بسم الله الرحمن الرحیم
جلسات تفسیر-بحث تعدد قراءات-سال ۹۶
فهرست جلسات مباحثه تفسیر
تقریر سابق آقای صراف، در ذیل صفحه است
************
تقریر جدید:
************
تقریر آقای صراف:
چهارشنبه 22/9/1396
· کتابی با عنوان معجم القراءات القرآنیة که 8 جلد است منتشر شده (اثر: دکتر احمد مختار و دکتر عبد العالی سالم)
· دکتر عبد اللطیف خبیر کتابی نوشته تحت عنوان معجم القراءات در یازده جلد و این کتاب بعد از آن کتاب است که نویسنده، احمد مختار عمر پیشتر کتاب المعجم الموسوعی لألفاظ القرآن الکریم و قراءاتها را نوشته.
· این کتاب، مقدمه‌ای دارد که 80-90 درصد مباحث علوم قرآنی را آورده.
· یک کتاب هست که الموسوعة لشأن نزول آیات القرآن الکریم اما در آن شأن نزول بلغ ما انزل الیک نیامده و حال آنکه در تفسیر قرطبی هست که در غدیر خم نازل شده.
· یکی از چیزهایی که نزاع بین شیعه و سنی را کاهش می‌دهد و شمشیر آن سنی متعصب را کند می‌کند، همین جمع‌آوری قراءات و کتبی از این دست است و کار بر روی این زمینه، غیر از آثار فقهی و علمی، اثر خارجی و منافع در این جهت هم دارد.
· سؤال: چگونه می‌توان آنچه از سماع بوده با آنچه از روی اجتهاد بوده جدا کرد؟ جواب: کلیاتی را می‌فهمیم که هم وحی تحدی و وحی تفسیری بوده و هم بیانات تفسیری از صحابه و هم اجتهادات بوده. بعد می‌توانیم بر اساس شواهد، اینکه کدام قرائتی که مطرح شده، صغرای کدام یک از این کبریات است، بر آن اساس احتمالاتش مطرح شود.
· در بحث ادغام، مخارج حروف بحث بسیار مهمی است. الکتاب سیبویه، از منابع مطرح و مهم بوده و در این کتاب، پیش از بحث ادغام، مخارج حروف را توضیح می‌دهد و بسیار اعجاب‌انگیز است. البته چیزهایی مثل خلط بین حروف مد و لین گویا در کار او صورت گرفته است.
· ادغام دو جور است: ادغام صغیر و ادغام کبیر. ادغام صغیر را فقهاء واجب می‌دانند که در حالتی است که حرف اول، خودش ساکن است. ادغام کبیر آن است که حرف اول خودش متحرک است و برای سهولت، حرف اول ساکن می‌شود. ادغام ابوعمرو، ادغام کبیر بوده.
الوجيز في شرح قراءات القرأة الثمانية أئمة الأمصار الخمسة (ص: 84)
باب ذكر إدغام المثلين والمتجانسين إذا التقيا في كلمة أو كلمتين
قال أبو عليّ: كان أبو عمرو رحمه الله يدغم كلّ حرف لقي مثله، أو ما يقاربه من كلمة أخرى، وكانا متحركين ما لم يكن الأول مشدّدا أو منوّنا أو منقوصا إذا آثر إدغام المتحركات مثل قوله تعالى: لَذَهَبَ بِسَمْعِهِمْ (البقرة 20)، يُعَذِّبُ مَنْ يَشاءُ* (البقرة 284) وغيرها حيث كان [یعنی از اصول است و لازم نیست هر موردی را ببینیم ابوعمرو چنین خوانده یا نه]. ...
· الآن در کلاس‌های قرائت دو بخش است که اول آموزش صوت دارند و بعد هم آموزش لحن که در آن مقامات را می‌گویند و ابن چزری در النشر ج1 ص212 این دو بخش را توضیح می‌دهد و می‌گوید ای قاری! مبادا وقتی می‌خواهی بخوانی، بخواهی که تدبیر فک کنی و بخواهی جور خاصی بر اساس مطالب کلاسیک ادا کنی:
النشر في القراءات العشر (1/ 212)
... وَلَقَدْ أَدْرَكْنَا مِنْ شُيُوخِنَا مَنْ لَمْ يَكُنْ لَهُ حُسْنُ صَوْتٍ وَلَا مَعْرِفَةٌ بِالْأَلْحَانِ إِلَّا أَنَّهُ كَانَ جَيِّدَ الْأَدَاءِ قَيِّمًا بِاللَّفْظِ، فَكَانَ إِذَا قَرَأَ أَطْرَبَ الْمَسَامِعَ، وَأَخَذَ مِنَ الْقُلُوبِ بِالْمَجَامِعِ، وَكَانَ الْخَلْقُ يَزْدَحِمُونَ عَلَيْهِ، وَيَجْتَمِعُونَ عَلَى الِاسْتِمَاعِ إِلَيْهِ، أُمَمٌ مِنَ الْخَوَاصِّ وَالْعَوَامِّ، يَشْتَرِكُ فِي ذَلِكَ مِنْ يَعْرِفُ الْعَرَبِيَّ وَمَنْ لَا يَعْرِفُهُ مِنْ سَائِرِ الْأَنَامِ مَعَ تَرْكِهِمْ جَمَاعَاتٍ مِنْ ذَوِي الْأَصْوَاتِ الْحِسَانِ، عَارِفِينَ بِالْمَقَامَاتِ وَالْأَلْحَانِ لِخُرُوجِهِمْ عَنِ التَّجْوِيدِ وَالْإِتْقَان ...
· در ج1 ص198 هم مطالب خوبی در مورد مخارج حروف دارد
· در ج1 ص213 هم مطالب خیلی خوبی دارد