بسم الله الرحمن الرحیم
جلسات تفسیر-بحث تعدد قراءات-سال ۹۶
فهرست جلسات مباحثه تفسیر
تقریر سابق آقای صراف، در ذیل صفحه است
************
تقریر جدید:
************
تقریر آقای صراف:
سه‌شنبه 12/2/1396
مسند أحمد ط الرسالة (5/ 357)
3355 - حَدَّثَنَا وَكِيعٌ، حَدَّثَنَا إِسْرَائِيلُ، عَنْ أَبِي إِسْحَاقَ، عَنْ أَرْقَمَ بْنِ شُرَحْبِيلَ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ، قَالَ: لَمَّا مَرِضَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مَرَضَهُ الَّذِي مَاتَ فِيهِ، كَانَ فِي بَيْتِ عَائِشَةَ، فَقَالَ: " ادْعُوا لِي عَلِيًّا " قَالَتْ عَائِشَةُ: نَدْعُو لَكَ أَبَا بَكْرٍ؟ قَالَ: " ادْعُوهُ " قَالَتْ حَفْصَةُ: يَا رَسُولَ اللهِ، نَدْعُو لَكَ عُمَرَ؟ قَالَ: " ادْعُوهُ "، قَالَتْ أُمُّ الْفَضْلِ: يَا رَسُولَ اللهِ، نَدْعُو لَكَ الْعَبَّاسَ؟ قَالَ: " ادْعُوهُ " فَلَمَّا اجْتَمَعُوا رَفَعَ رَأْسَهُ، فَلَمْ يَرَ عَلِيًّا، فَسَكَتَ فَقَالَ عُمَرُ: قُومُوا عَنْ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ...
· در مباحثی که در آرشیو ملتقی اهل الحدیث فایل دوم جزء 61 ص264 گفته شده که حدیث بهذا الاسناد ضعیف و در شرح سنن ابن ماجه سیوطی ج1 ص87:
شرح سنن ابن ماجه للسيوطي وغيره (ص: 87)
قَوْله [1235] نَدْعُو لَك أَبَا بكر الخ لَا يَقْتَضِي هَذَا الحَدِيث ان عَائِشَة أنْكرت دُعَاء عَليّ بل لما رَأَتْ انه صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ دَعَا عليا علمت ان هَذَا الدُّعَاء لَا يَخْلُو عَن الْحِكْمَة والمصلحة فَأَرَادَتْ ان يُصِيب هَذَا الْخَيْر أَبَا بكر كَمَا يُصِيب عليا وكذلک حَفْصَة وَأم الْفضل وَلِهَذَا لم يُنكر النَّبِي صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قولهن
· اصل اینکه حضرت(ص) فرمودند ادعو لی علیاً مسلم است
· بعد در حدیث هست که ندعوا لک ابا بکر؟ و بعد گفته شده که حضرت(ص) فرمودند ادعوه و البته اینکه آنها بعد حاضر شدند هم مسلم است
· از نظر نسبت دادن یک چیزی به پیامبر(ص) در این خصوص نیاز به مؤونه بیشتری است و اینکه دعوت ابو بکر و عمر به اذن حضرت(ص) بوده باشد با توجه به قرینه فسکت بعد از آن ممکن است بگوییم که درصد اینکه بگویند ادعوه کمتر از سکوت یا مخالفت است. لذا برای اینکه بگوییم حضرت(ص) اذن دادند نیاز به مؤونه زیادی دارد.
· سؤال این است که این نماز، قبل از رزیه یوم الخمیس بود یا بعد از آن؟ رحلت حضرت(ص) در روز دوشنبه بود. اگر نماز بعد از رزیه بوده باشد و آن اتفاقاتی که افتاد و غلبه الوجع گفتند، این احتمال که حضرت(ص) خواسته باشند که همه جمع شوند و امیر المؤمنین(ع) را امام قرار دهند در نماز و در مقابل سیاست آنها سیاست دیگری جهت امحاء آن پیش گرفته باشند قدری ضعیف‌تر می‌شود و به نظر می‌رسد حضرت(ص) حکمتشان این نبود که این افراد باشند تا دوباره آن درگیری یا مشابه آن پیش بیاید، بلکه می‌خواستند که امیر المؤمنین(ع) را بدون سروصدا بفرستند برای نماز و نزاعی نباشد.
· یک احتمال دیگر هم این است که ضمیر ادعوه راجع به امیر المؤمنین(ع) باشد تأکیداً که احتمال خوبی است.
· صحیح ابن خزیمه که یکی از پنج صحیح اهل سنت است (چون شش تای معروف برخی سنن هستند و نه صحیح) دکتر محمد مصطفی اعظمی که جایزه جهانی ملک فیصل در حدیث را به او داده‌اند آن را تحقیق کرده و کتابی تحت عنوان دراسات فی تدوین السنة دارد که روایتی آورده که ذهبی گفته این کذب است (که به نوعی گفته یکی از مدونین سنت که آن را نوشته ابو بکر است) روایت شده که عایشه می‌گوید دیدم پدرم خیلی ناراحت است و شب خواب به چشمش نیامد و به او گفتم خیلی ناراحت بودی، چه شده است؟ گفت عایشه برو آنجا یک کتابی است که 500 حدیث از پیامبر(ص) یادداشت کرده‌ام و وقتی آوردم آن را آتش زد و وقتی علتش را پرسیدم گفت که من احتیاط می‌کنم که شاید آنها که من از آنها نقل کرده‌ام موثق نبوده باشند.
· او وقتی به عنوان یک سنی به این روایت نگاه می‌کند به معنی احتیاط ابو بکر می‌گیرد اما در نزد شیعه که او را متهم می‌دانند این احتمال مطرح است که در بین آن احادیث روایاتی بوده که خواب را از چشم او گرفته بود چرا که بعد از سقیفه برای آنها خطر داشته است.