بسم الله الرحمن الرحیم
جلسات تفسیر-بحث تعدد قراءات-سال ۹۷
فهرست جلسات مباحثه تفسیر
تقریر سابق آقای صراف، در ذیل صفحه است
************
تقریر جدید:
************
تقریر آقای صراف:
یکشنبه 27/8/1397
· در مقدمه تفسیر ابن کثیر، حرف طبری را می‌آورد و حرف او را رد نمی‌کند که واقعاً شش حرفی که نازل شده بود را محو کردند!
· وقتی می‌خواهد مثال بزند برای تفاوت قراءات و اختلاف به تقدیم و تأخیر و بعد از آن به زیاده و نقصان سه تا مثال می‌زند که جالب است:
تفسير ابن كثير ت سلامة (1/ 46)
الْقَوْلُ الرَّابِعُ -وَحَكَاهُ الْبَاقِلَّانِيُّ عَنْ بَعْضِ الْعُلَمَاءِ-: أَنَّ وُجُوهَ الْقِرَاءَاتِ تَرْجِعُ إِلَى سَبْعَةِ أَشْيَاءَ، مِنْهَا مَا تَتَغَيَّرُ حَرَكَتُهُ وَلَا تَتَغَيَّرُ صُورَتُهُ وَلَا مَعْنَاهُ مِثْلُ: {وَيَضِيقُ صَدْرِي} [الشُّعَرَاءِ: 13] وَ "يضيقَ"، وَمِنْهَا مَا لَا تَتَغَيَّرُ صُورَتُهُ وَيَخْتَلِفُ مَعْنَاهُ مِثْلَ: {فَقَالُوا رَبَّنَا بَاعِدْ بَيْنَ أَسْفَارِنَا} [سَبَأٍ: 19] وَ "باعَدَ بَيْنَ أَسْفَارِنَا"، وَقَدْ يَكُونُ الِاخْتِلَافُ فِي الصُّورَةِ وَالْمَعْنَى بِالْحَرْفِ مِثْلَ: {نُنْشِزُهَا} [الْبَقَرَةِ: 259] ، وَ"نَنشُرُها" (2) أَوْ بِالْكَلِمَةِ مَعَ بَقَاءِ الْمَعْنَى [مِثْلَ] (3) {كَالْعِهْنِ الْمَنْفُوشِ} [الْقَارِعَةِ: 5] ، أَوْ "كَالصُّوفِ الْمَنْفُوشِ" أَوْ بِاخْتِلَافِ الْكَلِمَةِ بِالتَّقَدُّمِ وَالتَّأَخُّرِ مِثْلَ: {وَجَاءَتْ سَكْرَةُ الْمَوْتِ بِالْحَقِّ} [ق: 19] ، أَوْ "سَكْرَةُ الْحَقِّ بِالْمَوْتِ"، أَوْ بِالزِّيَادَةِ مِثْلَ "تِسْعٌ وَتِسْعُونَ نَعْجَةً أُنْثَى"، "وَأَمَّا الْغُلَامُ فَكَانَ كَافِرًا وَكَانَ أَبَوَاهُ مُؤْمِنَيْنِ" (4) . "فَإِنَّ اللَّهَ مِنْ بَعْدِ إِكْرَاهِهِنَّ لَهُنَّ غَفُورٌ".
· ادامه از النشر:
وَأَمَّا مَنْ يَقُولُ: إِنَّ بَعْضَ الصَّحَابَةِ كَابْنِ مَسْعُودٍ كَانَ يُجِيزُ الْقِرَاءَةَ بِالْمَعْنَى فَقَدْ كَذَبَ عَلَيْهِ، إِنَّمَا قَالَ: نَظَرْتُ الْقِرَاءَاتِ فَوَجَدْتُهُمْ مُتَقَارِبِينَ فَاقْرَءُوا كَمَا عُلِّمْتُمْ. ...
· نقل به معنا نزد اهل سنت ریشه روایی دارد و ریشه خارجی هم در میان صحابه داشته و بعد هم ریشه فقهی در فقه اهل سنت دارد.
· ایشان آن روایت معروف را نمی‌آورد که وهب (ابن منبه) که شاگرد مالک بوده در تفسیری که دارد، می‌گوید که از مالک سؤال کردم که گفته می‌شود که شخصی نزد ابن مسعود نتوانست بخواند طعام الاثیم، و ابن مسعود به او گفت بگو: طعام الفاجر و آیا تو هم آن را جایز می‌دانی؟ او گفت: نعم، اری ذلک واسعاً.
· الان در الموسوعة الفقهیة الکویتیة در بحث قرائت که آیا در نماز، می‌توان ترجمه قرآن را بخواند اختیاراً؟ می‌گوید نه و بعد می‌گوید ابوحنیفه گفته است که جایز است خواندن به فارسی! البته دنبال آن می‌گوید که ابوحنیفه دو شاگرد مهم داشت که در این با استادشان مخالفت کرده‌اند و گفته شده که استاد هم به قول شاگردانش برگشته!
· حالا به این راحتی ابن جزری می‌گوید «کذب علیه»
· فخر رازی در مفاتیح الغیب ج27 ص664 ذیل آیه طعام الاثیم می‌گوید که چند مسأله است که در المسألة الرابعة به این مطلب پرداخته:
تفسير الرازي = مفاتيح الغيب أو التفسير الكبير (27/ 664)
الْمَسْأَلَةُ الرَّابِعَةُ: مَذْهَبُ أَبِي حَنِيفَةَ أَنَّ قِرَاءَةَ الْقُرْآنِ بِالْمَعْنَى جَائِزٌ، وَاحْتَجَّ عَلَيْهِ بِأَنَّهُ نَقَلَ أَنَّ ابْنَ مَسْعُودٍ كَانَ يُقْرِئُ رَجُلًا هَذِهِ الْآيَةَ فَكَانَ يَقُولُ: طَعَامُ اللَّئِيمِ، فَقَالَ قُلْ طَعَامُ الْفَاجِرِ، وَهَذَا الدَّلِيلُ فِي غَايَةِ الضَّعْفِ عَلَى مَا بَيَّنَّاهُ فِي أُصُولِ الْفِقْهِ.
· البحر المحیط ابن حیان اندلسی ج1 ص364