سال بعدالفهرستسال قبل

بسم الله الرحمن الرحیم




330 قبل از ميلاد






انقراض هخامنشیان







https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%87%D8%AE%D8%A7%D9%85%D9%86%D8%B4%DB%8C

شاهنشاهی هخامنشی
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
(تغییرمسیر از دوره هخامنشی)
برای دیگر کاربردها، امپراتوری ایران (ابهام‌زدایی) را ببینید.
شاهنشاهی هخامنشیان
↓ ۵۵۰ پیش از میلاد–۳۳۰ پیش از میلاد ←



پرچم کوروش بزرگ
شاهنشاهی هخامنشی در اوج گستره خود،
تحت فرمان داریوش بزرگ (۵۲۲ پیش از میلاد تا ۴۸۶ پیش از میلاد)
پایتخت بابل (دولت‌شهر)[۱] (پایتخت اصلی), پاسارگاد، هگمتانه، شوش (شهر باستانی), تخت جمشید
زبان‌(ها) پارسی باستان[a]
آرامی[b]
اکدی[۲]
مادی
یونانی[۳]
ایلامی
سومری[c]
دین مزدیسنا، بابلی[۴]
دولت پادشاهی فئودالی
xšāyaϑiya (شاه) یا xšāyaϑiya xšāyaϑiyānām (شاه شاهان)
- ۵۵۹–۵۲۹ پیش از میلاد کوروش بزرگ
- ۳۳۶–۳۳۰ پیش از میلاد داریوش سوم
دوره تاریخی اروپای دوران قدیم
- شورش پارس‌ها ۵۵۰ پیش از میلاد
- تسخیر لیدیه ۵۴۷ پیش از میلاد
- تسخیر بابل ۵۳۹ پیش از میلاد
- تسخیر مصر ۵۲۵ پیش از میلاد
- جنگ‌های ایران و یونان ۴۹۹–۴۴۹ پیش از میلاد
- سقوط به دست مقدونی‌ها ۳۳۰ پیش از میلاد
مساحت
- ۵۰۰ پیش از میلاد ۸۵۰۰۰۰۰کیلومترمربع (۳٬۲۸۱٬۸۶۸مایل‌مربع)
جمعیت
- حدود ۵۰۰ پیش از میلاد [۵] ۵۰۰۰۰۰۰۰
تراکم جمعیت ۵٫۹ /کیلومترمربع (۱۵٫۲ /مایل‌مربع)
یکای پول دریک، سکه هخامنشی
پیش از آن به دنبال آن
شاهنشاهی ماد
شاهنشاهی نئو-بابلی
لیدیه
سلسله بیست و ششم مصر
مقدونیه (پادشاهی باستان)
پادشاهی گندارا
سغدیه
ماساگت

شاهنشاهی مقدونی
سلسله بیست و هشتم مصر
امروزه بخشی از
کشورهای امروزی
[نمایش]
a. ^ زبان بومی.
b. ^ زبان رسمی و زبان میانجی.[۹]
c. ^ زبان ادبی در بابل.

شاهنشاهی هخامنشی یا هخامنشیان (۵۵۰–۳۳۰ پیش از میلاد، «۲۲۰ سال») شاهنشاهی‌ای در دوران باستان بود که بدست کوروش بزرگ بنیاد نهاده شد. این نخستین دولتی بود که همه جهان متمدن آن روز را دربرمی‌گرفت و زین‌رو، شاهنشاهی هخامنشی نخستین و تنها دولتی است که همه جهان را برای بیش از سه سده یکپارچه کرد. پادشاهان این دودمان از پارسیان بودند و تبار خود را به «هخامنش» می‌رساندند که سرکردهٔ خاندان پاسارگاد از خاندان‌های پارسیان بوده‌است. هخامنش باید حوالی پایان سدهٔ هشتم یا ربع نخست سدهٔ هفتم پ. م بر مسند قدرت بوده باشد. چش پش، پسر هخامنش در فاصلهٔ تقریبی ۶۷۵ تا ۶۴۰ پ. م، رهبری طوایف پارسی را به دست گرفته بود.[۱۰]

هخامنشیان، در آغاز پادشاهان بومی پارس و سپس انشان بودند ولی با شکستی که کوروش بزرگ بر ایشتوویگو واپسین پادشاه ماد وارد آورد و سپس گرفتن لیدیه و بابل، پادشاهی هخامنشیان تبدیل به شاهنشاهی بزرگی شد. از این رو کوروش بزرگ از نوادگان (شاه انشان، کوروش یکم، کمبوجیه یکم) را بنیانگذار شاهنشاهی هخامنشی می‌دانند.[۱۱]

به پادشاهی رسیدن پارسی‌ها و دودمان هخامنشی یکی از رخدادهای برجستهٔ تاریخ باستان است. اینان دولتی ساختند که دنیای باستان را به استثنای دو سوم یونان زیر فرمان خود درآورد. شاهنشاهی هخامنشی را نخستین امپراتوری تاریخ جهان می‌دانند. پذیرش و بردباری دینی از ویژگی‌های شاهنشاهی هخامنشی به شمار می‌رفت.[۱۲]

شاهنشاهی هخامنشیان به عنوان بزرگترین امپراتوری جهان از نظر گستردگی و جمعیت نام برده شده است. بیش از ۴۹ میلیون نفر از ۱۱۲ میلیون جمعیت جهان آن زمان در این سرزمین زندگی می‌کردند.[۱۳] در دوران هخامنشیان سی قوم مختلف تحت لوای این امپراتوری بودند.[۱۴]

خاویر آلوارز عیلام شناس معتقد است که آثار و نقش‌برجسته‌های موجود نشان می‌دهد که هخامنشیان هنر خود را در بخش معماری و نقش‌برجسته از عیلامی‌ها آموخته‌اند.[۱۵]

قلمرو هخامنشیان بسیار گسترده بود به طوری که از دره سند در هند تا رود نیل در مصر و ناحیه بنغازی در لیبی امروز و از رود دانوب در اروپا تا آسیای مرکزی را در بر می‌گرفت. در این کشور پهناور اقوام بسیاری با آداب و رسوم خاص خود زندگی می‌کردند و فرهنگ ایالتی و قومی خود را پاس می‌داشتند. در حقیقت مشخصه مهم این دولت احترام به آزادی فردی و قومی و بزرگداشت نظم و قانون و تشویق هنرها و فرهنگ بومی و همچنین ترویج بازرگانی و هنر بود.[۱۶] کارل شفُلد می‌نویسد: «تمدن بزرگی مانند تمدن هخامنشی را نمی‌توان از روی تأثیراتی که پذیرفته درک کرد. واقع آن است که اهمیت این چنین تمدنی دقیقاً در توانی است که او را به حل و جمع همهٔ این اجزای مختلف در کلیتی واحد قادر ساخته است.»[۱۷]

شاهان هخامنشی در خلال سال و با تغییر فصل کوچ می‌کردند و معمولاً تمام سال را در یک جا به سر نمی‌بردند بلکه بر حسب اقتضای آب و هوا هر فصلی را در یکی از پایتخت‌های خود سر می‌کردند در فصل زمستان در بابل، دشتستان و شوش اقامت داشتند ودر فصل تابستان به همدان می‌رفتند که در دامنه کوه الوند بود و هوایی خنک داشت. این سه شهر پایتخت سیاسی و اداری و اقتصادی بودند ولی دو شهر دیگر هم بودند که پایتخت آیینی هخامنشیان به شمار می‌رفتند یکی پاسارگاد که در آنجا آیین و تشریفات تاجگذاری شاهان هخامنشی برگزار می‌شد و دیگری پارسه که برای دیگر تشریفات به کار می‌آمد. این دو شهر زادگاه و پرورشگاه و به اصطلاح گهواره پارسیان به شمار می‌رفت البته تخت جمشید ازاین دو بیشتر اهمیت داشت به همین دلیل اسکند ر مقدونی آن را عمداً آتش زد تا گهواره و تکیه گاه دولت هخامنشی را از میان ببرد و به ایرانیان بفهماند که دیگر دوره فرمانروایی آنان به سر آمده است.[۱۸]

محتویات

۱ سالشمار
۲ کشور و سرزمین
۳ سبک و روش حکومت
۴ مردم و خاندان‌ها
۵ شاهنشاهان هخامنشی
۶ پادشاهی کوروش بزرگ
۶.۱ گسترش کشور و سرزمین
۶.۲ مرگ کوروش بزرگ
۷ پادشاهی کمبوجیه
۸ پادشاهی داریوش بزرگ
۹ وضع اجتماعی و اقتصادی در دوره هخامنشی
۹.۱ طبقات اجتماعی
۹.۲ اوزان و مقادیر
۹.۳ کشاورزی
۱۰ نظام اداری شاهنشاهی هخامنشی
۱۱ نیروی نظامی
۱۱.۱ تقسیمات سپاه
۱۱.۲ گارد هخامنشیان
۱۲ هنر هخامنشی
۱۲.۱ موسیقی
۱۳ دادگستری و دیوان قضایی
۱۴ منابع پژوهش دربارهٔ هخامنشیان
۱۵ سالشمار استقلال و تابعیت مصر در دوران هخامنشیان
۱۶ بستری برای تبادلات فرهنگی شرق و غرب
۱۷ برافتادن شاهنشاهی هخامنشی
۱۸ اشیاء و کتیبه‌های باستانی
۱۹ نگارخانه
۲۰ پانویس
۲۱ جستارهای وابسته
۲۲ منابع
۲۳ پیوند به بیرون

سالشمار
نوشتار اصلی: گاه‌شمار هخامنشیان

در سال ۵۵۸ پیش از میلاد پادشاهی کوروش بزرگ (کوروش دوم) در انشان (پارس) و خوزستان آغاز شد و پایتخت هخامنشیان به شوش منتقل شد.[۱۹]
در سال ۵۲۵ پیش از میلاد سپاه ایران تحت فرماندهی کمبوجیه دوم دومین شاه هخامنشی، سرزمین مصر را کاملاً ضمیمه قلمرو پادشاهی این دودمان کرد.[۱۹]
در سال ۴۹۰ پیش از میلاد جنگی به نام ماراتن بین ایران و یونان در محلی به نام ماراتن در یونان کنونی رخ می‌دهد و ارتش هخامنشی از یونان شکست می‌خورد. این نبرد نخستین پیروزی یونان بر ایران در خشکی بود.[۱۹]
در سال ۳۳۴ پیش از میلاد اسکندر مقدونی به آسیا حمله می‌کند و سپاه هخامنشیان در تنگه داردانل شکست می‌خورد.[۱۹]
در سال ۳۳۰ پیش از میلاد داریوش سوم کشته شده و هگمتانه فتح می‌شود، همچنین تخت جمشید به وسیله اسکندر مقدونی ویران شده و حکمرانی هخامنشیان بر ایران پایان می‌پذیرد.[۱۹]

کشور و سرزمین





تاریخ ایران
تاریخ ایران
دوران باستان
نیا-ایلامی ۳۲۰۰–۲۷۰۰ پیش از میلاد
عیلام ۲۷۰۰–۵۳۹ پیش از میلاد
منائیان ۸۵۰–۶۱۶ پیش از میلاد
شاهنشاهی
ماد ۶۷۸–۵۵۰ پیش از میلاد
(سکاها ۶۵۲–۶۲۵ پیش از میلاد)
هخامنشیان ۵۵۰–۳۳۰ پیش از میلاد
سلوکیان ۳۱۲–۶۳ پیش از میلاد
اشکانیان ۲۴۷ پیش از میلاد–۲۲۴ پس از میلاد
ساسانیان ۲۲۴–۶۵۱
سده‌های میانه
خلافت راشدین ۶۵۱–۶۶۱
امویان ۶۶۱–۷۵۰
خلافت عباسیان ۷۵۰–۱۲۵۸
طاهریان ۸۲۱–۸۷۳
زیاریان
۹۲۸–۱۰۴۳
صفاریان
۸۶۷–۱۰۰۲
آل بویه
۹۳۴–۱۰۵۵
سامانیان
۸۷۵–۹۹۹
غزنویان ۹۶۳–۱۱۸۶
سلجوقیان ۱۰۳۷–۱۱۹۴
خوارزمشاهیان ۱۰۷۷–۱۲۳۱
ایلخانان ۱۲۵۶–۱۳۳۵
چوپانیان
۱۳۳۵–۱۳۵۷
مظفریان
۱۳۳۵–۱۳۹۳
جلایریان
۱۳۳۶–۱۴۳۲
سربداران
۱۳۳۷–۱۳۷۶
تیموریان ۱۳۷۰–۱۴۰۵
قراقویونلو
۱۴۰۶–۱۴۶۸
تیموریان
۱۴۰۵–۱۵۰۷
آق‌قویونلو
۱۴۶۸–۱۵۰۸
معاصر اولیه
صفویان
۱۵۰۱–۱۷۲۱
هوتکیان
۱۷۰۹–۱۷۳۸
افشاریان ۱۷۳۸–۱۷۵۰
زندیان
۱۷۵۰–۱۷۹۴
افشاریان
۱۷۵۰–۱۷۹۶
قاجاریان ۱۷۹۶–۱۹۲۵
معاصر
دودمان پهلوی ۱۹۲۵–۱۹۷۹
دولت موقت ایران ۱۹۷۹–۱۹۸۰
جمهوری اسلامی ۱۹۸۰–امروز