حدیثها چنین استنباط کرده که ابراهیم از سفیران آن حضرت بوده است [۱۰]
، اما علامۀ حلّی [۱۱]
روایت کشی را ضعیف میداند.
وصی علی بن مهزیار
[ویرایش]
حدیث دیگری نشان میدهد که او وصی برادرش علی بن مهزیار بوده است [۱۲]
و برخی این امر را یکی از دلایل وثاقت وی دانستهاند. [۱۳]
از وکلای امام عسکری
[ویرایش]
روایتی دیگر حاکی است که او از وکیلان امام حسن عسکری (علیه السلام) بوده است. [۱۴]
[۱۵]
البته نباید از نظر دور داشت که سفارت از جانب امام خاصتر از وکالت است و بنابر درست بودن وکالت ابراهیم، نمیتوان این امر را همچون برخی رجالشناسان [۱۶]
دلیلی بر وثاقت او دانست. [۱۷]
[۱۸]
[۱۹]
ممدوح یا ثقه بودن
[ویرایش]
حلی [۲۰]
او را ممدوح دانسته است. به نظر بعضی، از آنجا که ابن قولویه در کامل الزیارات [۲۱]
حدیثی با واسطۀ ابراهیم آورده است، میتوان او را ثقه قلمداد کرد؛ چه ابن قولویه در آغاز کتاب [۲۲]
تصریح کرده که در آن جز از راویان ثقه حدیث نقل نکرده است.
اساتید
[ویرایش]
ابراهیم افزون بر حدیثهایی که بهطور مستقیم از امامان عصرش (علیهم السلام) شنیده و نقل کرده است [۲۳]
[۲۴]
[۲۵]
[۲۶]
[۲۷]
روایتهای دیگری نیز به واسطۀ برادش علی ــ که بیشترین روایاتش از اوست . [۲۸]
[۲۹]
[۳۰]
صالح بن سندی [۳۱]
، فضاله بن ایوب ، ابن ابی عمیر ، حسین بن علی بن بلال [۳۲]
[۳۳]
[۳۴]
و دیگران نقل کرده است.
شاگردان
[ویرایش]
حسن بن علی سرسونی ، [۳۵]
عبدالله بن جعفر حمیری [۳۶]
سعد بن عبدالله [۳۷]
، محمد بن احمد بن یحیی ، [۳۸]
حماد بن عبدالله قندی [۳۹]
و راویان دیگر از وی حدیث نقل کردهاند. در کتابهای معتبر شیعه دهها حدیث میبینیم که ابراهیم در اسناد آنهاست و فقیهان بزرگی چون صاحب جواهر به آنها استناد کردهاند [۴۰]
[۴۱]
[۴۲]
[۴۳]
[۴۴]
[۴۵]
[۴۶]
البشارات تنها کتابی است که به او نسبت دادهاند [۴۷]
و احتمال دارد که این، همان کتاب البشارات برادرش علی بوده باشد [۴۸]
که ابراهیم روایت کرده و نجاشی به نام راوی ثبت کرده است.
فهرست منابع
[ویرایش]
(۱) ابن بابویه، محمد بن علی، کمالالدین و تمام النعمه، به کوشش علیاکبر غفاری، تهران، ۱۳۹۰ق/۱۹۷۰م.
(۲) ابن بابویه، محمد بن علی، من لایحضره الفقیه، به کوشش حسن موسوی خرسان، بیروت، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م.
(۳) ابن بابویه، محمد بن علی، کتاب الخصال، به کوشش علیاکبر غفاری، قم، جماعه المدرسین فی الحوزه العلمیه.
(۴) ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، به کوشش عبدالحسین امینی، نجف، ۱۳۵۶ق.
(۵) حلّی، حسن بن علی، کتاب الرجال، به کوشش محدث ارموی، تهران، ۱۳۴۲ش.
(۶) خویی، ابوالقاسم، معجم الحدیث، قم، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
(۷) صفّار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، به کوشش محسن کوچه باغی، تهران، منشورات الاعلمی.
(۸) طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری، به کوشش علیاکبر غفاری، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
(۹) طوسی، محمد بن حسن، اختیار معرفه الرجال، به کوشش حسن مصطفوی، مشهد، ۱۳۴۸ش.
(۱۰) طوسی، محمد بن حسن، الاستبصار، به کوشش حسن موسوی خرسان، تهران، ۱۳۹۰ق.
(۱۱) طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، به کوشش حسن موسوی خرسان، بیروت، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م.
(۱۲) طوسی، محمد بن حسن، رجال، به کوشش محمدصادق آل بحرالعلوم، نجف، ۱۳۸۱ق/۱۹۶۱م.
(۱۳) طوسی، محمد بن حسن، الفهرست، به کوشش اشپرنگر و دیگران، مشهد، ۱۳۵۱ش.
(۱۴) علامۀ حلی، حسن بن یوسف، رجال، به کوشش محمد صادق، بحرالعلوم، نجف، ۱۳۸۱ق/۱۹۶۱م.
(۱۵) کلینی، محمد بن یعقوب، الاصول من الکافی، به کوشش علیاکبر غفاری، بیروت، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م.
(۱۶) کلینی، محمد بن یعقوب، الفروع منالکافی، بیروت، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م.
(۱۷) مامقانی، میرزاعبداللـه، تنقیح المقال، نجف، ۱۳۵۲ق.
(۱۸) مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، ۱۹۸۳م.
(۱۹) مفید، محمد بن محمد، الارشاد، به کوشش محمدباقر بهبودی، تهران، ۱۳۵۱ش.
(۲۰) نجاشی، احمد بن علی، رجال، به کوشش محمدجواد نایینی، بیروت، ۱۴۰۸ق/۱۹۸۸م.
(۲۱) نجفی، شیخ محمدحسن، جواهر الکلام، به کوشش عباس قوچانی، تهران، ۱۳۶۵ق.
(۲۲) نوری، میرزاحسین، مستدرک الوسائل، تهران، ۱۳۲۱ق.
پانویس
[ویرایش]
۱. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال، ج۲، ص۷۴، به کوشش محمدجواد نایینی، بیروت، ۱۴۰۸ق/۱۹۸۸م.
۲. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال، ج۲، ص۷۵، به کوشش محمدجواد نایینی، بیروت، ۱۴۰۸ق/۱۹۸۸م.
۳. ↑ صفّار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ج۱، ص۳۵۷، به کوشش محسن کوچه باغی، تهران، منشورات الاعلمی.
۴. ↑ طوسی، محمد بن حسن، رجال، ج۱، ص۳۹۹، به کوشش محمدصادق آل بحرالعلوم، نجف، ۱۳۸۱ق/۱۹۶۱م.
۵. ↑ طوسی، محمد بن حسن، رجال، ج۱، ص۴۱۰، به کوشش محمدصادق آل بحرالعلوم، نجف، ۱۳۸۱ق/۱۹۶۱م.
۶. ↑ ابن بابویه، محمد بن علی، کمالالدین و تمام النعمه، ج۱، ص۴۴۵-۴۵۳، به کوشش علیاکبر غفاری، تهران، ۱۳۹۰ق/۱۹۷۰م.
۷. ↑ ابن بابویه، محمد بن علی، کمالالدین و تمام النعمه، ج۱، ص۴۴۵-۴۵۳، به کوشش علیاکبر غفاری، تهران، ۱۳۹۰ق/۱۹۷۰م.
۸. ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵۲، ص۴۷، بیروت، ۱۹۸۳م.
۹. ↑ طوسی، محمد بن حسن، اختیار معرفه الرجال، ج۱، ص۵۳۱، به کوشش حسن مصطفوی، مشهد، ۱۳۴۸ش.
۱۰. ↑ کشّی، رجال کشی، ج۱، ص۴۱۶.
۱۱. ↑ علامۀ حلی، حسن بن یوسف، رجال، ج۱، ص۶، به کوشش محمد صادق، بحرالعلوم، نجف، ۱۳۸۱ق/۱۹۶۱م.
۱۲. ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الفروع منالکافی،ج۴، ص۳۱۰، بیروت، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م.
۱۳. ↑ نوری، میرزاحسین، مستدرک الوسائل، ج۳، ص۵۵۰، تهران، ۱۳۲۱ق.
۱۴. ↑ مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۱، ص۶۸۱، به کوشش محمدباقر بهبودی، تهران، ۱۳۵۱ش.
۱۵. ↑ مفید، محمد بن محمد، ج۱، ص۶۸۲، الارشاد، به کوشش محمدباقر بهبودی، تهران، ۱۳۵۱ش.
۱۶. ↑ مامقانی، میرزاعبداللـه، تنقیح المقال، ج۱، ص۳۷، نجف، ۱۳۵۲ق.
۱۷. ↑ خویی، ابوالقاسم، معجم الحدیث، ج۱، ص۷۵، قم، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
۱۸. ↑ خویی، ابوالقاسم، معجم الحدیث، ج۱، ص۷۶، قم، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
۱۹. ↑ خویی، ابوالقاسم، معجم الحدیث، ج۱، ص۳۰۶، قم، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
۲۰. ↑ علامۀ حلی، حسن بن یوسف، رجال، ج۱، ص۱۹، به کوشش محمد صادق، بحرالعلوم، نجف، ۱۳۸۱ق/۱۹۶۱م.
۲۱. ↑ ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، ج۱، ص۲۱، به کوشش عبدالحسین امینی، نجف، ۱۳۵۶ق.
۲۲. ↑ ابن قولویه، جعفر بن محمد، ج۱، ص۴، کامل الزیارات، به کوشش عبدالحسین امینی، نجف، ۱۳۵۶ق.
۲۳. ↑ صفّار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ج۱، ص۳۵۷، به کوشش محسن کوچه باغی، تهران، منشورات الاعلمی.
۲۴. ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الفروع منالکافی،ج۳، ص۴۰۴، بیروت، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م.
۲۵. ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الفروع منالکافی،ج۴، ص۳۱۰، بیروت، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م.
۲۶. ↑ ابن بابویه، محمد بن علی، من لایحضره الفقیه، ج۱، ص۱۷۱، به کوشش حسن موسوی خرسان، بیروت، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م.
۲۷. ↑ ابن بابویه، محمد بن علی، من لایحضره الفقیه، ج۲، ص۲۷۲، به کوشش حسن موسوی خرسان، بیروت، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م.
۲۸. ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الاصول من الکافی،ج۱، ص۴۵۷، به کوشش علیاکبر غفاری، بیروت، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م.
۲۹. ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الاصول من الکافی،ج۱، ص۴۶۱، به کوشش علیاکبر غفاری، بیروت، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م.
۳۰. ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الاصول من الکافی، ج۱، ص۴۶۳،به کوشش علیاکبر غفاری، بیروت، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م.
۳۱. ↑ طوسی، محمد بن حسن، الاستبصار،ج۲، ص۱۶۵، به کوشش حسن موسوی خرسان، تهران، ۱۳۹۰ق.
۳۲. ↑ طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، ج۱، ص۴۴۷، به کوشش حسن موسوی خرسان، بیروت، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م.
۳۳. ↑ طوسی، تهذیب، طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، ج۱، ص۴۵۴، به کوشش حسن موسوی خرسان، بیروت، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م.
۳۴. ↑ طوسی، تهذیب، طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، ج۲، ص۳۳۷، به کوشش حسن موسوی خرسان، بیروت، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م.
۳۵. ↑ صفّار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ج۱، ص۳۵۷، به کوشش محسن کوچه باغی، تهران، منشورات الاعلمی.
۳۶. ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الاصول من الکافی،ج۱، ص۴۶۸، به کوشش علیاکبر غفاری، بیروت، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م.
۳۷. ↑ ابن بابویه، محمد بن علی، الخصال،ج۱، ص۴۴۹، به کوشش علیاکبر غفاری، قم، جماعه المدرسین فی الحوزه العلمیه.
۳۸. ↑ طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، ج۲، ص۲۳۴، به کوشش حسن موسوی خرسان، بیروت، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م.
۳۹. ↑ طوسی، محمد بن حسن، ج۱، ص۶۱۰، اختیار معرفه الرجال، به کوشش حسن مصطفوی، مشهد، ۱۳۴۸ش.
۴۰. ↑ طوسی، محمد بن حسن، الاستبصار،ج۱، ص۴۷۲، به کوشش حسن موسوی خرسان، تهران، ۱۳۹۰ق.
۴۱. ↑ طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، ج۳، ص۳۱۷، به کوشش حسن موسوی خرسان، بیروت، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م.
۴۲. ↑ طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، ج۵، ص۷۳، به کوشش حسن موسوی خرسان، بیروت، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م.
۴۳. ↑ نجفی، شیخ محمدحسن، جواهر الکلام، ج۱۲، ص۳۵، به کوشش عباس قوچانی، تهران، ۱۳۶۵ق.
۴۴. ↑ نجفی، شیخ محمدحسن، جواهر الکلام، ج۱۲، ص۷۵، به کوشش عباس قوچانی، تهران، ۱۳۶۵ق.
۴۵. ↑ نجفی، شیخ محمدحسن، جواهر الکلام، ج۱۹، ص۲۴۲، به کوشش عباس قوچانی، تهران، ۱۳۶۵ق.
۴۶. ↑ نجفی، شیخ محمدحسن، ج۱۹، ص۲۴۳، جواهر الکلام، به کوشش عباس قوچانی، تهران، ۱۳۶۵ق.
۴۷. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال، ج۱، ص۸۹، به کوشش محمدجواد نایینی، بیروت، ۱۴۰۸ق/۱۹۸۸م.
۴۸. ↑ طوسی، محمد بن حسن، الفهرست،ج۱، ص۲۳۱، به کوشش اشپرنگر و دیگران، مشهد، ۱۳۵۱ش.
منبع
[ویرایش]دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابراهیم بن مهزیار»ج۲، ص۶۶۵.
ردههای این صفحه : اصحاب امام جواد | اصحاب امام عسکری | اصحاب امام هادی | حدیث شناسی | رجال | محدثین شیعه
ابراهیم بن مهزیار
تاریخ انتشار : 1386/11/7
بازدید : 3665
منبع : ,
ابراهیم بن مهزیار (195 ؟ 265 ؟ ق)
ابواسحاق اهوازی، محدّث شیعی در سده سوم هجری، از اصحاب سه امام شیعیان یعنی امام جواد (م 220 ق)، امام هادی (م 254 ق) و امام حسن عسکری علیهم السلام (م 260 ق) بود و بنا به روایتی، از اصحاب امام مهدی(عج) نیز بود. بنابراین، دوران زندگی او را می توان بین سال های 195 265 ه دانست. تبارش در «دورق» خوزستان می زیستند و پدرش در آغاز مسیحی بود و سپس به اسلام گروید. فرزندش، محمّد بن ابراهیم بن مهزیار، از عالمان حدیث و جانشین پدرش در امر سفارت امام مهدی(عج) بود. برادرش علی بن مهزیار (م. ح 255 ق) نیز وکیل امام هادی و عسکری علیهماالسلام در اهواز بود. وی در یک خانواده علمی و مذهبی پرورش یافت و همچون برادرش، در اهواز نشو و نما کرد و نزد استادان عصر خود، دانش حدیث و چگونگی ضبط آن را فراگرفت. از گزارش ها و احادیث او پیداست که وی بیشتر نزد برادرش علی تعلیم دید. برخی از گزارش هایی که درباره او آمده گویای آن است که وی از نمایندگان عثمان بن سعید عمری (م. ح 267 ق)، نایب اول امام دوازدهم شیعیان علیه السلام ، بوده و این موضوع حاکی از آن است که وی دارای مقام علمی و منزلت اجتماعی بوده؛ چنان که واقع شدن او در سلسله اسناد کامل الزیارات می تواند دلیل بر راست گویی و اعتبار او بوده باشد؛ زیرا ابن قولویه در آغاز این کتاب، تصریح نموده است که تنها از راویان راستگو و معتبر نقل حدیث می کند.
در منابع معتبر، این موضوع روشن نیست که وی به کدام شهرها مسافرت نموده، اما از روایات مستقیم او از امامان عصرش و همچنین از محل سکونت برخی شاگردان او، می توان دریافت که وی به شهرهای سامرّاء، بغداد و قم سفر کرده و بخشی از علوم و تحصیلات خود را در این شهرها، به ویژه قم، اخذ کرده است. از استادان او، غیر از برادرش، می توان صالح بن سندی، ابن ابی عمیر (م 217 ق) و حسین بن علی بن بلال را نام برد. از شاگردان او، می توان به افرادی همچون عبداللّه بن جعفر حمیری (م. ب 297 ق)، محمّد بن علی بن محبوب، سعد بن عبداللّه اشعری (م 299 ق) و محمّد بن احمد بن یحیی اشاره کرد. تنها اثر تألیفی او کتاب البشارات است که به او نسبت داده می شود، اما ممکن است این کتاب از تألیفات برادرش بوده باشد.